Şerlok Homs və doktor Vatson. Артур Конан Дойл
özündənrazı halda dedi:
– Hə, deyəsən, nə lazımdırsa, eləmişik. Lakin onu da yaxşı bilirəm ki, mürəkkəb cinayət işlərindən xoşunuz gəlir. Sizi dəvət etməyimin bir səbəbi də budur.
– Bura faytonla gəlmisiniz? – deyə Holms söhbətin istiqamətini dəyişdi.
– Yox, piyada gəlmişik, cənab.
– Bəs Lestreyd?
– O da…
– Elə isə, indi də gedək cəsədin tapıldığı otağa baxaq, – Holms bunu deyib binaya girdi. Qreqson ev yoldaşımın qəribə davranışları qarşısında təəccüblənərək qaşlarını çatdı və onun arxasınca getdi.
Geniş mətbəxə və digər otaqlara aparan dəhliz natəmiz halda idi; aydın hiss olunurdu ki, xeyli vaxtdır silinib-süpürülmür. Sağ və sol tərəflərdə iki qapı vardı. Qapılardan biri, deyəsən, çoxdandır açılmamışdı, çünki cəftəni və açar yerini toz basmışdı. Digər qapı isə cəsədin tapıldığı yemək otağına açılırdı. Holmsun arxasınca mən də həmin otağa daxil oldum. Burada heç bir mebel yox idi, odur ki iri, kvadratşəkilli otaq daha da geniş görünürdü. Parlaq, zövqsüz divar kağızları kifləmişdi. Bəzi yerlərdə kağızlar qopduğundan sarımtıl suvaq izləri görünürdü. Qapı ilə üzbəüz ağ mərmər üzlüklü, üstündə rəf olan soba vardı. Rəfin küncündə bir hissəsi ərimiş şam gözə dəyirdi. Yeganə pəncərədən süzülən zəif işıqda hər şey boz rəngə çalır, yerdən qalxan toz isə buna əlavə çalar qatırdı.
Bütün bunlar bir qədər sonra diqqətimi çəkdi. İlk gördüyüm döşəməyə uzanmış cəsəd olmuşdu. Meyitin donuq, ifadəsiz gözləri tavana dikilmişdi. Bu, 33–34 yaşlarında, enlikürək, qara qıvrımsaçlı, qısa saqqallı kişi cəsədi idi. Onun əynində qalın parçadan tikilmiş jilet, açıq rəngli şalvar və ağ köynək vardı, jiletin üstündən isə pencək geyinmişdi. Azacıq aralıda isə silindr[17] atılıb qalmışdı.
Cəsədin qolları yana açılmış, barmaqları ovcunun içinə sıxılmışdı. Ayaqları əzabdan qıvrılan adamın ayaqları kimi qıvrılmışdı. Sifətində dəhşətli, nifrət dolu bir ifadə donub qalmışdı. İri bədəni ilə uyuşmayan kiçik alnı, yastı burnu və çıxıntılı çənəsi, bir sözlə, yöndəmsiz görünüşü cəsədi qorillaya bənzədirdi.
Həmin vaxtadək mən çox meyit görmüşdüm. Lakin onların heç biri mənə London ətrafındakı boş bir binadan tapılan cəsəd qədər dəhşətli təsir bağışlamamışdı.
Görünüşcə dələyə oxşayan sısqa vücudlu Lestreyd qapıda dayanmışdı. O, Holmsla və mənimlə salamlaşıb dedi:
– Ürəyimə damıb ki, bu hadisə səs-küysüz ötüşməyəcək, cənab. Belə şeylə ilk dəfə qarşılaşıram. Hələ mən köhnələrdənəm…
Qreqson əlavə etdi:
– Üstəlik, əlimizdə heç bir məlumat yoxdur.
– Bəli, yoxdur, – Lestreyd onun fikirlərini təsdiqlədi.
Şerlok Holms cəsədə yaxınlaşdı. Dizi üstə çöküb diqqətlə baxmağa başladı. Sonra isə meyitin ətrafındakı qan izlərini göstərib soruşdu:
– Cəsədin üzərində heç bir yara izi olmadığından əminsiniz?
– Sözsüz! – hər iki xəfiyyə eyni anda cavab verdi.
– Deməli, meyitin yanındakı başqa adamın qanıdır. Əgər bu naməlum kişi öz əcəli ilə ölməyibsə, yəni öldürülübsə, çox güman ki, qan qatilə aiddir. Bu hadisə vaxtilə Utrextdə baş vermiş bir hadisəni, Van Yansenin ölümünü yadıma saldı. Həmin işi xatırlayırsınız?
– Yox, cənab.
– Kriminal xronikaları oxuyun, həm də çox oxuyun, düz sözümdür, oxumağa dəyər. Nə isə… Demək istəyirəm ki, əvvəl də belə cinayətlər olub. Bir sözlə, tanış üsuldur.
Mən Holmsun dediklərindən heç nə anlamadım. Onun barmaqları fasiləsiz olaraq cəsəd üzərində gəzişir, meyitə bəzən astaca, bəzən də bərk toxunurdu. Həmin vaxt ev yoldaşımın gözlərindəki ifadəsizlik isə artıq mənə tanış idi…
Nəhayət, Holms burnunu cəsədin dodaqlarına yaxınlaşdırıb qoxuladı, sonra onun laklı ayaqqabılarının altlığını gözdən keçirdi.
– Cəsədi yerindən tərpətməmisiniz ki? – o, üzünü digər iki xəfiyyəyə tutub soruşdu.
– Yox, – Qreqsonla Lestreyd cavab verdilər.
– Meyiti morqa göndərə bilərsiniz, – Holms dedi. – Daha baxmalı bir şey qalmadı.
Əlində xərək olan dörd nəfər otağın qapısı ağzında hazır dayanmışdı. Qreqson onları çağırdı, adamlar cəsədi xərəyə qoydular. Bu zaman bir üzük döşəməyə düşüb dığırlandı. Lestreyd üzüyü götürüb baxdı.
– Burada qadın olub! – o, qəfildən və heyrətlə çığırdı. – Bu ki qadın nişan üzüyüdür…
Lestreyd sözünü bitirdikdən sonra üzüyü bizə tərəf uzatdı. Çox güman ki, bu qızıl üzük bir vaxtlar təzə evlənən gəlinin barmağını bəzəmişdi. Qreqson dedi:
– Əcəb işdir! Lap tapmacaya bənzəyir.
Holms etiraz etdi:
– Bəlkə, bu üzük hər şeyi asanlaşdıracaq? Cəsədin cibindən nəsə tapılıb?
– Hər şey buradadır, – Qreqson belə deyib bir kənara yığılmış şeyləri göstərərək bir-bir sadalamağa başladı. – Londonun “Baro” firması tərəfindən istehsal olunan 97163 nömrəli qızıl saat. Qızıl zəncir. Üzərində mason emblemi olan başqa bir qızıl üzük. Qızıl sancaq – yaqut gözlü buldoq başı. Vizit kartları və başqa sənədləri yığmaq üçün kisəcik. Kartların üzərində yazılıb: Enox C.Drebber, Klivlend. Yeri gəlmişkən, bu, mərhumun alt paltarındakı E.C.D. nişanı ilə uyğun gəlir. Pulqabı yoxdur, lakin cibindən 7 funt 13 şillinq çıxıb. Bir də, Bokkaççonun[18] cib kitabı formasında çap edilmiş “Dekameron” əsəri. Kitabın titul vərəqinə “Cozef Stencersona” yazılıb. İki məktub da tapılıb. Biri C.Drebberə, digəri isə Cozef Stencersona ünvanlanıb.
– Ünvan göstərilib?
– Strend, Amerika birjası… Hər iki məktub “Qiyon” gəmiçilik şirkətindən göndərilib və gəmilərin Leverpuldan yola düşəcəyi vaxt yazılıb. Görünür, bu bədbəxt Nyu-Yorka qayıtmağa hazırlaşırmış.
– Stencersonun şəxsiyyətini müəyyən eləməyə başlamısınız?
– Bəli, cənab. Bütün qəzetlərə elan göndərmişəm. Adamlarımdan biri isə Amerika birjasına gedib, lakin hələ qayıtmayıb.
– Klivlendə sorğu göndərmisiniz?
– Səhər teleqram yollamışıq.
– Teleqramda nə yazmısınız?
– Stencersonla bağlı məlumat göndərməklərini xahiş etmişik.
– Başqa heç nə? Sizcə, Drebber barədə öyrənməyə gərək yoxdur?
– Vacib