Kerri bacı. Теодор Драйзер
tənha binalar tez-tez görünməyə başlayırdı – onlar yaxınlaşan evlər ordusunun kəşfiyyatçılarına bənzəyirdilər.
Uşağa, dahi təxəyyülünə malik olan adama və ilk dəfə səyahət edənlərə böyük şəhərə yaxınlaşmaq nə isə qəribə gəlir. Xüsusən axşamçağı bütün canlı aləmin bir vəziyyətdən başqa vəziyyətə keçdiyi, işıq ilə zülmət arasında əsrarəngiz mübarizə getdiyi zaman bu daha qüvvətli təsir bağışlayır. Ah, yaxınlaşan gecənin verdiyi vədlər! Yorulmuş adama gecə nə qədər çox şeylər deyir! O keçmiş xəyalları və ümidləri necə də canlandırır! Yorulmuş zəhmətkeşin qəlbi deyir: “Mən tezliklə azad olacağam, mən şənlik edənlər dəstəsinə qoşulacaq və onlarla birlikdə şənlik edəcəyəm. Kücələr, fənərlər, stolları üzərində xörəklər qoyulmuş işıqlı otaqlar – bunların hamısı mənim üçündür! Teatrlar, salonlar, yığıncaqlar, istirahətə gedən yollar, insanı şən nəğmələrə doğru aparan cığırlar – gecə başlanan kimi bunların hamısı mənim olacaqdır!” Bütün insan övladının hələ də kontorlarda və zavodlarda işlə məşğul olmasına baxmayaraq, həzz almaq fikrindən doğan titrəyiş artıq havanı doldurur. Ən süst adamlar belə təsvir edilməsi, yaxud sözlə ifadə edilməsi həmişə mümkün olmayan hisslər keçirir, sanki birdən çiyinlərindən zəhmətin ağır yükünü atırlar.
Kerri bacı pəncərəyə baxırdı. Onun bu marağı yoluxucu xəstəlik kimi Drueyə də sirayət etdi və o böyük şəhərə yeni gözlə baxaraq onun möcüzələrindən danışmağa başladı.
– Bura Çikaqonun şimal-qərb hissəsidir, – dedi. – Bu da Çikaqo çayıdır, – deyə əlavə etdi və burunlarını qranit sahilin qara dirəklərinə söykənərək, bir-birini sıxışdıran uzaq sulardan gəlmiş nəhəng üç dorlu gəmilərin dayandığı bulanıq çayı göstərdi.
Fışıldayan buxarın səsi, taqqıltı, cingilti eşidildi və çay geridə qaldı.
– Çikaqo böyük, gözəl şəhərə çevrilir, – deyə o sözünə davam etdi. – Siz orada tamaşa ediləsi çox şey tapacaqsınız.
Kerri onun sözlərini demək olar ki, eşitmirdi. Öz doğma evlərindən uzaqda, tamamilə tənha olduğunu, böyük həyat və cəsarət dənizinə doğru irəlilədiyini fikirləşdikdə onu birdən-birə qeyri-ixtiyari bir vahimə basdı. O, boğulduğunu hiss etdi. Şiddətli ürək döyüntüsü yüngül ürək bulanma əmələ gətirirdi. O, gözlərini yarım yumaraq bütün bunların boş şeylər olduğuna, Kolumbiya-sitinin Çikaqodan o qədər də uzaq olmadığına özünü inandırmağa çalışdı.
Konduktor qapını taqqıltı ilə açaraq:
– Çikaqo! Çikaqo! – deyə bağırdı.
Qatar çoxlu rels şəbəkəsinə daxil oldu. Taqqıltı və gurultu havanı doldurdu. Kerri bir əli ilə köhnə çamadanından yapışdı, o biri əli ilə çantasını bərk-bərk sıxdı.
Drue də qalxdı. Adət olunmuş bir hərəkətlə şalvarını düzəltdi, təmiz, sarı çamadanını götürdü.
– Yəqin ki, qohumlarınız sizi qarşılayacaqdır? – deyə soruşdu. – İcazə verin, çamadanınızı götürüm.
– Yox, lazım deyil, – deyə Kerri cəld cavab verdi. – Rica edirəm, lazım deyil! Həm də bacımla görüşdüyüm zaman sizin mənim yanımda olmağınızı istəmirəm.
Drue azacıq da incimədən cavab verdi:
– Yaxşı, hər halda mən sizin yaxınlığınızda olacağam. Əgər bacınız vağzalda olmazsa, sizi onlara apararam.
Kerri adət etmədiyi bir şəraitdə bu cür diqqətin nə qədər qiymətli olduğunu anlayaraq:
– Siz çox lütfkarsınız, – deyə təşəkkür etdi.
Konduktor səsini uzadaraq yenidən qışqırdı:
– Çikaqo!
Qatar ağır-ağır hərəkət edərək, işıqları yenicə yandırılmış olan vağzalın böyük, toranlıq tağı altına daxil oldu.
Bütün sərnişinlər ayağa qalxıb, qapının ağzına toplanmışdılar.
Drue:
– Hə, gəlib çatdıq, – dedi. – Xudahafiz. Bazar ertəsinə qədər.
– Xudahafiz! – deyə Kerri cavab verdi və ona doğru uzadılmış əli sıxdı.
– Unutmayın ki, bacınızı tapana qədər mən sizi gözdən qoymayacağam.
Kerri nəvazişlə gülümsündü.
Sərnişinlər bir-birinin ardınca vaqonu tərk etməyə başladılar. Drue özünü elə göstərirdi ki, guya Kerriyə fikir vermir. Perronda yorğun sifətli balaca bir qadın Kerrini tanıdı və onun qabağına yüyürdü. O:
– Salam, Kerri! – dedi və laqeyd halda onu qucaqladı.
Kerri o saat başa düşdü ki, bir az bundan qabaq əhatə olunduğu qayğını bacısından gözləməyi nahaqdır. O bütün bu qarmaqarışıqlıqda, səs-küy və yeniliklər içərisində həqiqətin soyuq təmasını hiss etdi. Parlaq işıqlı və şən həyat hanı? Əyləncələr və zövq aləmi hanı? Bunlar haradan ola bilərdi? Bacısının üzündə onun qayğılı və zəhmətli ağır həyatının bütün tarixi yazılmışdı.
– Hə, bizimkilər necə dolanırlar? – deyə bacısı soruşdu. – Atam, anam necədir?
Kerri suallara cavab verirdi, lakin gözləri uzaqlara dikilmişdi. Perronun axırında, gözləmə salonuna və küçəyə çıxan yolda Drue durmuşdu. O, Kerrinin onu gördüyünə və bacısının yanında olduğuna əmin olduqdan sonra çevrildi və yoluna davam etməzdən qabaq yüngülcə gülümsədi. Bunu yalnız Kerri gördü. Bu zaman onun uzaqlaşdığını gördükdə Kerri hiss etdi ki, sanki nəyi isə itirmişdir. Drue tamamilə gözdən itdikdən sonra Kerri başa düşdü ki, itirdiyi odur. Kerri bacısının yanında özünü nə qədər tənha hiss edirdi – rəhmsiz, coşqun dənizdə o tamamilə yalqız qalmışdı.
II FƏSİL
DİLƏNÇİLİK NƏ İLƏ HƏDƏLƏYİR. QRANİT VƏ TUNC
Minninin mənzili şəhər əhalisinin hər il əlli min artıran axınla Çikaqoya gəlmiş və gəlməkdə olan adamların, fəhlə və kontor işçilərinin ailələri yaşadığı Van-Büren-stritdəki evin üçüncü mərtəbəsində yerləşmişdi. Qabaq otaqların pəncərələri axşamlar qastronom mağazalarının vitrinlərindən parlaq işıq düşən və uşaqlar oynaşan küçəyə baxırdı. Gah yaxınlaşan, gah da uzaqlarda itib gedən konka zənglərinin cingiltisi qızın xoşuna gəldi. Minni bacısını qonaq otağına gətirdikdə Kerri pəncərəyə yanaşıb işıqlı küçəyə baxdı, hər tərəfə bir neçə mil uzanan böyük şəhərin səs-küyü, hərəkəti və gurultusu onu valeh etdi.
Evdə elə ilk görüşdən sonra m-s Hanson saxlamaq üçün uşağı Kerriyə verdi və özü şam yeməyi hazırlamağa başladı. M-r Hanson Kerriyə bir neçə sual verdikdən sonra axşam qəzetini oxumaqla məşğul oldu. Bu, qaraqabaq bir adam idi. O, Amerikada doğulmuşdu, lakin atası isveçli idi. Hanson sallaqxanada buz vaqonlarını təmizləyən vəzifəsində çalışırdı. O, baldızının gəlişinə laqeyd yanaşdı. Qızın görkəmi ona o qədər də təsir etməmişdi. Onu yeganə maraqlandıran şey Kerrinin Çikaqoda iş tapıb tapmayacağı idi. O:
– Şəhər