.
ə l b n a z x a n ı m. O bircə qardaşım ölsün ki, sən bir ovuc düyüdən ötrü bu davanı başlamısan. Azarlı sənin kimi dingildəməz. Peşman olmadım ki, bir nəlbəki düyü verdim, sən özün qoltuğuna basıb, atayın evinə aparanda mən sənə deyirəmmi ki, bu evi niyə dağıdırsan?
F a t m a x a n ı m (əllərini qalxızıb yerdə oynayır). Yarıdıq yaza çıxdıq. Bəxtəvər başımıza, bundan sonra da gərək gəlinə baş açaq, əlimizi döşümüzə qoyub izn istiyək: gəlin, bir parça çörək alıb yeyimmi? Gəlin, ağlaşmaya gedimmi? Ay yiyi! Mən səni bu dildə, bu damaqda qoya bilmərəm, qoy bircə o kafir oğlu kafir gəlsin!
S ə l b n a z x a n ı m. Gələndə çox qorxan vardı; birin deyər, ikisin deyərəm!
F a t m a x a n ı m. Dur bu saat sürün buradan, cin sifətli, cinə oxşayanın qızı!
S ə l b n a z x a n ı m. Odu, qapı açıqdı, özünüz buyura bilərsiniz. Mənim sahibim sən deyilsən. Əgər o desə, kəbinimi qoysun ovcuma, baş üstə, getmək çətin deyil.
F a t m a x a n ı m. A qız, məni öz evimdən qovursan? A bihəyanın qızı!
(Ələkbər daxil olur.)
Ə l ə k b ə r (Fatma xanıma). Xanım, günorta oldu, ət alıb gətirmişəm, nahara nə bişirim?
F a t m a x a n ı m. Dədəmin dərdin! Sürün buradan, it südü əmmiş! Gözümə elə nahar görünürdü.
Ə l ə k b ə r. Sənin çox da gözünə görünmədi. Axı ağa gələcəkdi ac-susuz, ona nə deyim?
F a t m a x a n ı m. Get boğma pişir, zəhər pişir, zəhərmar pişir, dərd, vərəm pişir, yaxşımı?..
Ə l ə k b ə r. Heyif o oğlana ki, sənin oğlundu.
F a t m a x a n ı m. Allah, gör mən nə günə düşmüşəm ki, bu kürd gədəsi də üzümə durubdu! Ay səni öyrədənin üstünə ildırım düşsün! Ay səni öyrədənin ciyəri dağlansın! Mənə xoruz-beçə deyirsən!
Ə l ə k b ə r. Məni öyrədib eləyən yoxdu. Sən Səlbnaz xanıma eyham atırsan. Amma imanlı ol, məni öyrədib eləyən yoxdu, doğrusu budu ki, mən dahı burada dura bilmərəm.
F a t m a x a n ı m. Səni gücnən saxlayıram, a mürtəd oğlu! Get, məlun oğlu məlun, yoxsa bağrım çatdar.
S ə l b n a z x a n ı m. Get balam, get… Görürsən nə canbaza çıxıbdı?
Ə l ə k b ə r. Getməyəndə canımı çöldən tapmamışam, hər kim bu arvadın üzünə baxsa, sill azarına düşər.
(Ələkbər gedir.)
F a t m a x a n ı m. Yaxşı deyirsən, əllərinin içindən gəlir, bacardığını müzayiqə eləmə! Əgər mən də mən ollam, bu evi tar-mar edərəm… Görək, mənə də Fatma xanım deyərlər, uzağa da qoymayacağam, bu gün, ya sabah!
S ə l b n a z x a n ı m. Belə dolanmaqdansa, elə tar-mar olmaq çox məsləhətdi.
F a t m a x a n ı m. Bir ev varmı, a səni xeyir görməyəsən ki, siz övladdan ora girə, o tar-mar olmaya? A sizin ocağınızı Allah göyə sovursun!
S ə l b n a z x a n ı m. Doğrusu budur ki, mən özüm də təngə gəlmişəm. Mən bu evə gələn heç beş ay deyil, yüz yol bu evdə qırğın olub. Bir gün olmaz ki, bu xarabada dava, canbazlıq olmasın.
F a t m a x a n ı m. Xoşuna gəlmir, qadam?.. Xoşuna gəlmir, qadam? Bəs nə oturmusan? Bir oğlum var onu da əlimdən almaq istəyirsən? O sənin turş xəyalındı, quzu?
S ə l b n a z x a n ı m. O sənin oğlun, o da sən. Allah vara əl-ayağını dürt gözünə.
F a t m a x a n ı m. A mürtədin balası, mənə nə deyirsən? Dahı bəsdi. (Çeşməyini çıxardır.) Əlim-ayağım dəyməmiş, buradan elə get olmamış kimi.
S ə l b n a z x a n ı m (çarşabını götürmüş). Mən gedirəm, bilirəm də oğluna iki yüz min pis şeylər mənim haqqımda məndən goplayacaqsan… Eybi yoxdu, desən biiman öləsən. (Gedir.)
(Qapıda anası rast gəlir. Çiçək xanım daxil olur.)
Ç i ç ə k x a n ı m (qızına). Nə var, nə var, hara belə tələsik?
S ə l b n a z x a n ı m. Ana, sənin qardaşların qırılsın, ana, məni yanar oda saldığın yerdə. Məni nədən ötrü bu kaftarın qıynağına vermisən, canımı yığıb boğazıma… Az qalıb özümü boğam öldürəm!
F a t m a x a n ı m. A qız, Çiçək, belə şeyin var idi, balam, özcə başına yaxeydin… Məni niyə cəhənnəm oduna salırdın?
S ə l b n a z x a n ı m. Ana, o qardaşlarımın xəbəri üstümə gəlsin ki, bircə nəlbəki düyüdən ötrü məni çarmıxa çəkibdi. Yalandan azarlayıb, bilmirsən nə qayırır.
F a t m a x a n ı m. A qız! Sənin bu ləçər qızın mənim üstümə oğurluq yıxır. Mənə deyir ki, düyünü qoltuğuna basıb aparırsan atayın evinə. Buna nə deyirsən? Məni bu ağbirçək vaxtımda oğru eləyir. Bunu Allah götürər? Belə iş harada görünüb, a sənin evini Allah yıxsın!
S ə l b n a z x a n ı m. Barı ağ birçəyindən utan, gözümün içinə yalan demə, böhtan atma, Allahdan qorx, bəndədən utan!
F a t m a x a n ı m. Çiçək, görürsən?.. Doğru deyirsən, balam, Allah qardaşını saxlasın… Mən yalançıyam, mən böhtan deyənəm.
Ç i ç ə k x a n ı m. A Fatma xanım, siz ağbirçək, dünyagörmüş arvadsınız, bu uşağa niyə qoşulursunuz?
F a t m a x a n ı m. O uşaqdı?.. O uşaqdı?.. Xeyr, bəbədi. Ayağına papış gərək, döşünə önnük!
Ç i ç ə k x a n ı m. Elə danışırsınız ki, xiyar əyri bitir də.
F a t m a x a n ı m. Xiyar əyri bitəndə, a qız, analı-qızlı məni şaqqalayacaqsınız? Sizə bir toy tutaram, aləm tamaşaya çıxar.
Ç i ç ə k x a n ı m. Gözünü sil, dürüst bax. Səni də tanıyırlar, məni də. Mən sənnən yavaş danışıram, yoxsa ayağın yer alır?
F a t m a x a n ı m. Ana-qız məni döyəcəksiz?.. Ana-qız məni evimdən qovacaqsınız?.. Yamanlıq elədim, sənin bu bihəya qızını xoşbəxt eləyib, xanım elədim?
S ə l b n a z x a n ı m. Yaxşı xoşbəxt eləmisən, üzün ağ olsun, kömür qarası kimi.
F a t m a x a n ı m. Ay heyvana oxşayan tülkü balası, ananı gördün xoruzdandın? Vallah, bu saat ikinizi də yox kimi elərəm.
Ç i ç ə k x a n ı m. O sənin xam xəyalındı. Hələ görüm oğlun nə deyir… Səni o qədər süründürüm ki, cızdağın çıxsın. Bəri gəl a qız, səni mən bir dəqiqə bu halda qoymaram, səni mən bir Fatma qayırım ki, dədənin adı yadından çıxsın. (Gedir.)
F a t m a x a n ı m. Paho, heç dahı dinməyin, dəftərxana qurulub, bizə tənbeh kəsiləcək.
Ç i ç ə k x a n ı m (başını qapıdan içəri salır). Mən bu xarabaya belə qız vermişdim? Bir dəri qalıb, bir sümük, a biiman! A səni görüm öləndə dilin lailahəilləllah tutmasın, a zəhər torbası!
F a t m a x a n ı m. Sənə bir od vuracağam, a biçarə, hələ harasıdı, qiyamətəcən dadı damağından getməsin!
Ç i ç ə k x a n ı m. Cəhənnəm köpəyinə