Сайланма әсәрләр. 4 т. / Избранные произведения. Том 4. Нурислам Хасанов
Син тыныч булсаң, ул да сау-сәламәт үсәр… Син аларны үзгәртә алмыйсың, нәсел-нәсәбе, бар булмышлары шул – тешләкләр. Кода, минемчә, редакторга үч саклый булыр.
Хәтирә. Ник?
Ләмига. Ник дип, теге вакытта газетада бер мәзәк нәрсә бастырган иде ич ул. Ни, бер колхоз рәисенең көзге каршында үз-үзенә юанып сөйләнүе турында. Шул көлке нәрсәне укыгач, ул аны үзе дип кабул иткән дә, нишләргә белмәгән. «Мине мыскыллап язган, – дигән, – мин аны редакторлыктан барыбер кудыртам», – дип җикеренгән. Моны миңа кодагый үзе әйтте. Ул чакта редакторны башлык кына яклап калган. Тукбаев эшеннән китсә, коданың аның урынына бик каласы килә инде, редакторга районда көн бетәчәк, диләр.
Хәтирә. Бетсә. Газетада андый хатлар бастырып ятмас…
Ләмига. И-и кызым, бу дөньяда берсе китсә, икенчесе табыла ул. Редактор китеп, кода үзгәрәме? Икенче берәүгә бәйләнә башлый. Бер бәйләнчек – гел бәйләнчек ул, сәбәпләре табылып кына тора. Үзен хөрмәт итә белмәгән башканы да хөрмәт итә аламыни?.. (Кызына кызганып карый.) Бер сөйкемсез гел сөйкемсез була инде…
Хәтирә. Хәзер өйгә кайткач нәрсә дип әйтәбез инде?
Ләмига. Нәрсә дисең? Редактор, юкка баш катырып йөрмәгез әле, дип әйтте диярбез.
Хәтирә. Әтинең тагын ачуы кабарыр инде.
Ләмига. Кабарса кабарыр…
Хәтирә. Олы башымны кече итеп сөйләшмим, дияр.
Ләмига. Дисә дияр… Олы баш әйтә дип үлеп булмый бит инде. Патшамыни! Әллә кем булганнар!..
Хәтирә (нәрсәдер исенә төшереп). Әни! Син утырып тор әле. Мин бу чаттагы кибеткә кереп, бер шоколад кына алып чыгыйм.
Ләмига. Бар, бар.
Хәтирә китә. Ләмига ялгыз кала.
И Алла, шушындый көннәргә калып, Байтирәк урамнарында ыстырам булып йөр инде… Башта ук тормышлары кызымны өнәп бетермәүдән башланган иде, ахыры ничек булыр тагын? Янәсе, алар абруйлы, дәрәҗәле кешеләр. Имеш, килен акыллы, бар яктан булган булсын… Минем кызым әрәм әле аларга. Кай төшләре мактаулы Хамайныкыларның? Ул дәҗҗал, егерменче елларда авыл старостасы чагында ук, гомер буе кеше каргышы җыйган. Шабай гаиләсен җәберләп, тереләй күмдерткән… И Алла, андый яманлыклардан Ходай үзе сакласын… Сугышка да бармады, авыл Советына кереп оялады да… Күпме кешене каһәрләп налог, заём җыйдыртып, тол хатыннарны мыскыл итеп йөрде. Җир бит! Хәзер туксанга җитеп үлә алмый ята. Әле үзе кызым хәстәрендә тора. Кимсетерлекмени ул!..
Хәтирә әйләнеп килеп җитә, кулында – шоколад.
Хәтирә. Әйдә, кайтабыз, әни…
Китәләр. Сәхнә алышынганда, алар кодалар йортына кайтып керәләр. Аларны кодагыйлары Сәлимә каршылый.
Сәлимә. Кайтып та җиттегезме, әйдәгез, әйдә, чәй әзер.
Ләмига. Көчкә, арып-талып… Җәяү күп йөрелде. (Түргә уза.)
Сәлимә. Хәзер Байтирәк зурайды шул… Әйдә, утырышыгыз әле.
Өстәл артына утырышалар.
(Чәй ясый). Кайларда булдыгыз соң? Редакторны күрә алдыгызмы?
Ләмига. Күрүен күрдек…
Сәлимә. Нәрсә ди соң?
Ләмига. Нәрсә дисен, юкка баш катырып йөрмәгез, ди.
Сәлимә. Ничек юкка? Безне шулай мыскыл итеп язсыннар да…
Ләмига (борчылып). Кодагый! Редактор