Məni itirməyin. Исмаил Шихлы
sual dolu gözlərinə baxdı.
– Yadındadırmı, bir dəfə yorulub lap əldən düşmüşdüm. Yüküm ağır idi. Üstəlik, ölən iki dəvənin dərisini də mənə şəlləmişdin. Ayağım yerimirdi, istidən dilim ağzımda yanırdı. Neçə dəfə üzünə baxdım, ya yükümü azalt, ya da qoy bir az dincəlim, dedim, fikir vermədin. Mən həmişə karvanın qabağında getmişəm, başçı olmuşam, sən buna da qiymət vermədin. Zırpı bir eşşəyi çəkib gətirdin, mənim noxtamı onun quyruğuna bağladın. Bax, bunu sənə heç vaxt bağışlaya bilməyəcəyəm, heç vaxt!
Dəvənin gözləri qupquru idi. Kişi isə kürəyini ağaca söykəyib dayanmışdı. Onun ayaqları, əlləri soyuyub buza dönmüşdü.
Şahın oğlu
Günlərin bir günü çapar çapdı, qasid gəldi və şaha xəbər verdilər ki, oğlun arvad-uşağı ilə sərhədi keçib sənin torpağına ayaq basmışdır, bir-iki günə karvanlı, kəcavəli paytaxtda olacaq, qarşıla. Şah bu xəbərdən heç nə başa düşmədi və fikir-zikir içində, ayağında qızıl haşiyəli başmaq, çiynində kəşmiri ipəkdən xələt, al-əlvan naxışlı xalılar döşənmiş otaqlardan keçə-keçə arvadının yanına gəldi. Qızıl bilərzikli qolları buğum-buğum olan ətli-əndamlı xanım şahı görən kimi buruq-buruq saçlarını çiyninin üstündən geri elədi, baş örtüyünü tələsik götürdü. Yaxasının açıq yerini örtdü və məxmər döşək üstündən qalxıb, taxtdan yerə düşdü, əlini sinəsinə qoyub şahın önündə baş əydi. O, intizar və ehtirasla gözlədi ki, kişisi həmişəki kimi əbasını çiynindən atacaq, qollarını belinə dolayıb onu qucaqlayacaq, əvvəlcə əlini arvadının göbəyinə çəkəcək, sonra nəfəsi təngiyə-təngiyə boyun-buxağından öpəcək. Ancaq şahın ona toxunmayıb taxtın üstündə qayğılı-qayğılı oturduğunu görəndə ürəyindən keçənlərdən utanıb, həyalı gəlin kimi qızardı, azacıq sonra isə ərinin sərt baxışlarından təşvişə düşdü. Kirimişcə ərinə yaxınlaşıb yanında oturdu. Pişik qılıqlı, işvəli, nazlı xanım bir an içində dönüb hökmdar arvadına çevrildi. Şahın gözlənilməz sualı onu diksindirdi:
– Arvad, mənim oğlum yoxdur, bəlkə, sənin var?
– Bu nə sözdür, qibleyi-aləm, mən ki on dörd yaşımdan sənin yanındayam.
– Onda bu oğul haradan peyda oldu?
Xanım çaparın gətirdiyi naməni ərinin əlindən aldı, dönə-dönə oxudu, ərinə baxdı və gördü ki, şahın rəngi dümağdır, əlləri əsir.
– Gələn kimi o dələduzun boynunu vurduracağam.
– Yox, qibleyi-aləm, əl saxla, yoxsa nahaq qan tökmüş olarsan. O adam hər kimsə, sənə pənah gətirib, insaf elə.
Kişi dəfələrlə ağıllı tədbiri ilə onu dardan qurtaran arvadının qayğılı səsini eşidib yumşaldı və gözünü xanımın ağıllı gözünə zillədi:
– Bəs nə eləyim?
– Onu adına layiq, şah oğlu şah kimi qarşıla.
Şəhərə car çəkdilər, xəbər verdilər ki, şahzadə uzun və uzaq səfərdən qayıdır, toy-bayramdır, hamı qırmızı geyinsin, al qumaşa bürünsün, əllərinə xına yaxsın, yollara çıxsın. Kasıblara, yetimlərə şirni paylansın, xələt verilsin. Eyvanlara gəbə salınsın, yollara, gələn əziz qonaqların ayaqları altına gül-çiçək səpələnsin. Şahın atlı qoşunu da, saray əyanları da, lap nökər-naib, qulluqçu-qaravaş da bəzənib-düzəndilər, geyinib-kecindilər. Tar-qaval, zurna-balaban səsi bir-birinə qarışdı, şeypurlar guruldadı. Şah qırmızı geyinib taxta çıxdı, arvadını da yanında əyləşdirdi.
Karvan saraya yaxınlaşdı. Şah dəvələrin zınqırov səsini eşitdi. Sonra öndə, at belində gələn cavan oğlanı gördü. Onun enli kürəyi vardı, qaşları çatma idi. Şəvə kimi qara, eşmə nazik bığı ağ sifətinə yaraşırdı. Yəhərin üstündə yanpörtü oturmuşdu. Şahzadələrə məxsus ağ ipək çalmasının ortasında yumurta boyda yaqut parıldayırdı. Altındakı gümüş döşlüklü at oyur-oyur oynayır, ürəyini gəmirib çeynəyirdi. Oğlan onun ayağının altına gül-çiçək səpənlərə ehmalca baş əyib gülümsünürdü.
Atın başını tutdular. Oğlan sıçrayıb yəhərdən düşdü, sonra arxada yerə yatmış dəvənin belindəki kəcavədən çıxan gəlinə kömək elədi. Qız ipək paltarda idi. Beli üzükdən keçərdi. Yerişindən-yürüşündən incəlik duyulurdu, zəriflik tökülürdü. Şahzadə onun əlindən tutub irəli çıxanda camaatın arasından heyranlıq bildirən bir pıçıltı keçdi. Oğlan arvadı ilə birlikdə qəti addımlarla pillələri çıxdı və şahın qabağında diz çökdü, onun əlini öpdü.
– Xoş gördük, ata.
– Xoş gəlmisən, bala. Sən də xoş gəlmisən, qızım, qədəmlərin yüngül olsun.
Şah əvvəlcə “oğlunun”, sonra da al-qumaş içində su sonası kimi cilvələnən, incəbel gəlinin alnından öpdü. Xanım onların hər ikisini qucaqladı, önündə ədəblə diz çökən gəlinin başını sinəsinə sıxdı, onun müşk-ənbər qoxuyan saçından, alnından öpdü. Qulluqçular yenicə dil açan totuq bir oğlan uşağının qolundan tutub irəli gətirdilər. Uşaq qaz kimi yanlarını basaraq qaçdı və “baba” deyib şahın qucağına atıldı. Şah bu qanıqaynar uşağın üzündən öpüb dizinin üstünə aldı. Oğlan əldən-ələ gəzdi.
Hökmdar o gün “oğlunun” şərəfinə gecəyarıyacan davam edən böyük bir ziyafət verdi.
Qonaqlıqdan sonra oğlan arvad-uşağını yuxuya verib şahın hüzuruna gəldi və gördü ki, hökmdar arvadı ilə yanaşı oturub onun yolunu gözləyir. Heç nə demədən ikiqat əyilib təzim etdi və hökmdarın sorğu-sualını gözləmədən əlini qoynuna salıb qat kəsmiş bir kağız çıxartdı, sakitcə ona verdi. Şah kağızı aldı, ehmalca açdı, öz qolunu və möhürünü görəndə diksindi, xəttini də tanıdı. Oxudu və qaşlarını çatıb dördcə kəlmədən ibarət olan bu məktubu harada, nə şəraitdə, nə vaxt yazdığını yadına salmağa çalışdı.
…Həmişəki kimi təğyir-libas olub gəzirdi. Əlində əsa vardı, ayağında çarıq. Saç-saqqalı uzanmışdı. Hava isti olduğundan tər içindəydi. Ciyəri yanırdı. Susuzluqdan dili, ağzı qurumuşdu. Şəhərin küçələrini, karvansaraları gəzməkdən yorulmuşdu. Bir içim su tapmaq məqsədilə yolunu bazardan saldı və elə girəcəkdə tığlanmış qarpızları görəndə ayaq saxladı, ürəyindən keçirtdi ki, elə yaxşı oldu, birini alıb kəsərəm. Həm susuzluğum dayanar, həm də nübar eləyərəm. Qarpızsatana yaxınlaşdı, pul üçün əlini cibinə saldı. Qarpızsatan yetişmiş iri bir qarpız seçdi.
– Buyur, baba dərviş, nübardır.
– Neçəyədir?
– On dinara.
Şah əlini cibindən çıxartdı. “Çox bahadır”, – dedi. Ağzının suyu axsa da, pula qıyıb qarpızı ala bilmədi.
Elə bu vaxt başı papaqlı, çiyni yapıncılı, əli çomaqlı bir çoban yanlarını basa-basa gəlib özünü qarpız tağının üstünə saldı. Heç nə soruşmadan bir yekəsini seçib götürdü, pulunu verdi. Əlini cibinə salıb bıçaq axtardı, tapmadı. Oyan-buyana boylandı və birdən qarpızı yerə çırpıb paraladı.