Танланган асарлар. Носир Фозилов
– деди Қалли ота. – Хўш, ўғлим, мана энди сенларники бўлдим. Энди мен нима қилишим керак?
– Ҳеч нарса. – Шу гапни айтишга айтиб қўйиб, шошиб орқасидан ўзим тўғриладим. – Бизлар сизнинг ҳаётингизни ўрганишимиз, ишда, ўқишда сиздек илғор бўлишга ҳаракат қилишимиз керак. Вақтингиз бўлса, борсангиз, жуда миннатдор бўлардик.
– Албатта, бораман, ўғлим. Шу яқин ойлар ичида бораман. Нукусга ўтганимда, албатта, бораман, – деди Қалли ота. Бу гапларни кулгига олмай жиддий туриб айтди. – Балиқчилар ҳақида ҳозирги ва бурунги балиқчиларнинг ҳаёти ҳақида гапириб бераман. Ўзим ҳақимда ҳам шунда гапириб бераман. Қачон қайтасан овулингга?
– Эртага.
– Мендан ҳамма ўртоқларингга салом айт.
– Яшанг, ота, – деди илмий мудир.
Овқат олиб кириб қолишди. Дастурхон устида пиширилган балиқ, қовурилган қирғовул, қуён гўштининг ҳиди анқиб кетди. Асет иккаламиз ҳаяжондамиз, оғзимизнинг таноби қочган.
– Ова, дарвоқе, бу қорхат деган гапни ким ўйлаб чиқарди? – деб сўраб қолди Қалли ота.
Болалар ялт этиб менга қарашди. Мен ерга қарадим. Билмадим, менга тасалли бериш учунми, Қалли ота:
– Яхши ўйин экан, – деб қолди. – Овулда анча ишлар битиб қолипти. Умри бино бўлиб супурилмаган жойлар супурилибди. Ўн-ўн беш йиллик тўнкалар саржин бўлибди. Ҳаммасидан ҳам молхоналарнинг тоза бўлиб қолганини айтмайсизми? Тузук ўйин экан, ким бошлаган бўлса ҳам.
– Ўғлингиз… – деб менга имо қилди Жапақ амаким.
– Ҳаммадан қизиғи болаларга иш топилиб қолди, – деб кулди илмий мудир. – Ҳамма иш билан банд. Қор ёғса узоқ уйлардан мактабга келинадиган сўқмоқ бекилиб қоларди. Ўша сўқмоқлар тозаланиб қолди.
– Колхоз молхонаси ҳам топ-тоза бўлиб қолипти.
– Вой, болалари тушмагурлар-эй…
Қалли ота бир нимани эслагандай бўлиб, деди:
– Бу ўйин бизнинг қорақалпоқларда йўқ. Бироқ илгари ўзбекларда бўлар эди. Агар эсимдан чиқмаган бўлса, бу биринчи қор тушганда ёзилмасмиди?
– Тўғри, – дедим мен.
– Ундай бўлса бу ким нечанчи қор-ку? – деди ҳайрон бўлиб Қалли ота.
– Шундай бўлса ҳам… Бизлар ўзимизча ҳамма қор ёққанида ҳам ёзаверамиз, – дедим мен.– Янгича қилиб олганмиз.
– Ҳа, тузук, тузук, – деб бошини сарак-сарак қилиб кулди Қалли ота. – Ўнта қала3 боласининг ўртасига битта дала боласи қўшилса кулги бўлади. Ўнта дала боласининг ўртасига битта қала боласи қўшилса – тулки бўлади, деганлари шу экан-да!
Гур этиб кулги кўтарилди. Қалли ота кулгидан ўзини зўрға тийиб, деди:
– Рост-да, битта шаҳар боласи келиб, ҳаммаларингни ишга солиб қўйибди-ку. Тулки бўлмаганими бу?
– Рост.
– Тўғри…
Шу билан гап сал тингандай бўлди.
Бир маҳал ҳамма Асет иккаламизга қараб кулиб ўтирипти. Бундай қарасам, ҳеч кимга қарамасдан иккаламиз овқатни роса тушираётган эканмиз. Уялиб кетдим.
– Зиёфатни ўзларингга қилганмисанлар ё бизларга ҳамми? – деди илмий мудир кулиб.
– Ҳа, емас экансанлар, – деди Жапақ амаким кулиб. – Ҳар овқат маҳалида
Қала – шаҳар маъносида