Танланган асарлар. Носир Фозилов
гапларига?
Камола ерга қаради.
– Ишга қачон чиқасан, деганларига-да.
– Энди подага чиқмайман…
– Нега?
– …
Раҳбар опа орада нима бўлиб ўтганини биларди, шунинг учун ишга чиқмаслигини ўзича тахмин қилди.
– Биламан, қизим…
Камола ҳайрон бўлиб Раҳбар опанинг юзига тикилди.
– Нимани?!
– Нима сабабдан подага чиқмаслигингни-да!
Камола қизариб кетди.
– Сен, уялма, қизим. Оғзига кучи етмаганлар нима дейишса дейишаверсин, – деди Раҳбар опа унга далда бериб. – Тўғри қиласан. Пода боқиш сенинг ишинг эмас. Лекин ишламасанг зерикиб қоласан. Бирор нарса билан овунишинг керак. Хўп десанг, мен сени мактабга жойлаштириб қўяман. Ўзинг ўқиган жойинг…
Камола юзлари ёришиб «қандай иш» дегандай, Раҳбар опанинг юзига қаради.
– Қанақа иш, демоқчисан-да, а? Масалан, болаларга етакчилик… Бешинчи синфга биркитиб қўяман. Укаларингга қараб турасан…
– Қайдам.
– Ойинг билан ўзинг маслаҳатлашасанми ё ўзим айтайми?
– Ўзим…
– Бўпти. Бўлмаса хабар қиласан-а? Хайр.
– Хайр.
Камола муаллимасини очиқ чеҳра билан кузатиб қўйиб, уйга кирди-ю, ўзини тамоман соғайиб кетгандай ҳис қилди…
Еттинчи боб
Қарқаралидан чиққандан сўнг тахминан уч чақирим нарида, қишлоқ билан яйлов орасида йўлнинг икки чеккаси буғдойзор бўлиб, йўл ниҳоятда тор эди. Подачилар шу ерга келганда сигирларнинг буғдойзорга уриб кетишидан эҳтиёт бўлишарди. Баъзи-баъзида колхознинг дала бригадири Соли оқсоқол шу жойда ҳозир бўлиб турар, биргалашиб подани бу ердан ўтказишиб қўяр эди. Ғиёс аканинг йўқлигини эшитган бўлса керак, у бугун ҳам ўша жойда, от устида кутиб турган экан. Пода яқинлашиши билан қамчисини ҳавода ўйнатиб қичқирди:
– Жадалроқ ҳайданглар! Ҳа, ҳайт! Икки ёнидан…
Тўра бир томондан, Сергей бир томондан таёқларини ҳавода ўйнатишиб қичқиришарди:
– Чу! Ҳайт!..
– Соп! Ну, соп!..
Сигирлар ариқ бўйларидаги ўтларни чимдишга ҳам улгуришмай икки ариқ ўртасидаги мой тупроғи ўйнаб ётган арава йўлни чангитганларича олдинга интилишар, орқада келаётган Тўра билан Сергейни чангдан таниб олиш мушкул эди. Соли оқсоқол отда олдинга тушиб, сигирларни бошлаб кетди… Бир маҳал буғдойзордан кенг, ёйиқ далага чиқиб олишганида Соли оқсоқолнинг кўзи Сергейга тушиб қолди.
– Ие, янги ёрдамчи қутлуғ бўлсин!
– Бир ўзим қолиб… – деди Тўра минғиллаб.
– Тузук, оёқ-қўли чаққонгина экан, – деди оқсоқол хурсанд бўлиб.
Тўра индамай йўлга тушди. Оқсоқол ҳам отининг бошини орқага бурди-ю, бир нима эсига келди шекилли, сал юрмай қичқирди:
– Тўра, ҳой Тўра!
Тўра орқасига ўгирилиб, Соли оқсоқол отининг жиловини тортганча, ўзи томонга қараб турганини кўрди, секин унинг олдига қайтиб борди.
– Шу дейман… – деди оқсоқол ниманингдир хаёлига бориб. – Эртага арпага ўроқ тушади. Одамларимиз танқисроқ. Хирмонга