Өлбөт үөстэниэҕиҥ. Иннокентий Колосов
Борун уонна Глыгало диэн ыраахтааҕы саҕанааҕы көскө кэлбит бэһиэччиктэринэн солуок ылан олорор дьоҥҥутун атаҕастатар үһүгүт! Бу ханнык да сиэргэ-майгыга баппат сидьиҥ, чиччик быһыы!
Онон иккиттэн биири талаҕын: эбэтэр тыыннаах төттөрү төннүбэккин – үйэ-саас тухары манна хаалаҕын; эбэтэр солуок тутан олорор биһиги дьоммутун атаҕастаабаттарын толору хааччыйаҕын! Тойотторгор тылгын-өскүн тиэрдэҕин – ылыннараҕын! Ону хайдах толороруҥ – бэйэҥ сатабылыҥ, бэйэҥ кыһалҕаҥ! Ити мин этэрбин ылынаҕын дуу, суох дуу?! Этэ оҕус! Түргэнник!
– Сөп! Сөп! Ылынан бөҕө буоллаҕа дии! Ылынабын! Кыаҕым тиийэринэн кыһанан көрүөм! – Петров хайыай, сөбүлэһэрин биллэрэ оҕуста.
– Дьэ, ити аата, тылгын биэрдиҥ! Тугунан да, хайдах да аны куотунар кыаҕыҥ суох! Өйдөө: өскөтүн биир эмэ дьахтар, эбэтэр кыыс эһиги чиччиктэргитинэн күүһүлэммит-атаҕастаммыт буолуо да, бастатан туран, эйигиттэн иэстэһиэхпит! Ханна да куотуоҥ уонна саһыаҥ суоҕа! Биһиги эһигини кыайар да, кыайтарар да түбэлтэбитигэр эйигин уонна эһиги чиччиктэргитин, хайаан да булуохпут уонна иэһи иэс курдук иэстэһиэхпит! Ону ол курдук, таллан таас оройгунан өйдөө!64
Мээнэ тылынан эрэ оонньуур оҕолор буолбатахпыт! Уонна мантан бара охсуҥ! Манна эһиэнэ туох да суох! Манна – биһиги тойотторбут! Өскөтүн иккиһин түбэстэххинэ, олох атыннык кэпсэтиэхпит! Ону өйдөөн кэбис! Биһиги эһигини сырыы аайы көҥүл ыытыахпыт суоҕа! – Баишев Петровтаах кэннилэригэр суолу бүөлээн турар бэйэтин саллааттарыгар хайыһан, хаһыытаан бытарытта:
– Нохолоор! Бу дьону төттөрү аһарыҥ! Суолларын бүөлээн турумаҥ!
Хамандыырдарын бирикээһин истэн, кэннилэрин бүөлээн турбут саллааттар, түргэнник суол икки өттүгэр тахсан, уоннуу буолан сэлэлии турунан кэбистилэр. Сааларын тутан сылдьалларын кубулуппатылар. Петров түргэнник дьонугар кэлэн:
– Быстро возвращаемся назад! Уговорил их командира – они нас пропускают! Не оглядываться назад и по сторонам! Оружие на спину! Быстро!.. – диэтэ.
Кыһыл эрэспиэскэһиттэр сааларын сүгэн, төттөрү эргилиннилэр. Кэннилэрин хайыспакка, суол устун сэлэлээн турар үрүҥ саллааттарын икки ардыларынан хаамтаран бардылар. Суол ортотугар үрүҥ этэрээтин хамандыыра Баишев батыһа көрөн турда.
Эрэспиэскэһиттэр ааһан иһэн, суол икки өттүгэр уоннуу буолан сэлэлээн турар үрүҥ саллааттарын харахтарын кырыытынан кылап гына көрөн аһарбыттара – бары эдэр баҕайы саха уолаттара уонна кинилэри өргөстөөҕүнэн супту көрөн тураллар эбит! Дьэ, кытаанах сирэй-харах! Хамандыырдарын бирикээһэ эрэ кинилэри тохтоппут бадахтаах.
Сүрдэрэ-куттара тостубут байыастар, өр баҕайы айаннаан, маҥнай Киллэми, онтон Тулагыны аастылар. Тулагыны ааһан эрэ баран, бэйэ-бэйэлэрин ыккардыгар тыл быраҕыстылар:
– Слава богу! Живыми остались!
– А я думал, что нам конец!
– Николай Васильевич, что сказал их командир и кто он? – Петров солбуйааччыта, эдэр уол, чугаһаан кэлэн ыйытта:
– Это