Yetişkinler İçin Ergen Rehberi. Josh Shipp
masaya yatırırız ve bu sorunları ele alma biçimimiz gerçekten önemlidir.
Kim olduğunuz çocuklarınızı doğrudan etkiler ve iyi bir ebeveyn olma kabiliyetinize de doğrudan etkisi vardır. Etrafımızdaki ergenler için daha iyi olabilelim diye kendi sorunlarımız konusunda yardıma ihtiyaç duyarız.
Çünkü sonuçta armut dibine düşer.
Bir mentorumun, Ken Van Meter’in bir zamanlar söylediği şeyi getiriyor bu aklıma: “Ergenler söylediklerimizden azıcık bir şey… yaptıklarımızdan biraz daha bir şey öğrenir… ama en çok kim olduğumuzdan öğrenirler.”
Olduğumuz (ve dönüştüğümüz) kişi konusuna düşünceli yaklaşmalıyız – sadece kendi iyiliğimiz için değil, bize güvenenlerin iyiliği için de.
Eski Yunanlılar, bu iki kelimeden birinin tehlikeleri konusunda herkesi uyarmak için ona dair düzinelerce didaktik hikâye derleyip paylaştı. Bugün bile çok sevdiğimiz hikâyelerden bazıları bu kelimeyi konu alır.
“Kibir” kelimesini.
Kibir (hubris) Yunancadan gelir ve anlamı, aşırı gurur ya da özgüvendir. Şimdi, bunu duyup da şöyle düşünebilirsiniz: “Hey! Özgüvenin nesi yanlış?” Ama kibir aşırı özgüvenli olduğunuz anlamına gelir. Şişirilmiş öz-algı ile çok daha mütevazı olan gerçeklik arasında bir uçurum vardır.
Kibir kendini pek çok biçimde gösterebilir. Edebiyatta genellikle bir karakterin trajik düşüşüne yol açan baskın kişilik bozukluğudur. Bu, antik Yunan edebiyatının en yaygın temalarından biridir – Akhilleus, Odisseus, Arakne, İkarus ve Niobe, bunların hepsi kibirleri yüzünden felakete düşer.
Benim en sevdiğim kibir örneği, klasik Jurassic Park filminden: Orada bir grup biliminsanı devasa dinozorlarla dolu bir park yaratır, insan zekâsının herhangi bir tersliğin yaşanmasına mâni olacağına inanıyorlardır. İnsanlığın doğayı kontrol etme yeteneğini çok abartırlar,25 bu da sonunda bir avukatın tuvalete saklanmasına ve ardından bir T-rex tarafından yenmesine neden olur. Ayrıca bazı kötü şeyler de yaşanır.
Şu âna dek neler düşündüğünüzü biliyorum. “Ama Josh, yakın zamanda genetik modifikasyon kullanarak apeks alfa yırtıcılar yaratmayı düşünmüyorum. Bunun benimle ne alakası var?”
Eh, hepimizin bir seçeneği vardır. Ve bu gayet ikili bir seçenektir.
Kibri seçebiliriz. Veya kibrin panzehrini, tam zıddını tercih edebiliriz. Bu kelime, kendimizi trajik biçimde abartmak yerine, makul ve doğru bir özdeğerlendirmeyi tanımlar.
Bu kelime “tevazu”dur.
Bizim tercihimizdir.
“Tevazu” kelimesiyle ilgili çok fazla kafa karışıklığı söz konusu. Bazı insanlar bunun, aslında bir işte iyiyken öyle değilmiş gibi yapmak olduğunu sanır. Ama tevazu aslında bir şey doğru iken öyle değilmiş gibi yapmak demek değildir. Tevazu, “kişinin kendisine ve önemine dair mütevazı ve doğru bir bakışa sahip olması” anlamına gelir. Bazı konularda iyi olsam da bunun beni başka insanlardan daha iyi ya da daha önemli kılmadığını anlamaktır.
Kendisinin başkalarından daha iyi olduğuna inanan ve varlıklarının, fikirlerinin ve tercihlerinin başka herkesinkinden daha önemli olduğunu düşünen insanlarla hepimiz karşılaşmışızdır.26 Onların yakınında olmak eğlenceli midir? Şükran Günü’nün daha neşeli geçmesini sağlarlar mı? Hayır. Hayır, sağlamazlar.
Tevazu çok büyük cesaret gerektirir. İnsanın kendini tüm çıplaklığıyla görmesi ürkütücüdür – kim olduğunuzun ve kim olmadığınızın doğru biçimde farkına varmak anlamına gelir. Gerçek güçlü yanlarınızı şişinmeden kabul etmek kadar zayıflıklarınızın ve eksikliklerinizin listesini dinleyecek kadar cesur olmak demektir.
Tevazu gergin cambaz telinde yürümektir. Ama önemseyen, ilgili bir yetişkin olmanın önemli bir parçasıdır.
Ebeveynler ve ilgili yetişkinler olarak, bir seçeneğimiz var. Bu eşsiz görevimizi ifa ederken kibri ya da tevazuyu seçebiliriz. Siz ve ben hangisini seçersek seçelim, bu kararın ergen çocuğumuz üstünde gerçek bir etkisi olacak.
İşte, seçeneklerimiz şunlara benzer.
“İnsan olarak sonlu ve sınırlıyım, bu da normal bir şey değil.”
Çünkü:
• O kadar da kusurlu değilim.
• Sadece daha fazla çalışacağım.
• İki kat çaba sarf edeceğim.
• Dinleyeceğim tek ses benimki olacak.
Bu yüzden: Bunu tamamen kendi başıma yapabilirim.
Bu ergeninizi nasıl etkiler: Evde bir korku ve utanç kültürü oluşturur.
“İnsan olarak sonlu ve sınırlıyım, bu da normal bir şey.”
Çünkü:
• Kör noktalarım var.
• Zayıflıklarım var.
• Zaaflarım var.
• Benmerkezci olabilirim.
Bu yüzden: Biraz yardım almak işime yarayabilir.
Bu ergeninizi nasıl etkiler: Evde bir güven ve iletişim kültürü oluşturur.
Tevazuyu seçmek, yenilgiyi seçmek anlamına gelmez. Yardım almak istediğiniz ve buna ihtiyacınız olduğu anlamındadır. Bir T-rex tarafından yenmeyi istemediğinizi gösterir. Ama sizi zayıflatmaz. Bunun yerine, cesaret kazanmanızı sağlar.
Tevazu ergen çocuğunuzun güvenini ve inancını kazanmanın yoludur.
Ebeveynler ve önemseyen, ilgili yetişkinler olarak düştüğümüz dört ana tuzak vardır: Konfor tuzağı, onay tuzağı, kontrol tuzağı ve performans tuzağı.
Bu tuzakların genellikle sadece bir güçlü yanın yanlış kullanımı olması ilginç olmakla birlikte mantıklı da çünkü her olumlu karakter özelliğinin karanlık bir tarafı vardır. Örneğin, detaylara önem veren insanlar çok dikkatli olmadıklarında bu gücü saplantılı bir takıntıya ve mükemmeliyetçiliğe dönüştürebilirler. Yanlış kullanıldığında ya da aşırı bir noktaya taşındığında her bir güçlü yanın olumsuz bir tarafı açığa çıkar.
Dört ana tuzakla ilgili detayları aşağıda açıkladım ve bunlarla başarıyla başa çıkmışlar ile bu tuzaklara düşmüş gerçek ebeveynlerden karşılaştırmalı örnekler verdim. İsimler değiştirilmiş olsa da bunlar gerçek örnekler.
Buradaki amacım iki yönlü. Birincisi, bu tuzakların kendini nasıl belli ettiğini açık seçik göstermek istedim. Bu vakalar normatif olmasa da ciddi uyarılar olmaya hizmet ediyor.
Ve ikinci olarak, bu ebeveynlerin seçtiği dürüst ve mütevazı yolu görmenin size ergen çocuğunuzla güçlü bir ilişki kurmak için umut vermesini ve bir yol haritası sağlamasını umuyorum.
Bu dört tuzaktan sadece birinin size anlamlı gelmesi mümkün. Kişisel olarak hangisine meylettiğinizi görmek için lütfen bunların her birini açık görüşlülükle
Alternatif olarak sadece internette yorum bölümlerine baksanız da olur.