Қатл куни. САМАДЎҒЛИ ЮСУФ
аҳволи жуда оғир. Бўла қол, жон оға, тезроқ борайлик, – Мошунинг овози титрар эди. – Темир тоторнинг қайиғи билан келдик. Бизни қоя тагида кутиб турибди.
–Ҳозир, укажон, ҳозир, бормасдан бўладими ахир! – Аммо ҳар эҳтимолга қарши сўради: – Кур тошиб кетмаганми? Темирнинг қайси қайиғи билан келдинглар??
–Моторлиси билан.
–Ҳа, унда кутиб тур, мен ҳозир.
Маҳмуд шоша-пиша йўл тадоригини кўрди, солдатча этикларини, пахтали камзулини кийиб, ёқасини тугмалади, бошига қулоқчин бостириб олди. Халтасини кўтариб уйдан чиққач, Мошуга деди:
–Мен шунақанги шошириб қўйдингки, сени уйга ҳам таклиф этмабман, ёмғирда ивиб кетгандирсан.
–Нима қипти, оға, ёмғирни энди кўрибмизми!
Қишлоқ уйқуда эди. Кўкдан қуйилаётган ёмғир оғушида у ер-бу ерда шуълалар ялтираб кўринар, гоҳ-гоҳ итлар ҳуриб қўярди. Асфальт йўлдан чиқиб, колхоз идораси ёнидан сўлга бурилдилар, суюқ балчиқ кечиб Кур томон юрдилар. Шалоп-шалоп, шалоп-шалоп… Балчиқдан йўсин ҳиди анқирди.
–Ҳой, Мошу, сел келишидан худо сақласин. Оқиб кетамиз-а! – деди Маҳмуд.
–Келмай бўпти! Ҳавони кўрмайсанми?! Осмонга ҳар куни битта космонавт учаверганидан кейин, тағин нима бўлсин.
Мошу ўн олти-ўн етти ёшларда бўлиб, бу йил ўнинчини битираётган эди. Аммо ёшидан фарқли ўлароқ, катталар билан кўп ўтириб тургани учун, ўзини тутиши, гап-сўзлари бошқача, гўё анча ёшга бориб қолган кишиларнинг гап-сўзларига ўхшар эди. Маҳмудниниг эшитишига қараганда, баъзан ароқ-пароқ ҳам ичар экан. “Замоннинг боласи-да, – деб ўйлади Маҳмуд,– бир томондан шуниси ҳам яхши. Ҳозирги замонда лақма бўлганинг – адо бўлганинг”.
–Зулфиқор буванг кейинги пайтлар жа инжиқ бўлиб қолди. Авваллари дўхтир-пўхтир деб ўтирмасди.
–Авваллари темирдай бақувват эди. Бир қўли билан камаримдан ушлаб, мени бошига азот кўтарарди.
Кейинги икки ойда тамом бўлди. – Мошунинг овози яна титради. – БИлмайман, шўрликка нима қилди. Маҳмуд йўталиб, ютинди, бўғзи жуда тахир эди.
–Неча ёшга кирган ўзи? – деб сўради у эснаб.
–Ойимнинг айтишича, тўқсонларни уриб қўйган.
–Бўпти-да. Нима, дунёга устун бўлмоқчими?
–Худо ҳақи, Маҳмуд дўхтир, бунақа дема… Уни жудаям яхши кўраман. – Мошу зулмат оғушида ўзи билан ёнма-ён кетаётган Маҳмудга қаради.
–Мен ёмон кўраманми?.. Қани энди унақанги мард кишилар? – деди Маҳмуд. – Дунёнинг хайру баракати ўшалар билан эмасми? Мен уни нақ минг йил яшасин дейман… Локигин ҳозир у шунчаки шайтонлик қилаётган бўлса керак. Ҳали унинг юраги пўлатдай мустаҳкам.
Маҳмуд ёлғон айтди. Мошуга анчайин далда бермоқчи бўлди. Ўтган сафар у Зулфиқор отани кўргани борганида тож томирини топа олмаган, ўшандаёқ кўнгли ниманидир сезган эди. Мошу бу далдадан қувониб кетди:
–Мен ҳам худди шуни айтаман-да! Буважон, сенга ҳеч нарса бўлгани йўқ, агар истасанг, Тбилисига олиб бориб, нақ академикларнинг ўзига кўрсатайлик, дейман. У бўлса, йўқ, тушимга урядник кирди, ҳойнаҳой, ўлсам керак, дейди.
–Ҳой тентак, қанақа урядникни айтяпсан?
–Мен