Rivoyat va ertaklar. USMON QO‘CHQOR
allalaring
Ezganida sahroni,
Dami ichlariga tushib
Ketardi bu dunyoning.
Qo‘y, yig‘lama, yoshing artay,
Kel, bir kulgin, kel, o‘ptir.
Sening shuncha olamingga
Bitta jonim ne bo‘pti?
Tangrim o‘zi yaratgandir
Sendek suluv jahonni.
Hamda uni asrash uchun
Mendek tanho qurbonni.
O‘chog‘ingdan qo‘r o‘chmasin,
Ko‘zingdan so‘nmasin nur.
Sendan xabar olgani
Har kecha ruhim kelur.
Ot o‘rnini toy bosadi,
O‘g‘limga ayt rostini.
Farqlay bilsin og‘ir kunda
Dushmanidan do‘stini.
Qarg‘amagin, nolimagin,
Uni guldek so‘ldirma.
Yolg‘izligin bildirmagin,
Yetimligin bildirma.
Bog‘lab qo‘yma bovloq toydek,
Ozod o‘ssin, hur o‘ssin.
Ulg‘aymasin o‘kinch bilan,
Yovqur-u mag‘rur o‘ssin.
Mayli, g‘anim qo‘li bilan
Tangrim meni o‘ldirsin.
Lekin sening nomusingga
Dog‘ tushmasin, Guldursun.
Men ketarman bu dunyodan,
Qolma xunbag‘ir bo‘lib.
Bahorlarda yog‘ajakman
Boshingdan yomg‘ir bо‘lib.
Bir dam tingan shamol kabi
Bir damgina tinarman.
Yana bir kun poylaringda
Maysa bo‘lib unarman.
Goho bo‘ron, goho samum –
Devonadek kelurman.
Tunlar yoqqan chirog‘ingga
Parvonadek kelurman.
Tush ko‘rsangki – bir zaif sham
Lip-lip yonar go‘shada,
O‘sha shamman mening o‘zim,
Mening ruhim – o‘sha-da.
Ne uchun yig‘lab turibsan
Endi mo‘ldir-mo‘ldir sen?
Ko‘z yoshlaring o‘zim ichay,
Ichim otash, Guldursun!”
Guldursunning qanotlari
Yoyildi – oqqush bo‘ldi.
Bu dunyo bir ro‘yo bo‘ldi,
Bu dunyo bir tush bo‘ldi.
Shiroqning olov lablari
Kapalakka aylandi,
Pir-pir uchdi gulzorlardan,
Gul ichiga joylandi.
Guldursunning qaro sochi
Qop-qora chodir bo‘ldi.
Ko‘rolmadim, bu chodirda
Nimalar sodir bo‘ldi.
Bulut kelib to‘sib qo‘ydi
Falakning juft yulduzin.
Eshitdim men uzuq-yuluq:
“Diydor… Qiyomat…” so‘zin…
SHIROQNING KENGASHGA
BORISHI
Xalqning otasi – xoqon,
Rabning yerda ko‘lkasi.
U tadbir topmog‘i shart
Xavfda qolsa o‘lkasi.
Doro bosib kelmoqda
Shaklar Vatani tomon.
Qabila boshliqlarin
Saroyga yiqqan xoqon.
Mashvarat ko‘p qizigan,
Xoqon so‘rar birma-bir:
Bu baloga ne chora?
Bu kulfatga ne tadbir?
Birov der: Dorodan zo‘r
Dunyoda yo‘q shahanshoh.
Biz taslim bo‘laylik-da,
Undan topaylik panoh.
Doro tomon sotilib
Ketdi uch-to‘rt qabila.
Qon to‘kib yurmaylik-da,
Bosh egaylik bir yo‘la.
Yo‘q, der birov, biz axir
Shak degan xalq bo‘lamiz.
Kurashamiz, yo yengamiz,
Yo hammamiz o‘lamiz.
Bu dunyo keng, der birov,
Qandayin zo‘r joylar bor.
Bo‘liq-bo‘liq yerlar-u
Uzun-uzun soylar bor.
Doro qadami yetmas
Ul joylarga ketaylik.
Boshqa vatan topaylik,
Boshqa bir yurt tutaylik…
Hech bir tadbir ma’qulmas,
Xayolga tolgan xoqon.
Ayni shu payt saroyga
Kirib keldi bir cho‘pon.
Shunday qaltis mahali,
Qil uzra turganda jon,
Bunday kengashda senga
Balo bormi, hoy cho‘pon?!
Xoqon der: “Bu kim o‘zi,
Aql-u hushdan yiroqmi?!
“Bu Shiroq, – der allakim, –
Oddiy cho‘pon – Shiroq-ku!”
Xoqon der: “Yurtga ajal
Chovut solib turgan payt,
Bizning kengashni buzib
Nega kelding, cho‘pon, ayt?”
Shiroq kengash ahliga
Tashladi bir-bir nazar.
Bu nigohda hayot bormi
Yoki o‘lim, alhazar.
G‘azab desang, bu nigohda
Chaqnab turar muhabbat.
Muhabbatning zamirida
G‘azabi bor qatma-qat.
Bu nigohga chiday olmay
Hamma yerga tikdi ko‘z.
Shiroq xoqonga boqib
Og‘ir-bosiq boshlar so‘z:
“Sizga bu yurt nechog‘lik
Aziz bo‘lsa, xoqonim,
Menga ham shuncha aziz,
Mening ham yonar jonim.
Martaba-yu mansabda
Farqimiz bor begumon.
Lekin yurt sevgisida
Tengdir xoqon va cho‘pon.
Izn etsangiz, – deb ko‘ksiga
Qo‘ydi Shiroq qo‘lini, –
Men