Окна / Тәрәзәләр. Рафаил Газизов
тәңкәләр таккан апаларны күрүгә, авылдашлар ах итте. Өч минут аңсыз торган залны уятып, тальян моңы сибелде. Барый абый сыздыра. «Кирмән көе» җанны үзе белән күкнең җиденче катына алып менеп китте. Үзләре уйнап киткән көй 150 ир-атны кире алып кайта алмаган көй.
Зал елый. Ә мин, Барый абый белән горурланып, янәшә басып торам.
Бу җырга сугыш җәфаларыннан, ачлыктан, суыктан, хәсрәт-кайгыдан үлгән 216 яшүсмернең, хатын-кызның, карт-карчыкның җаны аша узган михнәтле сагыш та сеңгән иде.
Китте Сәлимә апа белән Сылубикә апа биеп, аяк очында гына, баш бармакларында гына. Юк, алар биемиләр, яшьлектә яшиләр. Сыздырып җибәрде өч тальян: Ибраһим, Хөсәен, Барый абый… Җырлап җибәрде Миргазиз абый. «Чибәр икән бит бу Куян Фазылы малае!» – дип карап торам. Тамашачылар котырып кул чаба.
Әни шигырь сөйли, үзенең яшьлеге турында, ике баланы ялгызы тәрбияләп үстерүе турында. Ыңгырашып сөйли, азапланып, күзеннән аккан яшьләрен тыймыйча сөйли.
Миңа 6 яшь иде. Миннелут, Дөлкәфил, мин урамда уйнап йөрибез. Мәктәптән бер төркем кызлар чыкты. Кышкы кичтә Барый абый тавышы да ачык ишетелә. Өч кыз – Мәүҗидә, Наилә, Мәрзия апалар.
– Юк, Барыйга мин барам, – ди Мәүҗидәсе. Наилә апа аңа каршы чыга:
– Ә нишләп син? Мин акыллырак. Барый абый мине ала.
– Алмый торсын әле, – ди Мәрзия апа. – Безнең Барый абый белән күптән сөйләшенгән. Шулай бит, Барый абый? – Ул Барый абыйны култыклап алмакчы була. Ә Барый абый алдан атлый, ашыга, кабалана.
– Китегез әле, булмаганны. Җүләрләр. Барыгыз өегезгә кайтыгыз, фатирга керткән карчыкларыгыз көтәдер.
Ә тегеләр чат ябышалар.
– Юк, беребезне барыбер аласың бит. Кай төшебез ярамый?
– Белемебез бармы? Бар.
– Холык-фигылебез ярарлыкмы? Ярарлык.
– Буй-сыныбыз сөлекме? Сөлек.
– Соң, шулай булгач, беребезне аласың да кочаклашып йоклыйбыз, – ди Наилә.
– Миннән дә кайнаррагы юк, – ди Мәүҗидә.
– Минем кочак җайлырак, – ди Мәрзия. Ул Барый абыйны кочакларга үрелә.
– Кит әле, җүләр тәре, кеше күрер. – Ничек кирәк алай кызлардан котылып, Барый абый безгә кереп китте. Укытучы апалар кирегә борылалар, шау-гөр килеп көлешәләр. Ә минем аларга таш алып томырасы килә.
Мин өйгә йөгерәм, Барый абый бездә.
– Менә, Хөснурый, сиңа бурычка алган акчаны бирәсе бар, дип кенә котылдым. Наилә, Мәүҗидә, Марзия, мине ал да, мине ал, дип, арттан ияреп төштеләр. Наиләсе холыксыз инде аның, анысын Әсгатькә бирәм. Марзиясе төскә-биткә әллә ни түгел. Мәүҗидәсе ярар иде дә, егете бар. Кеше арасына кереп булмый.
– Ник алай үзеңнән көлдереп йөртәсең аларны? Берсен кочаклап ал да, мин риза, әйдә, кайтабыз, дип әйт – кайтмаячаклар. Кабат берсе дә сине үртәп йөрмәячәк.
– Алай итеп буламыни, Хөснурый, – ди Барый абый, – укытучылар бит алар, аннан адәм балалары, ничек аларны кочаклыйсың, булмаганны?!
– Алайса, йөр инде мыскыл иттереп, – ди әни, усалланып.
– Миннән булмый ул, – дип үпкәләгән кебек саубуллаша Барый абый.
Элек