Tom Amca’nın Kulübesi. Гарриет Бичер-Стоу
bir şey gelmiyor. Bunu sana söylemek istemezdim Emily ama kısacası bu ikisini satmakla her şeyi satmak arasında başka seçimim yoktu. Ya onlar gidecek ya da her şey. Haley ipotekleri eline geçirdi ki onunla direkt olarak kapatmazsam önüne gelen her şeyi alacaktı. Arayıp taradım, giderleri azalttım, borç aldım ve hatta yalvardım. Açığı kapatmak için bu ikisinin satılması gerekti ve ben de onlardan vazgeçtim. Haley çocuğu beğendi; meseleyi başka şekilde değil, bu şekilde çözümlemeye razı oldu. Onun eline düşmüştüm ve bunu yapmak zorundaydım. Bunları satmak varken, hepsini satmak mı iyi olur?”
Bayan Shelby felakete uğramış biri gibi kalakalmıştı. Sonunda tuvalet masasına dönerek yüzünü elleri arasına aldı ve bir inilti çıkardı.
“Bu Tanrı’nın köleliği lanetlemesi! Çok acı, çok acı, en berbat şey! Hem efendiye bela, hem de köleye! Böylesine ölümcül bir kötülükten iyilik çıkartabileceğimi düşünürken aptalmışım. Bizim gibi yasalar altında bir köleyi tutmak bir günah, -hep böyle hissettim- küçük bir kızken bile hep böyle düşündüm. Kiliseye katıldıktan sonra düşüncem daha da güçlendi ama onu güzelleştirebileceğimi düşündüm. Nezaket, dikkat ve eğitimle benimkilerin durumunu özgürlükten daha iyi yapabileceğimi düşündüm, ne aptalmışım!”
“Karıcığım, bakıyorum bayağı köleliğin kaldırılmasından yana oluyorsun.”
“Köleliğin kaldırılmasından yana! Kölelik hakkında benim bildiğimi bilselerdi, o zaman konuşabilirlerdi! Bize söylemeleri gerekmez; biliyorsun köleliğin doğru olduğunu hiç düşünmedim, asla köle sahibi olmaya gönüllü olmadım.”
“Eh, o zaman pek çok akıllı ve dindar adamdan farklı düşünüyorsun.” dedi Bay Shelby. “Geçen pazar Bay B.’nin verdiği vaazı hatırlıyor musun?”
“Böyle vaazlar duymak istemiyorum; bir de Bay B.’yi kilisemizde duymak istemiyorum. Rahipler kötülüğe yardım edemez belki -bizden çok iyileştiremez- ama ona karşı koyarlar! Hep benim mantığıma karşı oldu. Ben senin de o vaaz hakkında pek düşünmediğini sanıyorum.”
“Eh.” dedi Shelby. “Diyebilirim ki bu vaizler bazen meseleleri biz zavallı günahkârların cesaret edeceğinden çok daha ileri götürürler. Biz erkekler bazı şeylere gözlerimizi kapamalı ve çok da doğru olmayan işlere alışık olmalıyız. Şu da bir gerçek ki kadınlar ve din adamlarının liberal ve eski kafalı düşüncelerle erdem veya ahlaki konularda bizi aşmalarını pek hoş karşılamayız. Ama şimdi sevgilim, bu olayın gerekliliğini ve koşulların gerektirdiği en iyi şeyi yaptığımı gördüğüne inanıyorum.”
“Ah, evet, evet!” dedi Bayan Shelby, çabucak ve dalgın bir şekilde altın saatine dokundu. “Çok fazla para edecek mücevherim yok.” diye ekledi düşünceli bir şekilde. “Ama bu saat bir işe yaramaz mı? Alındığında, epey pahalıydı. En azından Eliza’nın çocuğunu kurtarabileceksem, sahip olduğum her şeyi feda ederdim.”
“Çok üzgünüm, gerçekten çok üzgünüm, Emily.” dedi Bay Shelby. “Bu işin seni bu kadar etkilemesine üzgünüm ama bir işe yaramayacak. Doğrusu şu ki Emily, her şey olup bitti. Satış anlaşmaları çoktan imzalandı ve Haley’nin ellerinde. Daha kötüsü olmadığı için minnettar olmalısın. O adamda hepimizi mahvedecek bir güç vardı ve şimdi neyse ki ondan kurtulduk. Adamı benim kadar bilseydin, kıl payı kurtulduğumuzu düşünürdün.”
“O zaman çok acımasız.”
“Tam olarak zalim değil de biraz sert biri, -sadece satış ve kâr için yaşayan biri- soğuk, duraksamayan ve merhametsiz, ölüm ve mezar gibi. İyi bir fiyata anasını bile satabilir, tabii ihtiyar kadına bir zarar gelsin istemez.”
“Bu adi adam bir de iyi, sadık Tom ve Eliza’nın çocuğunun sahibi!”
“Eh, sevgilim, bu da bana zor geliyor; düşünmekten nefret ettiğim bir şey. Haley işleri ayarlayıp yarın emanetleri alacak. Sabah erkenden atıma binip uzaklaşacağım. Şu bir gerçek ki Tom’u göremem ve sen de bir yerlere gitsen ve Eliza’yı alsan iyi olur. O burada ortalarda yokken işler olup bitsin.”
“Hayır, hayır.” dedi Bayan Shelby. “Bu zalim işe hiçbir şekilde suç ortağı ya da yardımcı olmayacağım. Gidip zavallı yaşlı Tom’u göreceğim, sıkıntıları için Tanrı ona yardım etsin! Ne olursa olsun, hanımlarının onların ne hissettiklerini anladıklarını ve onlarla olduğunu görsünler. Eliza’ya gelince düşünemiyorum bile. Tanrı bizi bağışlasın! Biz ne yaptık ki, bu zalim gereklilik bizi buldu?”
Bu konuşmanın Bay ve Bayan Shelby’nin hiç aklına gelmeyecek bir kulak misafiri vardı.
Dairelerinde dış koridora bir kapıyla açılan büyük bir dolap bulunuyordu. Bayan Shelby Eliza’ya o gece için izin verince, ateşli ve heyecanlı duyguları bu dolap fikrini aklına getirmişti ve kendini oraya saklamıştı. Kulağı kapının çatlağına yapışmış hâlde, konuşmanın bir kelimesini bile kaçırmamıştı.
Sesler kesilince ayağa kalkıp usulcacık uzaklaştı. Solgun, tir tir titreyen hâli, donmuş yüz çizgileri ve kasılmış dudaklarıyla, o zamana kadar olduğu yumuşak ve çekingen yaratıktan tamamen başkası gibi olmuştu. Holde dikkatlice ilerledi, hanımının kapısında bir anlığına durdu ve ellerini sessiz bir yakarışla göğe doğru kaldırdı, sonra da dönüp kendi odasına süzüldü. Odası hanımıyla aynı katta sessiz, düzenli bir daireydi. Dikiş dikerken sık sık oturduğu güneşli hoş bir penceresi vardı; küçük bir kitap dolabı ve birkaç güzel küçük süs eşyası, aralarına serpiştirilmiş Noel hediyeleri bulunuyordu. Dolabında ve çekmecelerinde basit giysileri vardı, burası kısacası onun eviydi, içinde mutlu olduğu yer. Ama orada, yatakta uyuklayan oğlu yatıyordu, uzun bukleleri kayıtsızca bilinçsiz yüzüne düşmüştü, gül gibi ağzı yarı açıktı, küçük şişman elleri çarşafın üzerindeydi ve bir gülümseme güneş ışığı gibi tüm yüzüne yayılmıştı.
“Zavallı çocuk! Zavallıcık!” dedi Eliza. “Seni sattılar! Ama annen seni kurtaracak!”
O yastığa hiçbir yaş damlamadı; bunun gibi üzüntülerde, yüreğin akıtacağı yaş yoktur, sadece kan damlatır, kendi kendine sessizce kanar. Bir parça kâğıt, kalem aldı ve aceleyle yazdı:
“Hanımım! Sevgili hanımım! Benim nankör olduğumu sanmayın, hakkımda hiçbir şekilde kötü düşünmeyin, bu gece sizin ve efendinin dediklerinin hepsini duydum. Oğlumu kurtarmaya çalışacağım, beni suçlamayın! Nezaketiniz için Tanrı sizi kutsasın ve ödüllendirsin!”
Aceleyle katlayıp üzerini yazdı, çekmeceye gidip oğlunun giysilerini küçük bir paket yaptı, bir mendille sıkıca beline bağladı; o dehşet dakikalarında bile şefkatli bir annenin hatırlayacağı gibi en sevdiği oyuncaklardan bir ikisini küçük pakete koymayı unutmadı, onu uyandırdığında eğlendirecek güzel boyanmış bir papağanı da ayırdı. Küçük uykucuyu uyandırmak biraz sorun olduysa da biraz uğraştıktan sonra yatakta oturup kuşuyla oynamaya başlamıştı, bu sırada annesi bonesini takıp şalını örtmüştü.
“Nereye gidiyorsun anne?” dedi çocuk, annesi yatağın kenarına küçük paltosu ve başlığıyla yaklaşırken.
Annesi yanına yaklaşıp gözlerine öylesine içten baktı ki o zaman çocuk olağandışı bir şeyler döndüğünü hemen anladı.
“Sus Harry.” dedi. “Yüksek sesle konuşmamalısın, yoksa bizi duyarlar. Kötü bir adam küçük Harry’i annesinden almaya gelecek ve karanlığın içine götürecek ama annesi buna izin vermeyecek. Küçük oğlanın şapkasını, paltosunu giydirecek ve çirkin adam onu yakalayamasın diye onunla kaçacak.”
Bunları söylerken, çocuğun basit