Оливер Твистнинг бошидан кечирганлари. Чарльз Диккенс
– XVII asr solnomachilarining yozishicha, unda qamalib yotish «o‘limdan battar»ligi bilan mashhur bo‘lgan qadimiy axloq tuzatish qamoqxonasi. Bu qamoqxona 1864-yildagina buzib tashlangan.
17
Charxpalak-g‘ildirak – ko‘ndalang poyalari bo‘lgan uzun g‘o‘lasimon asbob. G‘o‘laga tepa tomonidan qimirlamaydigan qilib dastasi bor kengbar taxta o‘rnatilgan, ana shu dastaklarni ushlab olgan ishchilar poyalarni bosib, g‘o‘lani harakatga keltirganlar; charxpalak-g‘ildirak birorta mexanizmga ulangan. Angliya qamoqxonalari va mehnat uylarida charxpalak-g‘ildirakni aylantirish jazo tariqasida belgilangan.
18
Lo‘yayu hakka – o‘g‘rilar lahjasida: bir shilling va yarim penni.
19
«Farishta» – Londonning rayonlaridan biri – Izlingtondagi mashhur qovoqxona.
20
Soqqacha – Angliyada bolalarning sevgan o‘yini.
21
Volan – tennisga o‘xshagan o‘yin, farqi shundaki, unda koptok o‘rnida pat qadalgan po‘kak ishlatiladi.
22
Panch – ingliz qo‘girchoq teatrining qahramoni.
23
Nyuget – Londondagi jinoyatchilar qamaladigan markaziy turma. Dikkens «Barnebi Raj» romanida tasvirlangan Londondagi «lord Gordon isyoni» (1780) paytlarida qisman vayron qilingan, so‘ngra ta’mir etilgan, 1877-yili esa yopilgan.
24
Qamish sham – piligi qamish o‘zagidan yasalgan mum sham.
25
Papilyotka – sochni jingalak qilish uchun ishlatiladigan qog‘oz. (Tarj.)
26
Retklif katta yo‘li – Londonning ulkan doklaridan shimol tomonda joylashgan ishchilar dahasidagi uzundan-uzun ko‘cha qadimda shunday atalgan.
27
Kribbedj – ommaviy qarta o‘yini.
28
Qizil fonus – Dikkens zamonasida vrachlarning «lavha» – belgisi.