История схоластического метода. Второй том, 2-я часть: По печатным и непечатным источникам. Мартин Грабманн
толкователи Писания и т. д. 75.
8
«Ad eruditionem autem ipsius omnes scripture facte sunt, quarum partes sunt tarn sacre scripture, tarn ethnice. In ethnicis enim, id est gentilibus, et sermonum compositio et rerum proprietas docet. Sermonum compositio in trivio, rerum proprietas in mathematicis disciplinis secundum extrinseca et intrinseca; secundum extrinseca, ut in quadrivio, ubi doctrina fit secundum figuras exteriores; secundum intrinseca, ut in physica, ubi nature et creature rerum secundum intrinseca demonstrantur. His enim prius sutnus instruendi, ut sie ad intelligentiam Scripture divine perveniamus. Sacre vero scripture dieuntur, in quibus de Incarnatione verbi agitur, propter incommutabilem sui veritatem sie dicte, vel propter sacramenta Christi, que in ipsa continentur. Que in duas dividuntur partes, in vetus scilicet et novum testamentum, que quidem generalem habent materiam, Incarnationem Christi cum omnibus sacramentis suis precedentibus et subsequentibus» (ebd/76).
9
Ср. выше p. 256 и далее.
10
Queritur, quid sit iuramentum (fol. 85); Queritur, utrum omne opus ex intentione pendeat (fol. 85); Queritur, utrum possit quis penitendo satisfacere de uno peccato ita quod non de aliis (fol. 85); Queritur, utrum malus possit quandoque benefacere (fol. 85); Queritur de clavibus Petro translatis et eius successoribus que et quot sint (fol. 89); Queritur, utrum omnis iudex, qui secundum decreta sanctorum iudicat, iuste iudicet (fol. 91v); Queritur, utrum quis adultus non baptizatus et involutus multis criminibus possit mundari per susceptionem lavacri ab originali peccato qui ficto corde et non contrito accesserit et non penitens de superadditis peccatis (fol. 93); Queritur, utrum maius sit diligere inimicos quam amicos etc.
11
Queritur, utrum quicquid in deo est deus sit (fol. 88v); Queritur, utrum homo creatus esset, nisi cecidisset angelus (fol. 89r); Queritur cum eadem sit substantia patris et filii et Spiritus sancti, utrum substantia patris incarnata sit (fol. 89p); Queritur, utrum deus possit modo facere quicquid potest facere (fol. 89 v); Queritur, utrum sit idem deo scire quam esse (fol. 90r); Queritur, utrum deus possit omnia hodie, que eri potuit (fol. 92r) и т. п.
12
Querifcur, utrum quicquid in deo est deus sit. Quod si est, cum voluntas aliquid faciendi in deo sit, ipsa deus est. Sed illa potest non esse. Ergo aliquid quod deus est potest non esse. Solutio. Hoc nomen voluntas equivoce accipitur. Cum dicitur: voluntas dei est hoc faciendi non est aliud nisi deus volens et cum dicitur: hoc potest non esse non est aliud nisi hoc: non erit subiectum sue divine voluntatis. Propter res enim subiectas sue voluntati verum est, non propter deum volentem (fol. 88).
13
Denifle, Die abendländischen Schriftausleger etc. 76.
14
Ebd. 75.
15
Ср. P. J. Lau de, Catalogue methodique, descriptif et analytique des raanuscrits de la bibliotheque publique de Bruges, Bruges 1859, 179.
16
Bibliotheca Belgica manuscripta, Insulis 1641, 169.
17
Archiv für Literaturund Kircheogeschichte des Mittelalters I (1885) 618 A. 3; III (1887) 638 ff.
18
П. Августин Даниельс 0. С. Б. в Мария-Лаахе обратил мое внимание на эти две рукописи в Британском музее.
19
Текст Инсбрукской рукописи, начиная с листа l, совпадает с текстом Брюггской рукописи, начиная с листа 101 и далее.
20
Здесь приведены лишь некоторые образцы текстовых версификаций: Cod. Brug. 191. Fol. 25: «Sunt autem quattuor modi cognitionum, quibus mens rationalis ad divinam potest pervenire notitiam. Quorum duo ex gratia sunt, duo ex natura, qui sibi coniuncti mentem divina cogni tione illuminant. Nihil enim profieiunt naturales, nisi ab illis adiuventur, qui ex gratia descendunt. Illorum vero, qui ex natura sunt, unus exterior est, alter interior
Fol. 104: «At vero quod malum esse bonum sit non parva questio est, que a multis magno sudore tractata invenitur et a multis auctoritatibus plurimis et rationi- bus multis probatum invenitur, quod malum esse bonum sit.»
Cod. Paris. 14522. Fol. 9: «Sunt autem quattuor modi cogni-
tionis, quibus mens rationalis ad divinam
potest pervenire notitiam, duo ex natura, duo ex gratia et utrorumque unus exterior et alter interior.»
Fol. 46: «Et quod malum esse bonum sit non parva questio est, quod tarnen ex auctoritate videtur ostendi.»
21
Благодаря этому материал Брюггского манускрипта, заполняющий более 800 листов фолио, в парижском манускрипте был сжат до 155 листов кварто.
22
Cod. lat. 14522, fol. 9.
23
De scriptoribus ecclesiasticis II, Lipsiae 1722, 1452.
24
Hist. Univ. Paris. II, Paris. 1665, 585—628 772.
25
Observationes ad Robertum Pullum (M., P. L. CLXXXVI 1015 1053f).
26
Histoire de la philosophie scolastique I, Paris 1872, 492—494.
27
Archiv für Literaturund Kirchengeschichte des Mittelalters III 638.
28
Sententiae divinitatis, Münster 1909, Небольшой фрагмент также напечатан в M. Grab mann, Die philosophische und theologische Erkenntnislehre des Kardinals Matthäus von Aquasparta 148.
29
Нуайон готовит издание полного собрания Сентенций Роберта Мелунского.
30
«Meum itaque propositum completum erit, si sacramenta veteris et novi testamenti breviter percurrendo de fide et spe et caritate tractatum conclusero» (Cod. Brug. 191, fol. 6V). Ср. выше с. 295.
31
«In his enim summa salutis humane integre continetur; nam qui sacramenta susceperit fideliterque crediderit