Olumsuz Düşünceler Bastırınca. Diana Garcia
ikna ediyordu onu.
• Her zaman son dakikada ondan yardım isteyen ya da para ödünç alan kız kardeşiyle arasına sınır çekmesini zorlaştırıyordu. Kız kardeşi “Coachella’ya süper ucuz bilet” için para isteyip, “Ah, bu arada benim için Sparky’ye2 de bakabilir misin?” diye sorduğunda olduğu gibi.
Danışanlarımdan bu ve buna benzer hikâyeleri, iç eleştirmenlerinin hayatlarına nasıl müdahale ettiğini araştırırken duyuyorum. Hayatta iç eleştirmeninize cevaben nasıl ilerlediğinizi fark etmek acı verici bir tecrübe olabilir. Öte yandan o kadar da tuhaf görünmeyebilir, çünkü bir ömür boyu onun size çığırdığı kurallar ve buyruklara itaat ederek yaşadınız.
Nihayetinde içinizdeki eleştirmenle birlikte yaşamak sorun değildir. Jessica’nın örneğinde ele geçirilemezmiş gibi görünen terfi olasılığı benzeri olası bir reddedilmenin ya da başarısızlığın acısından sizi korumaya çalışma rolünü oynadığını hatırlayalım. İçinizdeki eleştirmenin varlığı üstünde kontrol sahibi olamazsınız, çünkü sizi fiziksel ya da duygusal acıdan “korumak” için donanımınızda vardır. Ama ona farklı biçimde tepki vermeyi ve hayatınıza müdahalesini azaltmayı öğrenebilirsiniz.
İçinizdeki eleştirmeni kontrol etmek, ondan kurtulmak ya da onu memnun etmek için bir dizi davranışı denemeniz normaldir, çünkü aksi takdirde müthiş acı çekmenize yol açar. İçinizdeki eleştirmeni susturma ya da ona boyun eğme konusunda doğuştan gelen bir arzuya ve dürtüye sahip tek kişi siz değilsiniz. Şaşırmayın, tek hücreli organizmalar bile acıdan uzaklaşır. Mesele şu ki, içinizdeki eleştirmene cevap verecek ya da onu bertaraf edecek bir şey yaptığınızda genelde bir bedel ödersiniz; bu bedel zamanınızı, enerjinizi ya da çabanızı boşa harcamak ya da önemli şeyleri kaçırmak olur.
İçinizdeki eleştirmeni ve onunla nasıl ilişki kuracağınızı düşünmenin yollarından biri temiz ve kirli acı arasında bir ayrım yapmaktır. Temiz acı yaşamayla ilişkili acıdır yani varlığın acısıdır. Danışanlarıma sık sık yeterince uzun yaşarlarsa acının bir biçimiyle karşılaşacaklarını söylerim. Ne tür bir acı olacağı bireyler olarak onlara ve tecrübelerine bağlıdır. İnsanın elini kolunu bağlayan hata yapma korkusundan tutun büyükbabalarını kaybetmenin kederine, korkunç bir otomobil kazasından sağ çıkmanın travmasından beklenmedik bir boşanma sonrası yaşadıkları üzüntü ve ihanete uğramışlık hissine varıncaya dek çok çeşitlidir bu acılar. Temiz acınız ne olursa olsun, hayatta olmanın karşılığıdır.
Öte yandan kirli acı temiz acıyı hissetmeyi kontrol etmeye ya da ondan kaçınmaya çalışmak için yaptığınız her şeydir, kaçınılmaz olarak bir bedeli vardır. Kirli acının neler yapabileceğini görmek için yukarıdaki örneklere bakalım:
• İnsanın elini kolunu bağlayan hata yapma korkusu: “Doğru” şeyi yapma kaygısıyla çok fazla zaman harcıyorsun. En iyi karar olduğundan emin olana dek fırsatları kaçırabilirsin. Çocuklarınla vakit geçirmek yerine bir projede kendini tüketip bitirircesine araştırma yapmaya çok fazla zaman ve enerji harcıyorsun.
• Büyükbabanı kaybetmenin kederi: Acın nedeniyle annenle büyükbaban hakkında konuşmaktan kaçınıyorsun ama aranızda bağ kurma fırsatını kaçırıyorsun. Hatta kederin çok büyük olduğu için onun bütün resimlerini atabilirsin.
• Bir otomobil kazası sonrası travma: Otobana çıkma korkusu geliştiriyorsun. Şehir içi yollarda kalmak için yolunu değiştiriyorsun ve şehir içi yollardan ulaşamayacağın hiçbir yere gitmiyorsun, hareketlerini kısıtlıyorsun. Otobana çıkman gerektiği için yeğeninin ilk resitaline gidemedin.
• Bir boşanma sonrası üzüntü ve ihanete uğramışlık hissi: Acı verici bir boşanma yaşadığın için hiçbir erkeğe güvenemeyeceğini söylüyorsun. Üzüntü, keder, öfke ve ihanet duygularından kaçınmak için kendini koruma amacıyla erkek cinsiyeti hakkında katı bir hikâye uyduruyorsun. Ama yeni ilişkiler ve yeni bağlar kurma fırsatını kaçırıyorsun.
Kirli acı yokluk acısıdır. Temiz acıdan kaçınmaya ya da onu kontrol etmeye çalışırken baş gösteren acıdır. Kirli acının zorluğu şudur: Temiz acıdan kaçındığınızda bir rahatlama hissedebilirsiniz. Ama bunun bedellerini görmezden gelirsiniz ya da kendi kendinize yalan söylersiniz. Resitale gitmek için otobanda araba sürmek zorunda kalmamak rahatlık verebilir. Ama o rahatlıktan sonra daha kötü hissedersiniz, çünkü yeğeninizi parlak turuncu tütüsü içinde dans ederken görmeyi kaçırmışsınızdır. Boy veren o duygular, yaşadığınız o yokluk – işte bu kirli acıdır.
İçinizdeki eleştirmen yüzünden daha fazla kirli acı yaşıyorsunuz diye ümitsizliğe kapılmayın. Bu kitap boyunca işinizin bir bölümü de hayatınızdaki bu durumları azaltmaya odaklanmak olacak. Hayatınızı önemli bulduğunuz şeylere uygun yaşamak için cesur ve ürkütücü seçimler yapmak. Temiz acıdan kaçınmaya hizmet etmek için değil, değerlerinize hizmet etmek için. Temiz acıyı, özellikle de içinizdeki eleştirmenle ilişkili olan temiz acıyı daha rahat karşılamak için.
Bundan sonraki birkaç bölümde içinizdeki eleştirmenin hayatınızın farklı alanlarında ödettiği bedelleri biraz daha inceleyeceğiz. Önce şuradan başlayalım.
Egzersiz
Bu egzersiz içinizdeki eleştirmeni dinlemenin ya da ondan kaçınmanın benzersiz bedellerini anlamayla ilgilidir. Bu sizin ana listeniz. Daha sonra başka maddeler de ekleyebilirsiniz, o yüzden elinizin altında bulundurun.
• Tanıştığımızda Jessica’nın yaptığı gibi içinizdeki eleştirmenin hayatınızı nasıl etkilediğini sıralayın.
• Bunları sıralarken ne gibi tepkiler verdiniz? Yapabiliyorsanız, rahatsızlık da duysanız bu tepkiler üstüne düşünün.
7. BÖLÜM:
Benlikle İlişki
İçinizdeki eleştirmen kendinizi berbat hissetmenizi sağlamakta ustadır. Sevgiye, şefkate, değerlerinizi izlemeye layık değerli bir insan olup olmadığınızı sorgulatır size. Temelde utanç duygusunu tetikler. Araştırmacı yazar Brene Brown utancı “kusurlu olduğumuza, bu nedenle sevmeye, ait olmaya ve bağ kurmaya değmez olduğumuza inandığımızda yaşadığımız ya da hissettiğimiz yoğun acı verici his” olarak tanımlıyor (2021).
Bu kusurlu olma hissini birkaç nedenden ötürü duyabiliriz.
İçinizdeki eleştirmenin yorumlarının kökeninde sürekli yeterince iyi olmadığınız hissi varsa bu, hayatınızın her alanında belirebilir. Çünkü sizde bir şeylerin cidden kusurlu olduğuna dair ruhunuzu emip tüketen bir hisle yaşadığınızdan mesleğinizde ilerlemeye çalıştığınızda, görmezden gelinmenizin ardından yeniden dikkat çekmeye başladığınızda, bir egzersiz rutini tutturduğunuzda ya da çocuğunuzu azarlarken belirebilir. Genellikle sizin için önemli olan alanlarda bir şeyler yaptığınızda ortaya çıkar.
İçinizdeki eleştirmen kendinizden ve tercihlerinizden kuşku duymanıza da yol açar. Her an her dakika ortaya çıkabilir, özellikle de uyumaya çalıştığınız gecenin geç saatlerinde! Tercihleriniz hakkında her zamanki yorumlarını yapar, geçmişteki hatalarınızın üstünde durur ve sizi gelecekteki hatalarınıza karşı uyarır. Sonra eski hatalarınızı tekrarlamamayı size hatırlatmak için gelecek ile geçmiş arasında bağlantı kurar.
İşte böylece en iyi kararları alma becerinize güvenemeden kendi kendinizden kuşkulanıp durduğunuz bir bulutla yaşar gidersiniz. Karar alma becerilerinize güvenmekte, kendiniz için en iyisinin ne olduğunu bildiğinizden emin olmakta zorluk çekersiniz. Başkalarının tavsiyelerine
Marka kıyafetler satan bir e-ticaret sitesi. (e.n.)