С. Сатарова: Ноокат билимканасы биринчи бойдон кала берет. Келерки миллениумга саякат. Замирбек Өсөров
жактан болсо лицейлердин ишин УИАнын астындагы математика институту жана жаңыдан уюшулган эл-аралык педагогикалык академия (МАПН) тейлейт. МАПН келечекте лицейлерде иштеген окутуучулардан илимдердин кандидат жана докторлорун даярдап берүүгө багыт алмакчы.
МАПНдын уюштуруучуларынын арасында ЭЖИАДтын жетекчилеринен тышкары Кыргызстандагы белгилүү илимпоздор жана педагогтор Д. Асанов, академик Измаилов, Р. Ачылова жана башкалар бар.
«Бул система күчүнө чындап киргенде 40 лицей-мектептер ар-ар жерлерде түзүлүп, аларга Өзбекстан, Казакстандагы лицейлер да кошулуп өзү аткарган грандиоздуу ишин жалаң гана айылдык таланттуу окуучуларды дүйнөлүк стандарттагы билим берүү, тарбиялоо менен чектелбей, өзүбүз көрүп жаткандай ошол эле алыскы тоолуу айыл-кыштактардын жашоочуларын чыныгы бизнеске акыл-эстүү, цивилизациялуу түрдө аралаштырууга көмөктөш болуп берет. Бул «тарбиялоо иштери» да ЭЖИАДтын пландарында бар. Анын глобалдуу системасы аркылуу алыскы тоолуу аймактардагы лицейлер бири-бири менен ар-түрдүү жактарынан тыгыз байланышып, Бишкектеги борбордон координацияланып чет элдик жаңылыктарга убагында бардыгы кабардар болуп, ошол тоолу аймактын ар-тараптуу өнүгүү жолуна мыкты мүмкүнчүлүк, шарт-жагдай түзүлүп жатпайбы. Окуучулар да, мугалимдер да, ата-энелер да бардыгы «дүйнөлүк стандарттагы» чоң ишке аралашууга, тынбай, үзгүлтүксүз ар-тараптуу, көп кырдуу билимге эгедер болууга, өзүнүн күнүмдүк турмушун кескин түрдө жакшыртууга ушул лицейлердин ажайып системасы аркылуу кеңири жол ачылып жатпайбы.
Качан, кайсы убакта, ким силерге дагы ушундай сунуштары менен кайрылып келген, урматтуу элеттик калын эл-журт? Эзелтен мектеп, лицей ачылса да сөссүз түрде ири шаарларда ачылып, аерде жалаң гана чоңдордун былтыйган балдары окуп жүрбөдүбү? Окуганда да орус тилинде окутуп, өз эне тилинен, маданиятынан улуттук үрп-адаттарынан биротоло айрылган адисттер, жетекчилер, илимпоздор козугарындай жайнап, элибизге пайдасынан зыяны кеп болуп жатпадыбы? ЭЖИАДтын силерге кайрылганы, урматтуу тоолуктар, бул өзү кыргыз элинин терең урматтонун белгиси. Анткени, улуттук маданиятыбыз да, илимибиз да, келечегибиз да силердин колуңарда эмеспи.
Кылымдын өзөктүк чындыгы
Орус тилди жоготсоң – Россияны жоготкон болосуң, англис тилинен айрылсаң – бул дүйнөнүн төрт тарабынан, Батыштан, анын технологияларынан айрыласын, арап, фарси, кытай тилдерин билбесең Чыгыш дүйнөдөн кабарсыз болосуң – ал эми кыргыз тилин жоготсоң – бүт баарын, Ааламды жоготосуң.
Бул жөн эле поэзиялык метафора эмес, бул – так илимдер тарабынан абдан кылдат далилденген улуу чындык болот.
Анткени эне тил акылдын төрүнүн, биздин подсознаниебизде сакталып жаткан чексиз ааламдын байлыктарынын, катылган сырларынын ачкычы, башаты, уюткусу, катализатору, эбегейсиз өзөктүк (ядролук) энергиянын кампасы болот.
Билимкананын канатын көтөргөндөр
Кандай