Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej. Nikita Shcheholevatyi

      Vyfde hoofdstuk

      Er was des morgens te tien ure een ongewone beweging op den grooten weg die de afdeeling Pandeglang verbindt met Lebak. (O dziesiątej rano na głównej drodze łączącej oddział Pandeglang z Lebak panował niezwykły ruch; des morgens – rano, ongewone beweging – niezwykły ruch, grooten weg – główna droga, afdeeling – oddział, verbindt – łączy, Lebak – Lebak).

      ‘Groote weg’ is misschien wat veel gezegd voor 't breed voetpad dat men, uit beleefdheid en by-gebrek aan beter, de ‘weg’ noemde. (‘Groote weg’ to być może za dużo powiedziane na szeroką ścieżkę, którą z grzeczności i braku lepszego, nazywano drogą; groote weg – wielka droga, breed voetpad – szeroka ścieżka, beleefdheid – grzeczność, by-gebrek – brak, weg – droga).

      Maar als men met een vierspannig rytuig vertrok van Serang, de hoofdplaats der residentie Bantam, met het voornemen zich te begeven naar Rangkas-Betoeng, de nieuwe hoofdplaats van 't Lebaksche, kon men nagenoeg zeker zyn, te-eeniger-tyd daar aantekomen. (Ale jeśli ktoś wyruszył czterokonnym powozem z Serang, głównej miejscowości rezydencji Bantam, z zamiarem udania się do Rangkas-Betoeng, nowej głównej miejscowości Lebak, można było być niemal pewnym, że tam się dotrze; vierspannig rytuig – czterokonny powóz, vertrok – wyruszył, hoofdplaats – główna miejscowość, residentie – rezydencja, voornemen – zamiar, zich te begeven – udać się, nagenoeg zeker – niemal pewnym, te-eeniger-tyd – prędzej czy później, aantekomen – dotrzeć).

      't Was dus een weg. (To więc była droga; weg – droga).

      Wel bleef men gedurig steken in den modder, die in de Bantamsche laaglanden zwaar, kleierig en klevend is, wel was men telkens genoodzaakt de hulp interoepen van de bewoners der naastby gelegen dorpen – ook al waren ze niet zéér naby, want de dorpen zyn niet menigvuldig in die streken – maar als men er dan eindelyk in geslaagd was, een twintigtal landbouwers uit den omtrek by-een te krygen, duurde het gewoonlyk niet zeer lang, voor men paarden en wagen weder op vasten grond had gebracht. (Często grzęźliśmy w błocie, które na nizinach Bantam jest ciężkie, gliniaste i kleiste, często byliśmy zmuszeni wzywać pomoc mieszkańców pobliskich wiosek – nawet jeśli nie były one bardzo blisko, bo wioski w tych okolicach są rzadkie – ale kiedy w końcu udało się zebrać około dwudziestu rolników z okolicy, zazwyczaj nie trwało długo, zanim konie i wóz zostały z powrotem na twardym gruncie; gedurig steken – często grzęznąć, modder – błoto, Bantamsche laaglanden – niziny Bantam, zwaar – ciężki, kleierig – gliniasty, klevend – kleiste, telkens genoodzaakt – często zmuszeni, hulp interoepen – wzywać pomoc, naastby gelegen dorpen – pobliskie wioski, menigvuldig – liczny, streken – okolice, twintigtal landbouwers – około dwudziestu rolników, omtrek – okolica, by-een te krygen – zebrać, gewoonlyk – zazwyczaj, zeer lang – bardzo długo, paarden en wagen – konie i wóz, weder – ponownie, vasten grond – twardy grunt, gebracht – przyniesiony).

      De koetsier klapte met de zweep, de loopers – in Europa zou men, geloof ik, zeggen ‘palfreniers’ of liever, er bestaat in Europa niets wat met deze loopers overeenkomt – die onvergelykbare loopers dan, met hun korte dikke zweepjes, huppelden weer aan de zyde van het vierspan, kreschen onbeschryfelyke geluiden, en sloegen de paarden ter-aanmoediging onder den buik. (Woźnica strzelał z bicza, a biegacze – w Europie powiedzielibyśmy, jak sądzę, ‘palfrenierzy’, a raczej, w Europie nie ma nic, co mogłoby się równać z tymi biegaczami – ci nieporównywalni biegacze, ze swoimi krótkimi, grubymi biczami, znowu podskakiwali po bokach czterokonnego zaprzęgu, wydawali niewyobrażalne dźwięki i uderzali konie pod brzuch, aby je zachęcić; koetsier – woźnica, klapte – strzelał, zweep – bicz, loopers – biegacze, palfreniers – palfrenierzy, onvergelykbare – nieporównywalni, korte dikke zweepjes – krótkie, grube bicze, huppelden – podskakiwali, zyde – bok, vierspan – czterokonny zaprzęg, kreschen – wydawali dźwięki, onbeschryfelyke geluiden – niewyobrażalne dźwięki, sloegen – uderzali, paarden – konie, ter-aanmoediging – aby zachęcić, onder den buik – pod brzuch).

      Zóó hotste men dan eenigen tyd voort, tot het verdrietig oogenblik weer daar was, dat men tot over de assen wegzonk in den modder. (Tak więc jechano przez jakiś czas, aż nadszedł smutny moment, gdy znowu zanurzono się w błocie po osie; hotste men voort – jechano, eenigen tyd – jakiś czas, verdrietig oogenblik – smutny moment, wegzonk – zanurzono się, den modder – błoto, tot over de assen – po osie).

      Dan begon het geroep om hulp op-nieuw. (Wtedy znowu zaczęto wołać o pomoc; begon – zaczęto, het geroep om hulp – wołać o pomoc, op-nieuw – znowu).

      Men wachtte geduldig tot die hulp kwam, en… sukkelde verder. (Czekano cierpliwie, aż przyjdzie pomoc i… ruszono dalej; wachtte – czekano, geduldig – cierpliwie, hulp kwam – pomoc przyszła, sukkelde verder – ruszono dalej).

      Dikwyls, als ik dien weg langs ging, was 't my als zou ik hier of daar een wagen vinden met reizigers uit de vorige eeuw, die in den modder gezakt, en vergeten waren. (Często, gdy szedłem tą drogą, wydawało mi się, że tu czy tam znajdę wóz z podróżnikami z poprzedniego wieku, który ugrzązł w błocie i został zapomniany; dikwyls – często, weg langs ging – szedłem tą drogą, was 't my als – wydawało mi się, hier of daar – tu czy tam, een wagen vinden – znaleźć wóz, reizigers uit de vorige eeuw – podróżnicy z poprzedniego wieku, in den modder gezakt – ugrzązł w błocie, vergeten – zapomniany).

      Maar dit is me nooit voorgekomen. (Ale to mi się nigdy nie przydarzyło; maar dit is me nooit – ale to mi się nigdy, voorgekomen – przydarzyło).

      Ik veronderstel dus dat allen die ooit dezen weg langs kwamen, eindelyk zyn aangeland waar ze wezen wilden. (Zakładam więc, że wszyscy, którzy kiedykolwiek tą drogą szli, ostatecznie dotarli tam, gdzie chcieli; ik veronderstel – zakładam, dus dat allen – więc że wszyscy, ooit dezen weg langs kwamen – kiedykolwiek tą drogą szli, eindelyk – ostatecznie, zyn aangeland – dotarli, waar ze wezen wilden – gdzie chcieli).

      Men zou zich zeer vergissen, wanneer men zich van den geheelen grooten weg op Java, een denkbeeld vormde naar den maatstaf van dien weg in 't Lebaksche. (Bardzo by się ktoś pomylił, gdyby wyobraził sobie całą główną drogę na Jawie na podstawie tej drogi w Lebak; zou zich zeer vergissen – bardzo by się pomylił, geheelen grooten weg op Java – cała główna droga na Jawie, een denkbeeld vormde – wyobrazić sobie, naar den maatstaf van dien weg