Фирмалар қаржысы. Баян Купешова
құрылымдық және құрамдық динамикасын талдау;
− кәсіпорын активтерінің қалыптасу көздерінің құрамдық және құрылымдық динамикасын талдау;
− кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштерін талдау;
− баланс өтімділігін талдау;
− кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және несие қабілеттілігін талдау.
2.2. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негіздері
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі қаржылық есеп беру болып табылады.
Қаржылық есеп беруге төмендегілер жатады:
1. Бухгалтерлік баланс (қаржылық жағдай туралы есеп).
2. Табыстар мен шығындар туралы есеп (жиынтық табыс туралы есеп).
3. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп.
4. Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп.
5. Түсіндірме жазбалар [5].
Қаржылық есеп беруге негізделген немесе қаржылық есептен алынған материалдармен толықтырылуы мүмкін және бұл материалдар солармен бірге оқылады. Түсіндірме хатта берілген субъектінің есеп, есеп берудің қандай саясатын ұстап отырғандығы және қаржылық есепті пайдаланушылардың талаптарына сай басқа да ақпараттар жазылуы тиіс. Мысалы, оған субъектіге әсер етуші тәуекел мен белгісіздік туралы, қаржылық есепте жазылған міндеттемелер түсініктерін жазуға болады. Нарықтағы географиялық сегменттер, сомалық ерекшеліктер, қызмет түрлері туралы ақпараттар, баға өзгерісінің әсері туралы мәлімдемелер және басқалары қосымша ақпарат ретінде қарастырылады.
Бухгалтерлік есеп – субъектілерді пайдаланушылардың қарауына ұсынатын қаржылық ақпаратының сипаты мен көлеміне байланысты. Пайдаланушылар әртүрлі болуы мүмкін. Мысалы, инвесторлар немесе несие берушілер әлде бірлесе отырып ісқызмет жүргізушілер. Әртүрлі экономикалық шешім қабылдауда олар субъектінің қаржылық және басқадай есептеріне сүйенеді.
Қаржылық ақпаратты пайдаланушылардың екі негізгі тобы бар:
− ішкі;
− сыртқы.
Сыртқы пайдаланушылар екі категорияға бөлінеді. Олар:
− кәсіпорын қызметіне тікелей қаржылық мүддесі бар;
− кәсіпорын қызметіне жанама қаржылық мүддесі бар.
Тікелей қаржылық мүддесі бар пайдаланушылар категориясына мыналар жатады:
− қазіргі және болуы ықтимал инвесторлар;
− қазіргі және болуы ықтимал кредиторлар;
− сатып алушылар.
Жанама қаржылық мүддесі бар пайдаланушылар категориясына кіретіндер:
− салық органдары;
− реттеуші органдары;
− статистикалық органдар;
− басқа топтар (аудиторлар, кеңесшілер, тұтынушылар топ тары, т.б.).
Қаржылық есеп беруді пайдаланушыларды жіктеу. «Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынуға арналған тұжырымдамалық негізге» сәйкес қаржылық есеп беруді пайдаланушылар қатарына келесілер қосылады:
−