Ніякай літасьці Альгерду Б.. Альгерд Бахарэвiч
варта абыходзіць за кілямэтар. Нацызм – гэта адсутнасьць сумневаў. Таму ён нічога не стварае. Але нацызм – гэта яшчэ і эстэтыка. У свой час менавіта дзякуючы сваёй новай эстэтыцы нацызм перамог у Нямеччыне ваймарскіх валаводнікаў-дэмакратаў. І жыў, пакуль эстэтыка працавала.
Вядомая сэрыя фатаграфій Гітлера, зробленая ў сярэдзіне 20-х гадоў. На іх будучы фюрэр германскай нацыі зьняты ў шортах – такіх сабе баварскіх скураных штоніках трохі вышэй за калена. Сам Гітлер прызнаваўся, што “хадзіў у іх нават у дзесяціградусны мароз, адчуваючы неверагодную лёгкасьць і свабоду ў рухах”. А ніжэй надзетыя гольфы – белыя такія нявінныя гольфікі… Зразумела, што гэта нацыянальны касьцюм – але адчуваньне нейкае інфантыльнасьці, эфэкт дзіцячага садку настолькі моцныя, што на здымкі пазіраеш з усьмешкай. Нават ведаючы, што было далей. Беларускія нацы неахвотна глядзяць на такія выявы свайго куміра – галоўнага “кансэрватара і традыцыяналіста”. Ім здаецца, што з кароткіх штонікаў яны ўжо вырасьлі. Нават са скураных. Праўда, зірнуць уніз яны баяцца. Раптам ня ўсім гэта відаць? Раптам каленкі голыя? Раптам прыбяжыць мама і пагоніць адважных арыяў падмывацца? Беларускаму нацызму пазарэз патрэбныя падмацаваньне, правадыры і масоўка. А каго тут яшчэ прасіць у фюрэры, як не пісьменьнікаў? Хто яшчэ пашые штонікі нашым нацы?
Наша нацы-літаратура – гэта пазаўчорашнія аўтары, што спрабуюць пісаць пра пасьлязаўтра. Краўцы-добраахвотнікі, што шыюць штонікі для голенькай беларускай правіцы. І калі мне скажуць, што беларускага нацызму не існуе як зьявы, я магу адказаць, што проста штонікі яшчэ не пашытыя.
На шчасьце, з голых каленак нацызму і яго мараў пра штонікі ўсё яшчэ можна сьмяяцца. Ну не чытаць жа іх, далібог, калі адна п’еса не запрэжанага ў адраджэньне Паўла Пражко, расейскамоўнага аўтара, кажа пра Беларусь больш, чым усе іхныя раманы. Краіна зьмянілася. Скураныя штонікі ўжо ня ў модзе.
Дзе сканчаецца мой нацыяналізм і дзе пачынаецца іхны нацызм?
Калі ты разгортваеш кніжку і чытаеш там, што дзеля Беларусі аўтар гатовы на ўсё – ты чуеш яго. Бо “на ўсё” – гэта і ёсьць нацызм.
Калі табе нагадваюць, што ёсьць несвоечасовыя тэмы і сьвятыя мясьціны – ты гаворыш зь ім, пазнаеш яго вісклівы голас.
Калі ты хочаш на хвілінку выйсьці з ВКЛ і ня можаш, быццам нехта зачыніў звонку дзьверы – гэта справа яго дрыготкіх рук.
Калі ты ня хочаш шчыльнымі радамі, а табе кажуць, што трэба, што ты здраднік, што мусіш у крывавых муках – гэта яго стыль.
Калі з добрага старога пісьменьніка робяць Прарока і Апостала – гэта яго манера. Ён любіць вялікія літары, паховіны і маўзалеі. Зьезды, сходы, памінкі… І калі мой цудоўны бяскрайні сьвет кладуць у Беларусь, як у труну – гэта таксама ён. Наш няспраўджаны родны нацызм.
Нельга пражыць гісторыю за адзін дзень, няважна: у капусьце ці ў штоніках з варожае скуры. Перш чым сказаць: “жыве вечна”, няблага было трохі памучыцца пытаньнем, што такое вечнасьць і што такое жыцьцё. І не знайсьці адказу.