Канстанцін Каліноўскі: асоба і легенда. Васіль Герасімчык
дакументаў пра вялікага гетмана.
Сам жа Віктар Каліноўскі на кароткі час зацікавіўся пошукам інфармацыі пра Вінцэнта Кадлубка і прасіў аб дапамозе для прафесара Кастамарава, які займаўся казацтвам. Каліноўскі распытваў Бялёўскага пра вартасць львоўскіх бібліятэк у асвятленні гісторыі казакоў, асабліва Налівайкі, і эпохі, што папярэднічала выступленню Хмяльніцкага.
Кастамараў прыехаў у сталіцу вясной, па запрашэнні выкладаць у Пецярбургскім універсітэце і, чакаючы пачатку працы, бавіў час у публічнай бібліятэцы, дзе пазнаёміўся з Віктарам Каліноўскім. Пазней ён зазначаў: “Мне не здаралася ў жыцці бачыць чалавека, які так аддана захапляўся археаграфіяй і гісторыяй. Яго веды не ішлі далей Літвы і Польшчы, але затое яго можна было назваць хадзячым каталогам самых дробязных звестак пра мінулы побыт гэтых краёў. Чалавек гэты вылучаўся вялікай дабрадушнасцю і бясконцай паслужлівасцю. Помнікам знаёмства з ім астаўся ў мяне багаты збор выпісак з указаннем на нумары і фарматы тых рукапісаў, з якіх яны ўзяты. Родны брат яго папаўся пасля ў польскім мяцяжы як адзін з важнейшых дзеячаў у Літоўскім краі і быў павешаны; мой жа прыяцель быў чалавек іншага гатунку: ён увесь жыў мінулымі вякамі і амаль не цікавіўся сучаснымі падзеямі. Будучы знаёмы з гісторыяй сваёй бацькаўшчыны значна глыбей тых верхаглядных патрыётаў, якія, не вывучаючы грунтоўна мінулага, складалі сабе пра яго летуценныя вобразы, Каліноўскі ў асяроддзі сваіх суайчыннікаў выклікаў нават незадавальненне за тое, што смела прамаўляў рэчы, якія тагачасным польскім патрыётам былі не даспадобы. Заўсёды ў зацяганым плашчы, харчуючыся нішчымнаю ядою ў нейкай польскай кухмістаршы, Каліноўскі мала клапаціўся пра свой жыццёвы камфорт і, можна сказаць, ва ўсіх адносінах быў чалавек “не ад свету гэтага”.[151] Магчыма нават, што праз М. Кастамарава браты Каліноўскія былі знаёмыя з украінскім паэтам Тарасам Шаўчэнкам, які пасля ссылкі ў 1858–1859 гадах пражываў у Пецярбургу.
Віктар Каліноўскі быў таксама апантаным бібліяфілам, які значную частку грошай, якія зарабляў на генеалагічных даследаваннях шляхты, траціў на набыццё кніг, у чым яму актыўна дапамагаў малодшы брат Канстанцін. У 1864 годзе ў Пецярбургу быў складзены каталог сабраных Каліноўскім выданняў, які налічваў 230 адзінак.[152] Сярод іх толькі пяць кніг на рускай мове, кшталту “О Западной России” (Магілёў, 1793) С. Богуша-Сестранцэвіча, у якой праводзілася думка пра еднасць рускіх, беларусаў і ўкраінцаў. Астатнія ж выданні былі на лацінскай, старабеларускай, польскай, французскай і нямецкай мовах. Сярод іх былі як работы антычных аўтараў (Сенэка, Ціт Лукрэцый, Ціт Лівій, Карнэлій Непат), так і надрукаваныя ў XVI–XVIII стагоддзях у тыпаграфіях Гродна, Віцебска, Магілёва, Оршы, і асабліва шмат кніг, надрукаваных у Вільні і Полацку. Пераважная большасць выданняў прысвечана гісторыі Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай, што сведчыць пра сферу зацікаўленасці Віктара Каліноўскага, пад уплывам якога апынуўся і Канстанцін.
Перапісваючыся з львоўскім гісторыкам
Цыт. паводле: Кісялёў, Г. Героі і музы: гіст. – літ. нарысы / Г. Кісялёў. – Мн., 1982. – С. 127.
“Каталог книг, оставшихся после блаженной памяти Виктора Калиновского в Петербурге” сёння захоўваецца ў аддзеле рукапісаў бібліятэкі імя Асалінскіх у Вроцлаве. Шалькевич, В.Ф. Библиотека братьев Калиновских / В.Ф. Шалькевич // Здабыткі: дакументальныя помнікі на Беларусі / Нац. б-ка Беларусі; склад.: Л.Г. Кірухіна, Т.І. Рошчына. – Мн., 2004. – Вып. 6. – С. 216–229.