Taktyczne ratownictwo medyczne. Отсутствует
natychmiast rozbrojeni.
Poszkodowany nieprzytomny, u którego nie wykryto niedrożności dróg oddechowych:
• odchylenie głowy lub wysunięcie żuchwy,
• wprowadzenie rurki nosowo-gardłowej,
• ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.
Poszkodowani, u których rozpoznano niedrożność dróg oddechowych lub zagrożeni wystąpieniem niedrożności:
• odchylenie głowy lub zastosowanie manewru wysunięcia żuchwy,
• wprowadzenie rurki nosowo-gardłowej,
• należy pozwolić poszkodowanemu przyjąć taką pozycję, która najlepiej zapewni drożność dróg oddechowych, włącznie z pozycją siedzącą,
• ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.
Jeżeli podjęte czynności nie przyniosły efektu, a u rannego obserwowane są cechy niedrożności dróg oddechowych – wykonaj konikopunkcję, znieczulając skórę lignokainą (jeżeli poszkodowany jest przytomny).
✓ W przypadku nasilenia objawów niewydolności oddechowej, rozpoznanego bądź podejrzewanego urazu klatki piersiowej, należy rozważyć możliwość wystąpienia odmy opłucnowej i odbarczyć odmę poprzez nakłucie klatki piersiowej po stronie wystąpienia rany kaniulą na igle w rozmiarze 14 G, o długości około 8,5 cm, w drugiej przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowo-obojczykowej, po górnej krawędzi III żebra.
✓ Należy upewnić się, że wprowadzając igłę nie kieruje się jej bocznie lub przyśrodkowo do linii środkowo-obojczykowej. Innym dopuszczalnym miejscem nakłucia jest czwarta lub piąta przestrzeń międzyżebrowa w linii pachowej przedniej (AAL).
✓ Wszystkie otwarte i ssące rany klatki piersiowej powinny być natychmiast osłonięte opatrunkiem uszczelniającym (okluzyjnym), chroniąc je i zabezpieczając przed przemieszczeniem. Należy obserwować poszkodowanego, mając na uwadze możliwość wystąpienia odmy opłucnowej.
✓ Poszkodowani z podejrzeniem obrażeń czaszkowo-mózgowych (TBI – traumatic brain injury) powinni otrzymać tlen, jeżeli jest dostępny, tak by utrzymywać SpO2 > 90%.
Ze względów bezpieczeństwa tlen może być niedostępny. Dopuszcza się stosowanie koncentratorów tlenu.
✓ Zbadaj poszkodowanego w celu wykluczenia niezdiagnozowanego krwotoku i zabezpieczenia wszystkich źródeł krwawienia. Jeżeli nie założono opaski zaciskowej, należy to zrobić w celu kontrolowania zagrażającego życiu krwotoku. Opaskę należy założyć na kończynie 5–7,5 cm powyżej rany.
✓ Na krwotoki, na które nie można zastosować opaski zaciskowej lub zalecane jest zdjęcie takiej opaski (jeśli przewidywany czas ewakuacji będzie przekraczał dwie godziny), zastosuj opatrunek Combat Gauze lub Celox Gauze jako środek hemostatyczny z wyboru. Opatrunek ten należy zastosować z 3-minutowym bezpośrednim uciskiem. Przed zdjęciem opaski zaciskowej poszkodowanemu, u którego wystąpiły objawy wstrząsu hipowolemicznego, upewnij się, że jego stan ulega poprawie, np. wyczuwalne jest tętno na tętnicach obwodowych, poszkodowany jest przytomny, prawidłowo reaguje – jeżeli nie ma urazu czaszkowo-mózgowego.
✓ Jeśli na ranę na kończynie dolnej nie można zastosować opaski zaciskowej i nie można jej zabezpieczyć poprzez użycie opatrunków hemostatycznych, należy rozważyć natychmiastowe zastosowanie mechanicznego bezpośredniego ucisku przy użyciu zalecanych urządzeń, takich jak np. Combat Ready Clamp (CRoC).
✓ Dokonaj ponownej oceny zastosowanej uprzednio opaski zaciskowej. Odsłoń ranę i zdecyduj, czy opaska jest potrzebna. Jeśli tak, zdejmij opaskę z munduru i umieść ją bezpośrednio na skórze 5–7,5 cm powyżej rany. Jeżeli opaska nie jest konieczna, należy zastosować inne techniki kontroli krwawienia (opatrunek uciskowy, środek hemostatyczny, packing rany).
✓ Jeżeli czas i sytuacja taktyczna pozwalają, należy sprawdzić tętno poniżej miejsca, w którym założono opaskę. Jeśli jest obecne, należy zacisnąć mocniej opaskę lub użyć kolejnej, zakładając ją powyżej pierwszej, aby tętno zniknęło.
✓ Odsłoń okolice założenia opasek zaciskowych i zaznacz na skórze, w pobliżu miejsca założenia opaski, godzinę jej aplikacji.
✓ Wprowadź kaniulę 18 G, jeżeli jest to wskazane.
✓ Jeśli istnieją wskazania do podjęcia płynoterapii, a występują trudności w uzyskaniu dostępu dożylnego, wykonaj dostęp doszpikowy (intraosseous access), IO.
✓ Jeśli podejrzewasz, że ranny stracił dużo krwi i konieczne będą masywne przetoczenia (np. doszło u niego do: wstrząsu hipowolemicznego, jednej lub więcej amputacji, wystąpiła drążąca rana klatki piersiowej, u poszkodowanego występują objawy masywnego krwotoku), należy podać 1 g kwasu traneksamowego w 100 ml 0,9% NaCl lub mleczanu Ringera tak szybko, jak jest to możliwe, ale NIE później niż 3 godziny po urazie.
✓ Podaj kolejną dawkę 1 g TXA po zastosowaniu hydroksyetylowanej skrobi lub innych płynów.
Zgodnie z zaleceniami amerykańskiego odpowiednika MON (Ministerstwa Obrony Narodowej), użycie TXA poza stacjonarnymi placówkami opieki zdrowotnej jest dozwolone tylko w operacjach specjalnych.
W niektórych krajach NATO kwas traneksamowy podaje się rutynowo. Dotyczy to Sił Zbrojnych Wielkiej Brytanii, gdzie TXA podawany jest przedszpitalnie przez personel MERT – Medical Emergency Response Team.
W ramach XII zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego (PKW) w Afganistanie taką procedurę wykonywało się jedynie w szpitalu polowym.
✓ Sprawdź, czy poszkodowany jest we wstrząsie hipowolemicznym: głównymi objawami wstrząsu są zaburzenia stanu świadomości (po wykluczeniu urazu głowy) i słabo wyczuwalne lub nieobecne tętno obwodowe.
✓ Jeśli ranny nie jest we wstrząsie:
• Nie ma potrzeby podania płynów dożylnie;
• Płyny podawane doustnie są dopuszczalne, jeśli poszkodowany jest przytomny i może przełykać.
✓ Jeśli wystąpił wstrząs i są dostępne produkty krwi, podaj:
• Krew pełną lub (jeżeli nie jest dostępna)
• Osocze, koncentrat krwinek czerwonych, płytki krwi w stosunku 1:1:1, lub (jeżeli te preparaty nie są dostępne):
• Świeżo mrożone osocze, koncentrat krwinek czerwonych