Treny. Jan Kochanowski

      Tales siut hominum mentes, quales pater ipse

      Jupiter auctiferas lustravit lumine terras.

      Wszytkie płacze, wszytkie łzy Heraklitowe,

      I lamenty, i skargi Simonidowe:

      Wszytkie troski na świecie, wszytkie wzdychania.

      I żale, i frasunki, i rąk łamania:

      Wszytkie a wszytkie zaraz w dom się móy znoście,

      A mnie płakać mey wdzięczney dziewki pomoście:

      Z którą mię nie pobożna śmierć rozdzieliła,

      I wszytkich moich pociech nagle zbawiła.

      Tak więc smok, upatrzywszy gniazdo kryiome,

      Słowiczki liche zbiera, a swe łakome

      Gardło pasie: tym czasem matka szczebiece

      Uboga, a na zbóycę coraz się miece

      Próżno: bo i na samę okrutnik zmierza,

      A ta nieboga ledwie umyka pierza.

      Próżno płakać, podobno drudzy rzeczecie:

      Cóż prze Bóg żywy, nie iest próżno na świecie?

      Wszytko próżno: macamy gdzie miękcey w rzeczy,

      A ono wszędy ciśnie; błąd wiek człowieczy.

      Niewiem co lżey, czy smutku iawnie żałować,

      Czyli-się z przyrodzeniem gwałtem mocować.

      Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić,

      A kwoli temu wieku lekkie rymy stawić:

      Bodayżebych był raczey kolebkę kołysał,

      I z drugiemi nieważne mamkom pieśni pisał:

      Któremiby dziecinki noworodne spiły,

      I swoich wychowańców lamenty tuliły.

      Takie fraszki mnie zbierać pożyteczniey było,

      Niżli w co mię nieszczęście moie dziś wprawiło,

      Płakać nad głuchym grobem mey wdzięczney dziewczyny

      I skarżyć się na srogość ciężkiey Proserpiny.

      Alem użyć w oboygu iednakiey wolności

      Nie mógł: owom ominął, iako w doyrzałości

      Dowcipu coś ranego: na to mię przygoda

      Gwałtem wbiła, i moia nienagrodna szkoda.

      Ani mi teraz łacno dowiadać się o tym,

      Jaka mię z płaczu mego czeka cześć na potym.

      Nie chciałem żywym śpiewać, dziś umarłym muszę:

      A cudzey śmierci płacząc, sam swe kości suszę.

      Próżno to, iakie szczęście ludzi naśladuie,

      Tak w nas abo dobrą myśl, abo zła sprawuie.

      O prawo krzywdy pełne: o znikomych cieni

      Sroga, nieubłagana, nieużyta ksieni!

      Takli moia Orszula, ieszcze żyć na świecie

      Nieumiawszy, musiała w ranym umrzeć lecie?

      I nie napatrzywszy się iasności słoneczney,

      Poszła nieboga widzieć kray ów nocy wieczney.

      A boday ani była świata oglądała:

      Co bowiem więcey, ieno ród, a śmierć poznała?

      A miasto pociech, które winna z czasem była

      Rodzicom swym, w ciężkim ie smutku zostawiła.

      Wzgardziłaś mną dziedziczko moia ucieszona,

      Zdałać się oyca twego barziey uszczuplona

      Oyczyzna, niżlibyś ty przestać na niey miała.

      To prawda, żeby była nigdy nie zrownała

      Z ranym rozumem twoim , z pięknemi przymioty,

      Z których się iuż znaczyły twoie przyszłe cnoty.

      O słowa, o zabawo, o wdzięczne ukłony,

      Jakożem ia dziś po was wielce zasmucony!

      A ty pociecho moia, iuż mi się nie wrócisz

      Na wieki, ani moiey tęsknice okrócisz.

      Nie lza, nie lza, iedno się za tobą gotować,

      A stopeczkami twemi ciebie naśladować:

      Tam cię uyźrzę, da Pan Bóg: a ty więc z drogiemi

      Rzuć się oycu do szyie ręczynkami swemi.

      Zgwałciłaś, nie pobożna śmierci, oczy moie,

      Żem widział umieraiąc miłe dziecię swoie,

      Widziałem kiedyś trzęsła owoc niedoyrzały:

      A rodzicom nieszczęsnym serca się kraiały.

      Nigdyćby ona była bez wielkiey żałości

      Moiey umrzeć nie mogła, nigdy bez ciężkości

      I serdecznego bolu, w którymkolwiek lecie ,

      Mnieby smutnego była odbiegła na świecie:

      Alem ia iuż z iey śmierci nigdy żałościwszy,

      Nigdy smutnieyszy nie mógł być, ani teskliwszy.

      A ona (by był Bóg chciał) dłuższym wiekiem swoim,

      Siła pociech przymnożyć mogła oczom moim.

      A przynamniey tym czasem mogłem był odprawić

      Wiek swóy, i Persephonie ostatniey się stawić:

      Nie uczuwszy na sercu tak wielkiey żałości,

      Którey równia nie widzę w tey tu śmiertelności.

      Nie dziwuię Niobie, że na martwe ciała

      Swoich namilszych dziatek patrząc, skamieniałą.

      Jako oliwka mała pod wysokim sadem,

      Idzie z ziemie ku gorze macierzyńskim śladem :

      Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc,

      Sama tylko dopiero szczupłym prątkiem wschodząc:

      Te ieśli ostre ciernie, lub rodne pokrzywy,

      Uprzątaiąc sadnik ów podciął ukwapliwy,

      Mdleie zaraz: a zbywszy siły przyrodzoney,

      Upada przed nogami matki ulubionej.

      Takci się mey namilszey Orszuli dostało:

      Przed Oczyma rodziców swoich rostąc, mało

      Od ziemie się zniozszy, duchem zaraźliwym

      Srogiey śmierci otchniona, rodzicom troskliwym

      U nóg martwa upadła. O zła Persephono,

      Mogłażeś