Choroby wieku podeszłego. Tomasz Kostka

      Skład wersji elektronicznej na zlecenie PZWL Wydawnictwa Lekarskiego: mobisfera.pl

      PRZEDMOWA

      Starzenie się społeczeństwa naszego kraju determinuje konieczność coraz szerszego zajmowania się problemami zdrowotnymi osób starszych. O ile obecnie osoby powyżej 65. roku życia stanowią około 13% ludności naszego kraju, to przewiduje się, że w 2050 roku 31% Polaków będzie seniorami. Istotny wzrost nastąpi w najstarszych grupach wiekowych.

      Najważniejszym ogniwem systemu opieki nad osobami starszymi powinni być kompetentni lekarze rodzinni. Niniejszy podręcznik przedstawia najważniejsze i najczęściej występujące problemy, z jakimi ma do czynienia lekarz podstawowej opieki zdrowotnej w kontakcie z seniorami. Przedstawiono również całościową ocenę geriatryczną, podstawowy zestaw specjalistycznych narzędzi niezbędnych w pełnej ocenie pacjenta w starszym wieku.

      Mamy świadomość, że podręcznik ten porusza w ograniczonym zakresie jedynie wybrane zagadnienia z ogromnej tematyki geriatrycznej. Wiele innych problemów opieki nad chorymi w starszym wieku zostało przedstawionych w niedawno wydanych podręcznikach geriatrii i gerontologii. Wyrażamy nadzieję, że zebrane w niniejszej pracy materiały będą przydatne w codziennej praktyce lekarza rodzinnego i przyczynią się do poprawy opieki nad seniorami.

      ROZDZIAŁ 1

      STARZENIE SIĘ LUDNOŚCI JAKO WYZWANIE DLA LEKARZA RODZINNEGO

      Tomasz Kostka

      W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, ma miejsce stały proces starzenia się ludności. O ile w 1931 roku osoby powyżej 65. roku życia stanowiły 4,8% ludności Polski, o tyle w roku 1999 już 12%, a przewiduje się, że w roku 2050 aż 31,3% ludności będą stanowiły osoby powyżej 65. roku życia. Wzrost odsetka osób w wieku powyżej 65 lat z 13,3% w 2005 roku do 31,3% w 2050 roku oznacza przyrost o 4,3 miliona osób starszych. W tym samym czasie odsetek osób w wieku 15-64 lata zmniejszy się z 70,4 do 56,6%. Wzrost populacji osób w wieku powyżej 80 lat o 1,66 miliona oznacza, że udział tej grupy wiekowej w globalnej liczbie ludności Polski zwiększy się z 2,9 do 8,9%. Liczba osób w wieku 85 lat i więcej wzrośnie do 2010 roku o 50% i osiągnie pół miliona, a w 2030 roku – prawie 800 tysięcy (w 2004 roku liczba osób w tym wieku wynosiła około 320 tysięcy).

      Wzrost odsetka osób starszych wynika ze zmniejszającej się liczby urodzeń oraz wydłużenia przeciętnego okresu trwania życia ludzkiego. Liczba urodzeń w Polsce malała nieprzerwanie od 1984 do 2005 roku. Od 1989 roku poziom reprodukcji nie gwarantował prostej zastępowalności pokoleń. W 2003 roku współczynnik dzietności wynosił 1,22 i był najniższy od ponad 50 lat (najbardziej korzystną sytuację demograficzną określa współczynnik kształtujący się na poziomie 2,1-2,15, tj. kiedy w danym roku na jedną kobietę w wieku 15-49 lat przypada średnio 2 dzieci). W 2006 i 2007 roku odnotowano wzrost liczby urodzeń i dodatni przyrost naturalny – około 16 tysięcy w 2007 roku.

      W 2006 roku w Polsce zmarło prawie 370 tysięcy osób. Prawie 80% zgonów spowodowanych jest chorobami określanymi mianem cywilizacyjnych (choroby układu krążenia, nowotwory złośliwe oraz wypadki, urazy i zatrucia). W 2003 roku choroby układu krążenia spowodowały niewiele ponad 45% zgonów, nowotwory złośliwe były przyczyną ponad 24% zgonów, a urazy i zatrucia – niespełna 7% wszystkich zgonów.

      W porównaniu z danymi z 1990 r. czas trwania życia zarówno mężczyzn, jak i kobiet wydłużył się o ponad 4 lata. W 2006 roku przeciętne trwanie życia wynosiło 70,9 lat dla mężczyzn i 79,6 lat dla kobiet.

      W porównaniu z czołówką krajów europejskich wiek dożywania Polaków jest jednak niższy o 4-5 lat dla kobiet i o około 6-7 lat dla mężczyzn.

      Obserwowany jest wzrost liczby osób w wieku nabywania praw emerytalnych i starszych (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej). Obecnie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 60 osób w wieku nieprodukcyjnym.

      Przewiduje