Смерць у Венецыі. Томас Ман
партрэт, дзе яна, як і раней, стаяла такая салодкая і чыстая.
Над ім у суправаджэнні раскацістых фартэпіянных пасажаў скардзілася віяланчэль, так незвычайна, як быццам нізкія, лагодныя гукі бурліва і ўзвышана ўкладваліся вакол яго душы, абуджаючы ў ім як старыя, маўклівыя, даўно забытыя пакуты некалькі вольных лагодна-журботных рытмаў.
Аднойчы развітаемся з вясной,
Надоўга прыйдзе сумная зіма,
Так дзве рукі жыцця адна адной
На развітанне кажуць:
"Што ж, пакуль, кума!"
І гэта найбольш міралюбны канец, якім я магу завяршыць, – што неразумны юнак тады яшчэ быў здольны плакаць…"
На хвілінку ў нашым кутку ўсе прыціхлі. Здавалася, што і абодва сябры каля мяне не былі вольныя ад журботнага настрою, які быў пароджаны ўва мне аповедам Доктара.
"Усё?" – нарэшце спытаўся малы Майзэнберг.
"Дзякаваць Богу!" – сказаў Зэльтэн з крыху, як мне здалося, штучнай жорсткасцю і ўстаў, каб пайсці бліжэй да вазы са свежым бэзам, якая стаяла ў самым дальнім кутку на маленькай разной этажэрцы.
Цяпер я раптам зразумеў, адкуль паходзіла надзвычай моцнае ўражанне, зробленае на мяне яго аповедам, – ад гэтага бэзу, пах якога адыгрываў у ім такую значную ролю і які стаяў над усёй гісторыяй. Гэты пах быў, несумненна, тым, што з’явілася для Доктара асноўнай прычынай паведаміць нам пра тую падзею, а датычна мяне ён зрабіўся крыніцай сугестыўнага ўздзеяння.
"Кранальна! – сказаў Майзэнберг і, глыбака ўздыхнуўшы, прыпаліў сабе новую цыгарэту. – Сапраўды кранальная гісторыя. І такая надзвычай простая!"
"Так, – падтрымаў я, – і якраз гэтая прастата гаворыць на карысць яе праўдзівасці".
Доктар коратка засмяяўся, наблізіўшы свой твар яшчэ больш да бэзу.
Юны бялявы ідэаліст нічога яшчэ не сказаў. Ён не спыняў руху свайго крэсла-каталкі, у якім сядзеў і ўсё яшчэ смактаў цукеркі.
"Ляўбэ, здаецца, жудасна ўзрушаны", – заўважыў Майзэнберг.
"Вядома, гісторыя кранальная! – жарсна адказаў той, перастаўшы гойдацца і ўстаючы з месца. – Але ж Зэльтэн хацеў абвергнуць мяне. Толькі ж я нідзе не заўважыў, каб яму гэта ўдалося. А дзе ж, разглядаючы гэтую гісторыю, убачыць маральнае апраўданне ў дачыненні да жаночай асобы?.."
"Ай, кінь ты свае пратухлыя ўжо выказванні! – бесцырымонна і з невытлумачальнай раздражнёнасцю ў голасе перабіў яго Доктар. – Калі ты мяне яшчэ не зразумеў, то я магу цябе толькі пашкадаваць. Калі сёння жанчына па́дае праз каханне, то заўтра яна падзе за грошы. Гэта я хацеў табе распавесці. Абсалютна нічога болей. Магчыма, гэта ўтрымлівае маральнае апраўданне, за якое ты так горача выступаеш".
"Добра, а скажы, – раптам спытаў Майзэнберг, – калі гэта праўда, адкуль ты тады ведаеш усю гэтую гісторыю так дакладна, аж да асобных дэталей, і чаму ты так увогуле раздражняешся з гэтай нагоды?"
Доктар хвілінку памаўчаў. Потым раптам яго правая рука кароткім, нязграбным, амаль сутаргавым рухам ударыла ў сярэдзіну бэзавага букета, пах якога ён толькі што глыбока і павольна ўдыхаў.
"О мой Бог, –