1
W. Tatarkiewicz, 1980, Przedmowa, w: Antologia współczesnej estetyki francuskiej, wyboru tekstów dokonała I. Wojnar, PWN, Warszawa.
2
Z. Kadłubek, B. Mytych-Forajter, A. Nawarecki (red.), 2017, Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia, Wyd. słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
3
M. Kokoszka, Antologia, w: Z. Kadłubek, B. Mytych-Forajter, A. Nawarecki (red.), Ilustrowany słownik…, s. 59.
4
Tamże, s. 60.
5
Tamże.
6
S.B. Linde, 1807, Słownik języka polskiego, Warszawa, t. 1, cz. 1, s. 20.
7
Tamże.
8
J. Czaputowicz, A. Wojciuk, 2017, International Relations in Poland. 25 Years after the Transition to Democracy, Palgrave, Basingstoke; J. Czaputowicz, K. Ławniczak, A. Wojciuk, 2015, Stosunki międzynarodowe i studia europejskie w Polsce, Scholar, Warszawa; zapis dyskusji o książce, która odbyła się na Uniwersytecie Warszawskim, 21 października 2015 r., a w której głos zabrali: Konstanty A. Wojtaszczyk, Roman Kuźniar, Jacek Raciborski, Edward Haliżak, Marek Tabor, Iwona Wyciechowska, Tomasz Pugacewicz, Miłosz Pieńkowski, Wojciech Kostecki oraz autorzy, zamieszczony został w czasopiśmie „Stosunki Międzynarodowe – International Relations” 2015, t. 51, nr 4, s. 339–355.
9
J. Tokarska-Bakir, 2006, Repetytorium z człowieka, w: A. Barnard, Antropologia, PIW, Warszawa, s. 9–10.
10
Por. H. Schreiber, 2014, Zostańmy heretykami! Próba antropologizacji stosunków międzynarodowych, w: Michałowska G., Nakonieczna J., Schreiber H. (red.), Kultura w stosunkach międzynarodowych, t. 2: Pułapki kultury, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa oraz H. Schreiber, 2016, Metoda etnograficzna w badaniu stosunków międzynarodowych – uwagi wstępne, „Stosunki Międzynarodowe – International Relations”, t. 52, nr 1; jak również wystąpienia podczas debaty z okazji 40-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego w 2016 roku.
11
W 1919 roku na uniwersytecie w Aberystwyth powstała pierwsza instytucja akademicka zajmująca się badaniem relacji pomiędzy państwami, Department of International Politics. Ten istotny moment instytucjonalizacji badań międzynarodowych przyjęło się uznawać za początek dyscypliny naukowej.
12
Podstawa przekładu: E.H. Carr, 1946, The Twenty Year’s Crisis 1919–1939. An Introduction to the Study of International Relations, London, Macmillan & Co Ltd., s. 1–5, 8–14, 19–21, 27–33, 38–40.
13
Fragmenty wydania polskiego: H.J. Morgenthau, 2010, Polityka między narodami, tłum. R. Włoch, Warszawa, Difin, s. 19–30, 32–33.
14
Podstawa przekładu: M.A. Kaplan, 1957, System and Process in International Politics, New York, John Wiley & Sons Inc., s. 4–14, 16–23, 27, 36, 38–39, 43–45, 47–52.
15
Jak wyjaśnia autor: „Pojęcie «równowaga sił» zostało ujęte w cudzysłów, ponieważ, jeśli zinterpretujemy je dosłownie, każdy stan równowagi międzynarodowej reprezentuje równowagę sił. Tak rozumiane, pojęcie to ma charakter tautologii, a nawet trywializmu. Nie przekazuje żadnych informacji w zakresie tego, co się wydarzy, lub tego, jak dany aktor powinien postąpić. Pojęcie to pojawia się jednak w literaturze przedmiotu, a odniesione do systemu międzynarodowego, który utrzymywał się od osiemnastego do dziewiętnastego, a nawet do początku dwudziestego wieku, może być rozumiane w sposób bardzo intuicyjny”. Cyt. za: M.A. Kaplan, System and Process…, s. 22.
16
Podstawa przekładu: K.W. Deutsch, S.A. Burrell, R.A. Kann, M. Lee (Jr.), M. Lichterman, M. Loewenheim, R.W. Van Wagenen, 1957, Political Community and the North Atlantic Area. International Organization in the Light of Historical Experience, Princeton, NJ, Princeton University Press, s. 3, 5, 6, 9–11, 15–17, 22, 24–59, 61–67, 69.
17
W całym tłumaczonym tekście pominięto nieliczne przypisy, odnoszące się najczęściej do innych fragmentów książki. W oryginale tylko tytuł rozdziału I zaznaczono kursywą.
18
Neologizmu „amalgamatyzowany” użyto, gdyż tekst często odnosi się do „amalgamacji” jako procesu, sam neologizm ma oddawać zaś sens definicji Karla W. Deutscha, wskazującej na procesualny charakter integracji oraz brak możliwości jej domknięcia, zakończenia. W tym sensie wspólnota jest nieustannie amalgamatyzowana, jednak proces ten nigdy nie przybiera ostatecznego, trwałego, „zamalgamatyzowanego” kształtu (charakteru amalgamatu, stopu). Inne przetłumaczenie oryginału amalgamated security-community, np. „zintegrowane wspólnoty bezpieczeństwa” albo „jednolite wspólnoty bezpieczeństwa”, mogłoby powodować wątpliwości, do czego odnosi się amalgamacja (przyp. tłum.).
19
W oryg.: thresholds, tłumaczone tu jako „etapy”, żeby nie myliły się z „progiem integracji” (przyp. tłum.).
20
W oryg. Swiss Confederation. Po polsku tradycyjnie: „Konfederacja Helwecka”. Jednak wedle Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju nazwa „Konfederacja Szwajcarska” jest poprawna (http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/nazwy_panstw.pdf, dostęp: 16.07.2017).
21
Podstawa przekładu: K.N. Waltz, 2001, Man, the State, and War. A Theoretical Analysis, New York, Columbia University Press, s. 16, 19, 26–28, 32, 34–37, 40–41, 81–84, 114–117, 122–123, 159–160, 163, 167–170, 172–173, 175–182, 184–186.
22
Na s. 121 Rousseau wprowadza rozróżnienie między „stanem wojny”, zawsze istniejącym między państwami, a wojną właściwą, która wyraża się w zdecydowanym zamiarze zniszczenia przeciwnika.
23
Cytat w zapisie uwspółcześnionym przez tłumaczkę.
24
Rousseau wymienia zamkniętą listę takich przyczyn. Zob. Umowa społeczna, księga II, rozdział IX: „Znane są państwa tak skonstruowane, że konieczność