Rabbedoe van Rietkuil. Ena Murray
gevaarlik swaai.
“Hokaai, ou mens! Watse gebokspringery is dit op jou oudag?” Maar toe sy uitklim, verdwyn haar glimlag. Sy kyk om haar rond. Nou sit sy sowaar op moedverloor se vlakte. ’n Tweede pap wiel. “Ag nee, Tjorries, wat is dit met jou vandag? Ek het jou gesê ek het nie pets en seloesjin nie.”
En terwyl Tjorries hierdie beskuldigings net swyend staan en aanhoor, groet oom Fasie sy jong buurman gul. “Kom nader, Herman. Ons drink eers koffie. Dankie dat jy die pos gebring het.” Terwyl Herman op een van die stoepstoele plaasneem, kyk oom Fasie gou die pos deur en frons liggies. “Mag, ek was so seker die man sou vandag laat weet het wanneer ons hom kan verwag, maar hier is nou nog niks nie.”
“Man? Watter man, oom?”
“Ons nuwe voorman. Wynand het mos ’n rukkie gelede besluit om een te kry. Dit sal goed wees, want die man werk hom kapot. Ek is dankbaar dat Wynand eindelik sy koppigheid laat staan het en ingewillig het om hulp te kry.”
“Dis goeie nuus, oom Fasie. Dis alles goed en wel om self na alles om te sien, maar soms moet ’n mens kan wegbreek ook. Wynand ontspan nooit. Dit sal hom die wêreld se goed doen.”
“Dankie vir jou bekommernis oor my, maar dis onnodig,” sê ’n stem van die stoeptrap af en Wynand stap nader. “Ek gaan nie ’n voorman kry met die bedoeling om leeg te lê nie. Hier is baie werk wat ek net nie kan baasraak nie. Ek gaan nog net so hard werk soos altyd, en my voorman gaan saam met my werk, dit belowe ek hom. Ek het ’n goeie salaris geadverteer, maar hy gaan elke sent daarvan verdien, dis seker.” Die skerp oë gaan vraend na sy oom. “Het hy vandag iets laat weet? Ek sien hier lê pos.”
“Nee. Niks nie. Miskien bel hy vanaand of môre. Oormôre is die eerste. Dan moet hy begin. Hy sal seker vandag nog van hom laat hoor.”
“Ek hoop so. My hande jeuk om met daardie nuwe lande te begin, maar ek kry net nie tyd daarvoor nie. Enige wetenswaardige nuus op die dorp gehoor, Herman?”
Sy jong buurman glimlag. “Nee, niks snaaks op die dorp nie, maar op pad hierheen wel.”
“Op pad hierheen? Wat bedoel jy?” wil oom Fasie geïnteresseerd weet en Herman skets kortliks die voorval en sluit laggend af: “En toe het sy nog die vermetelheid om my as óóm aan te spreek! Ek kon haar nek omdraai. Sy lyk wel soos ’n skoolmeisie, veral met daardie vuil gesig en oliebesmeerde kuitbroek, maar ek is seker ek kan nie meer as vyf jaar ouer as sy wees nie.”
Oom Fasie lag ook hartlik en vra belangstellend: “Waarheen is sy op pad?”
“Ek het haar nie gevra nie. Seker maar na een van die buurdorpe, maar of sy en haar Tjorries ooit daar gaan uitkom, is ’n ander vraag.”
Hy merk op dat Wynand, soos altyd wanneer vroumense onder bespreking kom, heeltemal onbelangstellend is, en hy gee ’n ander wending aan die gesprek: “Ek het netnou weerlig laag af in die weste sien flits. Dit lyk my ons gaan vanjaar vroeg reën kry. Die afgelope dae se hitte is ook vreemd vir hierdie tyd van die jaar.”
Nou gesels Wynand weer saam. “Ja, hier is donderweer in die lug. Dit sal gaaf wees as ons nou ’n paar buie kan kry. Dan sal die grond reg wees vir die aanvoor van die nuwe lande.”
’n Rukkie gaan die gesprek nog oor boerderybelange en toe staan Herman op.
“Dankie vir die koffie, buurman, maar nou sal ek moet gaan.” Hy steek sy hand uit na Wynand. “Ek hoop jou nuwe man daag betyds op. Tot siens.”
“Ek stap saam,” laat oom Fasie hoor terwyl Wynand in die rigting van die stalle verdwyn.
Herman loer vlugtig na die ou oom langs hom en vra dan reguit: “Is daar iets verkeerd, oom Fasie? Oom lyk bekommerd.”
“Ja, Herman, hoe sal ek nou sê … Dis maar ’n moeilike saak. Jy ken die ou geskiedenis, dus kan ek jou maar sê dat daar verlede week ’n brief van Conrad gekom het. Hy en Melodie kom die einde van die jaar terug.”
Herman frons liggies. “Maar, oom, julle het tog geweet hulle sou die een of ander tyd terugkom. Conrad is net oor om te gaan spesialiseer. Hulle was nie van plan om hulle in Londen te vestig nie.”
“Ja, ek weet, maar terwyl die see tussen hulle en Wynand was, was alles wat gebeur het, ook ver weg, half onwerklik. Noudat dit ’n uitgemaakte saak is dat hulle die einde van die jaar terugkom, is dit of die verlede en sy dinge weer van voor af vars is en … seermaak.”
Herman kyk die oom skerp aan. Hy is wel vier jaar jonger as Wynand, maar hulle is groot vriende. “Oom bedoel Wynand is nou nog ontsteld; dat hy nog altyd veronreg en seergemaak voel?”
“Hoe sal ek weet, Herman? Jy ken hom so goed as wat ek hom ken. ’n Mens weet mos nooit met Wynand nie. Hy praat mos nie oor daardie dinge nie, nie eens met my nie. Hy klap net toe. Toe ek destyds, toe die ding gebeur het, met hom wou praat, het hy my net kortaf gesê dat hy die saak nie wil bespreek nie. En dit was uit en gedaan.
“Tot op hierdie oomblik het hy nog nooit sy hart teenoor enige mens ligter gemaak nie. Wanneer hier ’n brief van Conrad kom, skeur hy dit oop, lees dit en gee dit dan sonder enige kommentaar aan my. Hy het ook verlede week toe die brief kom waarin Conrad sê dat alles nou finaal gereël is vir hul terugkeer, nie ’n enkele woord gesê nie. Maar wat ek wel opgemerk het, is dat hy sedert daardie dag rusteloser is.”
Herman sug. “Ja, ’n mens kan dit miskien verstaan. Dit sal die eerste keer wees dat hulle mekaar weer sien. ’n Mens wil amper wens dat Conrad hom maar liewer in die buiteland moet vestig. Maar … hulle is broers; hulle sal mekaar nie vir die res van hul lewens kan vermy nie.”
“Ja.” Oom Fasie sug ook. “Snaaks, ek is nie so bekommerd oor die ontmoeting tussen Wynand en Conrad nie. Maar dié tussen Wynand en Melodie …”
Herman frons diep. “Dink oom werklik dat Wynand nog ná al hierdie jare …?”
Oom Fasie kan maar net weer sy kop skud. “Ek weet nie, Herman. Maar as jy na sy optrede moet oordeel … wat kan jy anders dink? Wynand steur hom nie aan vroumense nie. Ná Melodie was daar nooit weer iemand nie. O, hy neem so dan en wan ’n bietjie deel aan die sosiale bedrywighede van die dorp, maar meestal moet jy en ander hom eers behoorlik soebat om hom daar te kry. Jy sal miskien nie so goed onthou nie, want jy was destyds op landboukollege, maar Wynand en Melodie was ’n baie gesogte paartjie die jaar wat hulle verloof was en hier het nie iets aangegaan nie of hulle was die voorbokke.”
“Ja, ek onthou. En nou is Wynand amper ’n kluisenaar. Darem nie heeltemal so erg nie, maar erg genóég, veral as jy onthou watter soort mens hy was. Dis darem maar ’n wrede ding as jou broer jou verloofde afrokkel.”
“Ja, Herman, maar ek is nie seker dat Conrad al die skuld moet kry nie. Maar ten spyte van alles glo ek nog in my hart dit was alles ten goede. Melodie pas baie beter by Conrad as by Wynand. Sy is g’n boervrou nie.”
“Nietemin, oom. Die liefde kyk nie na daardie dinge nie. En Wynand was altyd ’n bietjie anders as ons outjies. Hy was wel ’n paar standerds voor my, maar ek weet sy maats het al talle skoolkyse agter die rug gehad, toe het Wynand nog nie met een meisie vas uitgegaan nie. Hy het ook altyd gesê hy verstaan ons manne nie – die een dag siek van verliefdheid en die volgende dag is alles oor. Ek het altyd gewag vir die dag dat Wynand verlief sou raak, want ek het geweet dit sou vir altyd wees. En toe moes dit ongelukkig Melodie wees.”
“Ja, seun. So is die ou lewe maar. ’n Mens sal dit nooit verstaan nie. As ek so aan my eie lewe terugdink, is Wynand s’n maar net ’n duplikaat van myne. Ek het ook op die verkeerde meisie verlief geraak, onherroeplik verlief geraak. Ek was ook soos Wynand. Ek kon ook nooit sommer verlief raak nie, maar toe dit wel die dag gebeur, was dit met liggaam, siel en verstand. Maar sy was ook die verkeerde meisie en … hier staan ek vandag – ’n oujongkêrel, my lewe agter my met net eensaamheid om te wys.
“Ek is so bang Wynand gaan dieselfde fout as ek begaan – sy hart toesluit net omdat een vroumens sy liefde nie waardig was nie. Ek wens hier wil sommer ’n besonderse vroumens uit die lug val wat Wynand se vertroue sal herstel en hom kan leer dat ’n