Die voorskootbataljon. Sarah du Pisanie
“Julle kan net vir ons die groot kaste in die kamers sit. Verder kan julle alles hier in die sitkamer pak, waar ons reeds skoongemaak het,” sê Karlien.
“Maar, juffrou, hoe gaan u alles op hul plekke kry? Die goed is swaar en hier is nie eens ’n man om u te help nie.”
“Nooit! Raai, ons het dit nog nooit agtergekom nie!” sê Karlien smalend.
Die man haal sy skouers vererg op.
“Dit maak nie aan ons saak nie; ons wou net help,” sê hy vies. Karlien voel skaam oor haar onbeskoftheid, maar sy is al so moeg vir die algemene opvatting dat daar altyd ’n man moet wees om alles te doen. Dit is seker hoekom haar oupa die plaas ook deur sy vingers laat glip het: daar is mos nie ’n seun nie! dink sy verbitter.
“Dankie in elk geval, meneer. Ons kom al die afgelope agt jaar so sonder ’n man in die huis klaar. Ons is al gewoond daaraan.”
Die man frons en Karlien verduidelik geduldig verder: “Ons wil net gou die slaapkamers se mure was. En . . . en dan is dit vol as alles daar ingepak is.”
Sy glimlag stralend en dit laat hom sy opgerukte houding verander.
“Ons is dit al so gewoond! Ons sit net ons heupe agter ’n kas, dan loop ons met hom!”
Die man beskou haar skraal postuurtjie en dié van haar susters wat nie veel groter is nie en skud net sy kop. Die enigste een wat ’n bietjie gewig agter ’n kas sal kan gooi, is die tannie met die geel plastiekhandskoene, maar sy is so danig sedig dat hy twyfel of een van daardie heupe, waarvan hierdie groenoogkind praat, hare sal wees.
Toe die meubelwa vertrek, draai hulle om en staar moedeloos na die stapels goed in die sitkamer.
“Ma moet asseblief sê waar ons almal moet slaap, dan kan ons begin uitpak,” sê Karlien, maar sy kyk nie na haar ma nie. Sy weet dat dit vir haar die moeilikste moet wees. Anna het so daarna uitgesien dat hulle elkeen hul eie kamer gaan hê. Die woonstel het hulle so ingehok laat voel, veral vir Anna – ’n gebore Suidwester en gewoond aan ruimte om haar.
“Ek en Maud sal maar die kamer aan die punt van die gang neem, dan kan Susan en die tweeling die groot kamer kry. Jy en Maryna kan die een naaste aan die badkamer kry.”
“Maaa! Kyk vir Ester! Sy gooi my met die seepskuim!” gil Orpa.
“Issie, Ma! Sy het eerste begin,” verdedig Ester.
“Ai, en dit sal nie eens help ’n mens wens die skole moet begin nie, want julle sal saam met my na dieselfde skool toe moet gaan,” sê Maryna met ’n sug en gooi die skropborsel op die vloer neer.
“Waarvoor het ek alles opgeoffer? Hiervoor?” vra sy en beduie na die vol sitkamer. “ ’n Heerlike pos by een van die topskole om hier . . . hier op hierdie agterlike grama- . . .”
“Maryna!” sê Anna skerp en gaan staan skielik reg voor haar, haar oë blitsend. “Ek verdra werklik baie van jou, my kind. Ek verduur al jou sarkasme en ek is jammer vir jou omdat jy so verbitter is, maar dit moet jy nooit ooit weer sê nie.”
Maryna bly vinnig stil en kyk haar ma verbaas aan.
“Dit is my wêreld hierdie . . . Hier is ek gebore en hier het ek grootgeword. As jy hierdie plek beledig, dan kom jy my te na. Hier is nou wel nie diskoteke en teaters nie, maar hierdie mense se siele is nog hul eie.”
Almal staar verbaas na Anna. Die stil, skaam Anna is meteens op haar perdjie oor ’n doodgewone aanmerking van Maryna.
Orpa, wat nog nie kans gehad het om Maryna op haar eerste opmerking te antwoord nie, benut die geleentheid toe Anna stilbly.
“O, en wie dink jy nogal wil graag saam met jou in dieselfde skool wees?” vra sy astrant.
“Ja,” gooi Ester ook haar stuiwer in die armbeurs, “ek sal te skaam wees om vir die ouens te sê dat hierdie suur oujongnooi my suster is! Ek skaam my mors- . . .”
“Ester, skaam jou!” sê tannie Maud verontwaardig en mik na haar met die lap. “Maryna is allesbehalwe ’n oujongnooi. Vier-en-twintig is nog bloedjonk.”
“Wel, as sy nog nie een is nie, sal sy nog beslis een word. Sy is net te goor . . . geen man sal haar wil hê nie en buitendien . . .”
“Dit is genoeg, julle twee,” sê Anna met ’n stemtoon wat die twee brommend laat wegstap.
“Ma sal hulle moet kortvat, die twee juffroutjies raak te groot vir hul skoene,” brom Karlien in die verbystap.
Maryna gluur die twee blondekoppe woedend agterna.
“Ek dink dit is tyd dat ék hulle kortvat.”
Ester loer weer om die kosyn.
“Sorg jy maar net dat jy ’n man kry sodat hier ’n man in hierdie huis kan kom. Dan sal dit met ons almal beter gaan.”
“O, ou meisiekindjie . . . As ek jou gryp!” dreig Maryna woedend en storm met gekromde vingers agter hulle aan.
“Wat is hulle twee deesdae so behep met ’n trouery?” vra Karlien en kyk verbaas na die deur waardeur Maryna vinnig verdwyn.
“Hulle voel seker die gemis van ’n man in die huis aan,” sê tannie Maud kop onderstebo terwyl sy op die emmer water in haar hand konsentreer.
“Nee, ek stem saam met Maryna. Dit is regtig tyd dat hul tjank afgetrap word!” sê Karlien so in die verbygaan en stap kombuis toe.
2
“Wat is die skielike haas, oom Jan? Hoekom moes ek jou so dringend kom spreek?” vra Johan Lindeque toe hy Jan Visser se kantoor binnestap.
“Ai, Johan! Ek is dankbaar jy is hier,” sê Jan Visser en beduie na ’n stoel terwyl hy self agter sy lessenaar gaan sit.
“Waarvandaan kom jy nou? Ek het oral boodskappe gelaat dat jy hiernatoe moet kom,” verwyt hy.
“Ek was by Jaap le Roux se vendusie,” antwoord die jong boer en strek sy bene lank voor hom uit.
“Dan was jy nog nie vandag weer op jou plaas nie?” vra Jan Visser.
“Hoekom vra oom Jan so ’n snaakse vraag? Skort daar iets?” vra Johan en frons.
“Nie iets nie, Johan, alles!” kom dit moedeloos van die prokureur.
Johan steek ’n sigaret aan en leun agteroor. “As my plaas net nie afgebrand het nie, kan dit seker nie te erg wees nie,” spot hy.
“Johan, die dogter van ou Jaap Stander, wat die stukkie grond geërf het . . .” begin Jan en swyg toe hulpeloos.
“Wat van haar, oom Jan?” vra Johan nuuskierig.
“Wel, sy is hier!”
“Maar dis mos niks nie, oom Jan. Sy kom seker maar kyk hoe groot die grond is en hoeveel dit werd is, voordat sy dit verkoop. Ek bedoel, ek sou dit self gedoen het,” kom die rustige antwoord van die jong man.
“Dit is nie so eenvoudig nie. Sy . . . hulle . . . hulle is sak en pak hier. Hulle kom hier bly, in daardie huis!”
Johan staar hom ongelowig aan.
“Maar dit is seker nie moontlik nie, oom Jan? Hulle sal mos nie in so ’n . . . ’n bywonershuisie kom bly nie. Hulle woon dan al twintig of vyf-en-twintig jaar in Kaapstad.”
“Wel, ek het ook so gedink, maar . . . hulle is hier!”
“Hoeveel is hulle? Het sy dan meer as een kind?” vra Johan nuuskierig.
“Sy het vyf!” kom die huiwerige antwoord.
“Ekskuus?” vra Johan verbaas en skuif effens vorentoe op sy stoel.
“Ek sê vyf!” bevestig Jan Visser.
“O, ek het gedink dit is wat oom sê, maar . . .”
“Die