Ingrid Jonker Versamelde Werke. Ingrid Jonker
INGRID JONKER
Versamelde Werke
DERDE, HERSIENE UITGAWE
HUMAN & ROUSSEAU
Die uitleg van gedigte en afbeeldings in hierdie digitale uitgawe verskil moontlik van dié van die gedrukte uitgawe, afhangende van die instellings op u leestoestel. Die uitleg vertoon optimaal indien die standaardinstelling op u leestoestel gebruik word. Lesers kan egter eksperimenteer met die instellings op hul leestoestel vir verskillende perspektiewe op die gedigte.
Wees jy die pad waarlangs ek weer
kaalvoet oor die dubbeldorings loop
na waar die varing en die varkblom groei
– die gousblom kranse oor die velde knoop
ONTVLUGTING
1956
Vir Abr. H. Jonker
Ontvlugting
Uit hierdie Valkenburg het ek ontvlug
en dink my nou in Gordonsbaai terug:
Ek speel met paddavisse in ’n stroom
en kerf swastikas in ’n rooikransboom
Ek is die hond wat op die strande draf
en dom-allenig teen die aandwind blaf
Ek is die seevoël wat verhongerd daal
en dooie nagte opdis as ’n maal
Die god wat jou geskep het uit die wind
sodat my smart in jou volmaaktheid vind:
My lyk lê uitgespoel in wier en gras
op al die plekke waar ons eenmaal was.
Vyf lewens
Met die eerste wit John Collins
is ek ’n kunstenaar uit die renaissance
Jy is die mona lisa van my hart
en ek bekend met ’n da vinci-smart
Ek sien in spieëls ’n karmeliete vader
wat draai en draai en my gedurig nader
Teerheid en tering speel in sy oë saam
dis ek, dis ek, wat in die spieël staan!
Toe loop ek op my tone op ’n draad
’n sierlik, pagel-sirkus akrobaat
Ek spoed die lug in om te voel
die dood hang aan my slingerstoel!
Die voetval wat deur ster-nat strate klink
die maer gelaat wat in bierglase blink
Die man wat hurk in Roelandstraat
wat sterf van honger is my skadu-maat!
Die vyfde Collins maak my nugter
Die papie roer en ek word digter . . .
Graf
Aan Berta
In die aand by Gordonsbaai
het sy kinderlik geraai
waar die lelieblom kan wees
wat haar hart van pyn genees.
In haar soektog raak haar hande
aan die onkruid op die strande
word haar oë sag en blind
waai haar drome in die wind
hurk sy roerloos vasgerank
toegemaak deur wier en sand.
Puberteit
Die kind in my het stil gesterf
verwaarloos, blind en onbederf
in ’n klein poel stadig weggesink
en iewers in die duisternis verdrink
toe jy onwetend soos ’n dier
nog laggend jou fiesta vier.
Jy het nie met die ru gebaar
die dood voorspel of die gevaar
maar in my slaap sien ek klein hande
en snags die wit vuur van jou tande:
Wonder ek sidderend oor en oor
Het jy die kind in my vermoor . . .?
Die skildery
Die lig brand helder in my ateljee
en helderder is ek vanaand geklee:
Hier waar ek nou begin om jou te haat
verf ek ’n spotprent van jou mooi gelaat
Verf ek jou as sirkus-harlekyn
maar sou jou oë dromerig verskyn
As hierdie masker netnou met die dans
verroer en jou nie heeltemal verskans
Sou ek jou uitwerp in die straat
maar in die nanag hierdie ateljee verlaat
Om jou te soek teen duistere rante
verflenter en verwaai na alle kante
Om jou te vind en fluist’rend te bely:
Daar kan geen haat wees tussen jou en my.
Offerande
Die kamer sal verander in ’n woud
waarin ek ronddwaal, stom en koud
Ek sal ’n plekkie uitkies as ’n stand
waarop ek jou as offer sal verbrand
Uit hierdie muwwe duisternis en pyn
sal nie vanaand ’n ander lam verskyn.
Ek sal die altaar bou, die vuur aansteek
Hoe lank gelede het my God gespreek?
Jou woorde en jou liefde sal verstyf
en om my sal jou rookvloek stikkend dryf
En tog, my lam, sal Gods lig eendag skyn
oor hierdie stand en teken van ons pyn.
Man en vrou
By vriende is ons goeie kritici
oor Boesmankuns, Picasso en Medici
maar ons is stil wanneer ons saam
oor skottelgoed en opwaswater staan
Ek word nog van ’n jonger man bewus
wanneer ons smiddags op besoek uit is
Ek wil sy hande en sy mond aanraak
die somer in sy oë sien ontwaak . . .
Maar by die huis gooi ek my lyfband neer
en gaan die kinders in die straat aankeer
En eindelik ontwar ek Sondagnag
die antwoord waarop ek al huiwerend wag
toe ek gelate in jou arms rus –
dat ek noodwendig altyd onbewus
van jou deur alle jare sal moet wees
want ons is een, een liggaam en een gees.