Vyf vir vreugde. Ena Murray
my woonstel gebring waar hy kan rus en kalm word.”
“O, nè? Mamma se seuntjie.”
Sy sug, skud haar kop. Daar is geen salf aan hierdie man te smeer nie. Hy het geen geduld of tyd vir deernis nie.
“Wat wil jy met hom doen? Hom nog ’n pak slae gee? Hom nog verder verneder?”
“Die groter vraag is wat jý met hom wil doen. Nog verder van hom ’n papperd maak, ’n groter swakkeling? Doktor Louw, ek wil Hein nie later as vanmiddag vyfuur terug by die huis hê nie. Moenie my dwing om regstappe te doen om hom daar te kry nie. Begryp ons mekaar?”
Haar oë staar strak na hom. “Volkome, meneer Brynard.”
Toe Louwda meer as ’n uur later in haar woonstel kom, is dit leeg. Op die tafeltjie in die sitkamer lê net ’n kort briefie: Baie dankie vir u vriendelikheid. Ek sal dit nie vergeet nie, maar ek moes gaan. Hein.
Dis nie die geleerde, beheerste sielkundige wat neersak op die naaste stoel nie, maar ’n normale vrou wat skielik haar gesig in haar hande laat sak en begin huil.
Sy is glad nie verbaas toe daar om kwart oor vyf ’n klop aan haar woonsteldeur is nie. Soos sy verwag het, is dit die bekende gestalte van Ruben Brynard wat voor haar staan met sy vasberade gesig en die kil, ysige oë.
“Kom binne, meneer Brynard,” spring sy hom voor, voordat hy sy mond kan oopmaak. Sy staan opsy, en hy stap binne, kyk om hom rond.
Weer praat sy eerste. “Hy is nie hier nie. Op die tafel lê die briefie wat hy hier gelaat het. Ek het geen benul waar Hein op hierdie oomblik is nie, dit verseker ek u.”
Met ’n ysige blik in haar rigting tel hy die briefie op, lees dit vlugtig en gooi dit weer neer.
“Hy is nie by die huis nie.”
Haar wenkbroue lig. Sy voel beter nadat sy haar goed uitgehuil het, kalmer, maar nie minder bekommerd nie – maar sy probeer om onpersoonlik te klink, soos dit ’n kliniese sielkundige betaam. Hoe dikwels is sy dit nie in haar studiejare ingedril nie: Moet nooit persoonlik betrokke raak nie! Beskou jou kliënt as ’n blote geval, iemand wat jou professionele hulp nodig het. Dis ál. En dit is die besluit wat sy vanmiddag geneem het nadat sy haar oë afgedroog het. Die geval Hein Brynard … dié geval moet na die regte plek geskuif word – net nog een van haar gevalle en niks meer nie. Al haar kennis en vernuf sal sy gebruik, maar as dit nie help nie, is dit tot daarnatoe. Maar diep in haar hart het sy geweet sy bluf niemand nie – nie eens haarself nie. Maar sy wend ’n baie moedige poging aan.
“Meneer Brynard, dit is jou probleem. Dan sal jy seker maar na hom moet gaan soek – ás jy natuurlik genoeg omgee om soveel moeite te doen.”
Sy weet sy tree weer verkeerd op. Onderlangse steke na hierdie man sal haar niks verder bring nie. Inteendeel, dit verswak net die verhouding tussen hulle. Hulle is nou al amper in die stadium dat hulle mekaar nie kan verdra nie. Tog is hulle noodgedwonge saamgegooi in hierdie vreemde situasie.
Tot haar verbasing antwoord hy haar nie, kyk haar net ’n lang oomblik stip aan. Dan, sonder ’n enkele woord, stap hy by haar verby, die woonstel uit. Sy beweeg vinnig agter hom aan asof sy hom wil terugroep, maar sy weet sy moenie, want wat is daar om te sê?
Louwda lei haar gedagtes af met die gewone dinge waarmee sy haar altyd besig hou wanneer sy van die werk kom. Maar sy betrap haar dat haar gedagtes dwaal. Sy maak haar woonstel aan die kant, spoel ’n paar stukkies klere uit, maak aandete. Sy weet nie hoekom sy skielik ekstra kos maak nie. Agter in haar kop is miskien die vae gedagte dat Hein weer sal opdaag … Sy sit die kos wat oorbly in die lou oond, en sy wil nie aan haarself erken hoekom sy dit doen nie. Sy dwaal rond, gaan bad later, trek maar haar nagklere aan en gaan sit in die sitkamer, probeer haar gedagtes doelbewus besig hou met een van die groot handboeke wat sy uit die boekrak getrek het. Maar vanaand wil dit nie werk nie. Sy lees ’n paragraaf oor en oor sonder om te weet wat daarin staan.
Toe daar baie laat dié aand aan haar voordeur geklop word, spring sy dadelik op, sonder om eintlik verbaas te wees. Dis of sy die hele aand op daardie klop gewag het. Sy naam is op haar lippe toe sy die deur oopswaai.
“Hein!”
Maar dis teen die pa se gesig wat sy vaskyk, en sonder om op ’n uitnodiging te wag stap hy binne en druk die deur agter hom toe.
“Ek kry hom nêrens nie.”
Sy weet nie wat sy moet antwoord nie. Haar goeie voornemens van vroeër die aand is dadelik daarmee heen. Sy weet die kommer lê vlak in haar oë, maar sy gee nie om nie. Dis al amper middernag en Hein het verdwyn. ’n Kind wat net ’n klein stootjie nodig het om hom heeltemal oor die afgrond te laat stort.
“Dan moet jy seker die polisie …”
“Nee!” Sy mond trek grimmig. Hy draai om. “Jammer dat ek gesteur het. Ek het net gedink dat ek miskien hier …” Sy hand reik na die deur en sy sê vinnig, voordat sy dink:
“Wil jy nie eers ’n bietjie koffie drink nie?”
Hy aarsel, draai dan terug na haar. Daar is geen uitdrukking op sy gesig of in sy oë nie. “Dit sal welkom wees, dankie.”
Toe sy die skinkbord inbring, is die bietjie kos wat in die lou oond gebly het, keurig voorgesit langs die koppie koffie.
“Ek het maar gedink jy het seker nie vanaand geëet nie. As jy so voel …”
“Dankie.”
Hy begin eet en daar is ’n doodse stilte tussen hulle. Om haar lewe te red, kan sy aan niks dink om te sê nie. Hy eet sy kos, sy oë neergeslaan, en sy bewegings verraai dat hy nie weet wat hy eet nie, dat sy gedagtes baie ver van die skinkbord voor hom is. Dan tel hy die koppie koffie op en sit terug.
“Dankie, dit was lekker.” Hy roer sy koffie, sy oë stip op haar. “Wat sê jou handboeke nou?”
Sy kyk vraend op.
“Ek bedoel, wat skryf die sielkunde voor in ’n situasie soos dié?”
Sy gooi haar hande magteloos in die lug, en hy sluk sy koffie vinnig weg. “Ek moet gaan. Dankie. Doktor, sal jy my laat weet as Hein dalk hier by jou uitkom?”
“Natuurlik sal ek, meneer Brynard. Ek sal u onmiddellik skakel.”
“Dankie.”
Sy mondhoeke kry ’n bitter trekkie. “Ek belowe jou ek sal hom nie weer ’n pak slae gee nie, nie oor vannag se dinge nie.”
Hulle kyk na mekaar, en sy weet presies wat hy bedoel. Sy het sy belofte dat hy Hein nie ’n loesing sal gee oor die kommer van hierdie nag nie, maar glad nie dat hy hom nie weer lyfstraf in die toekoms sal toedien as hy dit nodig ag nie.
Sy merk verby die onpeilbaarheid van sy gelaat die moeë trekke om sy oë op, die diep kepe om die streng mond. Haar blik verskerp, kyk dieper, en dis net ’n vlugtige oomblik lank – dalk haar verbeelding – dat sy skielik ’n glimp van ’n ander Ruben Brynard kry.
Natuurlik moet dit haar verbeelding wees, want hierdie lang, sterk man met sy onwrikbare oortuigings, sy hoë eise en onversteurbare standaarde, kan nie weerloos lyk nie. Weerloosheid pas nie by die Ruben Brynard wat sy tot dusver leer ken het nie. En tog … net ’n vlugtige oomblik lank het hy skielik so kwesbaar gelyk. Net so weerloos soos sy seun ’n paar uur gelede toe hy met gemartelde oë voor haar gestaan het. En kan dit wees dat sy dieselfde foltering in hierdie oomblik nou ook in die pa se oë lees? Dit moet die lig wees wat so in sy oë weerkaats, of dalk speel haar verbeelding haar parte. Want sy weet dit bestaan nie. Wat ook al binne-in hierdie man aangaan, sy oë sal jou dit nooit vertel nie.
Sy sien hom aanstap, kyk hom agterna terwyl hy eers uit haar gesigsveld verdwyn en dan weer verskyn om na sy motor te stap wat onder die straatlig geparkeer staan. ’n Oomblik lank staan hy stil by sy motor, kyk soekend op en af in die straat. ’n Patetiese eensaamheid kleef aan die prentjie en sy wonder skielik wie is in dié oomblik die mees verdwaalde: pa of seun.
Sy gaan dié nag verniet bed toe. Die slaap bly haar