Haar ma se kind. Helena Hugo
op haar plaas om hul vriendskap verder te neem en sy wil nie – al dink Sandy-hulle William is ’n vangs. Wat haar betref, is hy nie so wonderlik nie. Hy is ’n goeie mens, betroubaar en ewewigtig, maar nie ’n vangs nie.
Sy het ingestem omdat sy haastig was om by die huis te kom.
Nou sit hulle in een van die koffiekroegies op Market Square, drink warm sjokolade en luister na die Heilsleër-orkes wat onder een van die ornamentele lamppale staan en Kersmusiek speel. Buite op die plein val die sneeu al harder. In die agtergrond toring die oorspronklike kloosterkerkie soos iets uit ’n Middeleeuse droom. Mense met musse en serpe staan in groepies nader aan die orkes. Dit lyk vir Jo-Anne nes een van die Kerskaartjies wat sy as kind uitgeknip het en op ’n skoolboek geplak het om die buiteblad te versier. Om te dink dat hulle selfs in Suid-Afrika Kersfees met sneeu en koue assosieer, en skaapboud, boontjiebredie, soetpatats en gebakte dadelpoeding bo kouevleis en slaai as Kersmaal verkies. Dania het in haar e-pos geskryf dis so warm, die hoenders gaap.
“Lyk of ons vanjaar ons wit Kersfees gaan kry,” sê William.
“Nie as al ons sneeu in November val nie.”
Hy kyk na haar met so ’n vreemde uitdrukking dat sy bloos. Sy sien vir die eerste keer dat sy oë so geel soos goud is.
“Global warming.” William kyk af en roer sy sjokolademelk.
Die koffiewinkel se lig het sy goudrooi krulkop in ’n vlammesee omskep en Jo-Anne kry uit die bloute lus om sy hare nog meer deurmekaar te krap. Dis die eerste keer sedert sy hom ken dat sy sulke begeertes koester. Dalk is dit die intieme atmosfeer in die koffiekroeg wat so aansteeklik is. Oral liefkoos paartjies mekaar met soentjies en aanrakings. Soms verlang sy na die warmte van ’n ander lyf naby hare, maar dan onthou sy betyds hoe Danny haar liefde vertrap het.
Moenie, vermaan sy haarself, dat William Morgan jou ontstig nie. Praat voor die ongemaklike stilte te lank uitgerek word.
“Wat ek nie kan verstaan nie,” sê sy byna uitasem, “is dat aardverwarming koue en sneeu veroorsaak. Ek kan insien dat die somers warmer word, maar hoekom word die winters kouer?”
“Ons hét ’n warm somer gehad,” sê hy. “Amper jou geliefde Suid-Afrika oortref.”
“Verlede winter het dit so baie gereën, nie net die Kaapse Vlakte nie, die hele Wes-Kaap het oorstroom. My pa sê die damme is vol en sy boorgat loop sterk, maar die hitte slurp soveel vog uit die aarde, hy moet elke dag tuin natmaak.”
“Kan jy glo, jy’s op pad soontoe?”
“Uit die yskas in die vuur.” Meer as een soort vuur, dink Jo-Anne wrang.
“Ons praat maar oor die weer,” sê William skielik verwytend.
“Wat van Kersfees?” wil sy dit wegredeneer. “Ek kan jou lank besig hou met ’n verslag oor die Stalse se voorgenome Kersnaweek, alles in detail uitgewerk. My ma se dag is in minute opgedeel, wat nog te sê ure!”
Sy probeer lighartig klink, maar sy weet wat hy bedoel het. Hulle is die enigste paartjie in die omgewing wat nie handjies vashou nie.
Toe doen hy dit. Hy vat haar regterhand in albei syne en streel met sy duime oor haar kneukels. Sy laat hom begaan en praat anderkant toe om haar ongemak weg te steek.
“My ma glo die familie moet op Kersdag by hulle saamtrek, almal van Wellington, elke kind wat oor die lengte en breedte van die land verspreid geraak het en van oorsee, ons moet …”
“Jy is vanaand vir my die mooiste meisie in hierdie hele kamer – trouens, in die hele stad,” sê hy en wag met ’n glimlag vir haar om te reageer.
Sy kan voel sy bloos, maar dis meer van ontsteltenis as enigiets anders. “Ek waardeer die kompliment, maar jy moenie sulke goed sê nie.”
“Hoekom nie?”
Die ou bitterheid maak dat sy haar hande uit syne trek en onder die tafel inmekaarvou. “Jy weet mos – ek is shop-soiled, damaged goods, opgebruik.”
“Jy moenie so van jouself praat nie.”
“Dis wie ek is. Ek is Jo-Anne Stals wat ’n kind in die wêreld gebring het en haar weggegee het omdat die man wat my verniel het vir my belangriker was as my kind. Ek het my eie geluk gekies bo dié van my dogtertjie. Ek het ’n baba wat nog aan my gedrink het, in ’n ander vrou se arms gesit, my klere gepak en agter my minnaar aan gedros. Ek is sleg, nie goed genoeg vir jou nie. So, vergeet van my.”
Maar William kyk haar net aan en sê: “Wat weet jy van my, Jo-Anne Stals?”
Dit verwar haar. Hy is in sy veertigs en was nog nooit getroud nie. Soms verwys hy laggend na die vlinders wat van sy vangnet af weggefladder het. Hulle luister in die donker na sy minnesange tot hulle hom in die lig van ’n straatlamp sien. William spot met homself, maar hy is talentvol en musikaal – speel van kitaar tot doedelsak, sing klassieke korale in die All Saints-koor, Elvis-liedjies in die skoolkonsert. Hy is ’n gewilde onderwyser, snaaks, saggeaard, geduldig.
Hy wag dat sy iets moet sê en sy is versigtig. “Jy is nie soos Danny nie.”
“Reg, ek is nie soos Danny nie, ek is soos William en William is ’n alkoholis.”
Dis nie waar nie! wil sy uitroep. Ons ken mekaar byna twee jaar en jy sit nie jou mond aan drank nie. Dan besef sy: Dis hoekom! Hy hanteer dit so goed, as hulle wyn skink, drink hy water of vrugtesap. Eenkeer het hy gesê hy het ’n belofte voor die Here gemaak om nooit alkoholiese drank te drink nie en bygevoeg dat hy dit nie van hulle verwag nie, dis gevaarlik om sulke beloftes te maak. Hy het en hy is verplig om daarby te bly.
“Waar dink jy kry ek hierdie neus?”
Jo-Anne skud haar kop. Sy dag hy is so gebore.
“Ek het smoordronk teen die sypaadjie se rand geval en in die sloot gelê tot ek bygekom het. Iemand het my omgedraai en my naam gesê. ‘Hulle het hom aangerand,’ het iemand anders gesê. ‘Sy eie skuld, los hom dat hy sy les leer,’ het nog iemand gesê. Hulle was my vriende en hulle het my net daar gelos en geloop. Die polisie het my later opgelaai en hospitaal toe gevat. Die dokter het nie veel simpatie getoon nie. Hy het my perfekte neus se punt afgesny en die res so sleg toegewerk dat ek nooit weer na myself in die spieël kan kyk sonder om daai nag te onthou nie.”
Nou kry sy hom jammer. Sy het ook al geval. “Wat van plastiese chirurgie?” waag sy dit.
“Britse mediese dienste betaal nie vir Walliese dronkies wat hulself mismaak het nie.”
“Hoekom gaan jy nie terug Wallis toe nie?”
“Ek spaar, ek gaan Duitsland toe sodra ek genoeg het, en as ek terugkom, sal niemand my herken nie. Het jy geweet Duitse dokters is die beste plastiese chirurge in die wêreld?”
Nee, sy het nie geweet nie. “Ek sien nie jou neus raak nie,” sê sy en wil haar tong afbyt toe dit uit is. William se neus is sy hele gesig vol, en as sy dit nie raaksien nie, beteken dit dat sy dit nie wil sien nie of lieg omdat sy hom jammer kry. “Dit was nie nodig om my te vertel nie,” voeg sy tot haar eie konsternasie by. “Hoekom vertel jy my?”
“Nie om jou onder ’n verpligting te plaas nie.” Hy raak stil. “Henry-hulle weet nie en hulle hoef ook nie te weet nie – dis gedane sake, ek is drie jaar al skoon. Wat ek jou eintlik wil vertel, is hoe die Here my sover gekry het om my verslawing te breek. Daar was ’n ou dametjie wat in die hospitaal met my kom praat het en vir my gebid het. ‘Niks,’ het sy gesê, ‘is te veel vir die Here nie, Hy wil jou genees en Hy sal. Bely jou sonde, vra sy vergifnis en sondig nie meer nie.’ Ek het nogal gewonder hoe weet sy van my sondes en watter sondes ek moet bely – tot my pa die volgende dag opgedaag het. My pa is ’n ou drinker. Hy het by my bed kom sit en tjank soos ’n hond.”
“Jou ma?”
“Hulle is lank terug geskei. Toe verander sy haar naam, vat my sussies en gaan sing opera in Wene. Drank het ons gesin uitmekaargedryf. Ek het my pa gehaat omdat hy drink, en toe volg ek sy voorbeeld.”
“Dit