Ena Murray Keur 6. Ena Murray
…”
“Min en niksseggend, my kind.” Hy glimlag om die verwyt in die woorde te versag. “Maar ek het nie gekom om te kla nie, my kind. Ek weet jy was baie besig en …”
“Ja, oom, ek was werklik baie besig. Ek het baie hard gewerk.”
“Dit glo ek volkome. Jy móés, om so ver in twee jaar te gekom het. Ek en die tante het begin wonder of jy dan nooit ’n bietjie wegbreek en ’n kort vakansietjie sal neem nie. Ons het jou sedert jy weg is nog nooit weer gesien nie.”
“Daar was net nie tyd nie, oom Alwyn. Ek het die afgelope twee jaar nooit vakansie geneem nie. Soms het ek met my hele hart begeer om ’n paar dae weg te breek, maar …”
Sy trek haar skouers op en die ou prokureur knik begrypend. Hy verstaan maar te goed. Norman Zietsman het sorg gedra dat sy geen wegbreekkans sou kry om haar vriende van die verlede op te soek nie. Hy was baie beslis dat sy geen verdere kontak met hulle sou maak nie. En nou …
Met ontsetting in hul harte het hy en sy vrou daardie aand voor die radio gesit en na die uitvoering geluister. Daar was verbystering in hul harte terwyl hulle geluister het na Deidre se krakerige stem en daardie onbeskryflike oomblik van stilte teen die end van die lied. Met beklemde harte het hulle gehoor toe die aankondiger op onpersoonlike wyse ’n oomblik later aankondig dat juffrou Retief ongesteld is en die volgende kunstenaar voorstel. Hy het dadelik die radio afgeskakel.
Met opregte kommer in hul harte het hulle die koerantberigte dopgehou. Met sy hele hart sou Alwyn Bruwer daardie tyd graag na Deidre wou gaan om haar in hierdie krisistyd by te staan, maar hy het nie die vrymoedigheid gehad nie. Deidre het, soos hy tereg gesê het, die afgelope twee jaar van hulle weggedrywe. Aan die begin het haar briewe gereeld gekom, vol opgewondenheid oor die nuwe lewe waarin sy haar bevind het. Toe het hulle ongemerk korter en al minder begin word. Die laaste ses maande was daar net een keer ’n poskaartjie van haar en só niksseggend dat dit vir hom en sy vrou gevoel het asof dit van ’n vreemdeling kom.
Eindelik het die koerante die finale aankondiging gedoen: Deidre Retief sal nooit weer sing nie. Hiermee het haar blinkende ster verskiet. Die kroon waarvoor sy twee moeilike jaar gewerk het, is op Elsa Grünewaldt se hoof geplaas, en in die toekoms sal Deidre Retief net ’n naam wees op die CD’s wat sy gemaak het. En soos dit maar altyd gaan, sal ook hulle van die toneel verdwyn, sal hulle mettertyd agter in pakkamers lê en stof vergader, uitgedien.
Maar nog het oom Alwyn Bruwer gehuiwer om na haar te gaan. Eerstens omdat hy nie seker was dat Deidre haar ou vriende van weleer juis op hierdie tydstip van mislukking en teleurstelling sal wil sien nie, en tweedens omdat sy vennoot siek geword het en hy onmoontlik op daardie tydstip die kantoor alleen sou kon laat. Daarom dat ’n hele tyd verstryk het voordat hy in sy motor geklim en Johannesburg toe gery het. Hy het ’n koerant gekoop voordat hy hospitaal toe gekom het. Daarin het hy gelees dat die verlowing tussen die voormalige sangeres, Deidre Retief, en haar bestuurder, Norman Zietsman, verbreek is en dat laasgenoemde die bekroonde Elsa Grünewaldt na Milaan sal vergesel. Hy het nie langer geaarsel om haar te gaan opsoek nie. Hy het instinktief geweet dat Deidre haar ou, halfvergete vriende nou nodig het.
Terwyl hy Deidre se maer hande in syne hou, besef hy dat hy vroeër moes gekom het. Die openlike vreugde waarmee sy hom verwelkom het, het al sy vrese vir goed die nek ingeslaan. Dit het maar net gelyk asof sy haar ou vriende die afgelope twee jaar vergeet het. Hy weet nou sy het nie, en hy het ’n nare vermoede dat haar ou vriende die enigste is wat vir haar oorgebly het.
“Hoe gaan dit, my kind? Wanneer kan jy uit die hospitaal kom?”
“Een van die dae. Ek is self haastig om hier uit te kom. Ek wil … wegkom … van alles en almal. O, oom Alwyn, dit … Ek weet nie wat om te sê nie. Oom en Neil het my gewaarsku, maar in my blinde jeugdigheid en onkunde wou ek nie luister nie. Vandag pluk ek die bitter vrugte daarvan.”
“Ons moet maar almal leer, Deidre. Ek en Neil dra ook skuld. Ons het nie genoeg vertroue in jou gehad nie. Ons het nie werklik geglo dat jou stem sulke hoogtes sou bereik nie. En dan was ons ook selfsugtig. Ons wou jou behou, vir onsself, en dit was verkeerd. Elke mens het die reg, eintlik die plig, om die talente wat die goeie Gewer aan hom gegee het, te ontwikkel. Al verskoning wat ek vandag kan aanvoer, is dat ons jou liefgehad het en wou keer dat jy sou seerkry. Jy was nog so sag, so kinderlik onskuldig. Ons wou jou beskerm teen die harde kunstenaarswêreld.”
Hy sug. “Miskien was dit ook verkeerd. Ja, ek sien dit vandag in. Dit was verkeerd van ons om jou altyd teen die harde slae van die lewe te wil beskerm. Dit spyt my, my kind. Ek besef vandag eers hoe verkeerd ons optrede werklik daardie tyd was. As ons anders opgetree het, sou hierdie ding nie gebeur het nie.”
“Oom Alwyn!” roep sy ontsteld uit. “Hoe kan jy jouself verwyt oor wat met my gebeur het? Jy het tog geen aandeel daaraan gehad nie!”
“Ja, my kind, ek het. Ons almal het. Daar staan geskrywe dat nie een blaartjie aan die boom geel word sonder die medewete en goedkeuring van die hele boom nie. Nee, Deidre, ons het almal skuld daaraan. Ek en Neil moes nooit alle bande met jou verbreek het nie. Ons moes jou laat gaan het, maar ons moes kontak met jou behou het, steeds jou vriende en raadgewers gebly het. Dan kon hierdie ding verhoed gewees het.”
“Oom het nie kontak met my verloor nie. Ons het darem die afgelope jare gekorrespondeer.”
“Dis nie wat ek bedoel met kontak behou nie.”
Sy sug ook nou en laat haar blik sak.
“Ek weet. Maar as iemand skuld daaraan het, is dit ek.”
“Jy het ook skuld, Deidre, maar die grootste skuld lê voor my en Neil se deure. Ons is volwasse, ervare mense. Ons moes beter geweet het. Ons moes nie toegelaat het dat jy ons wegstoot nie, dat ons verbitter teenoor jou raak nie …”
Hy breek vinnig af en ’n lang ruk is albei stil. Die bietjie kleur wat Deidre die afgelope dae in haar wange teruggekry het, het verdwyn. Die eerste keer in ’n baie lang tyd neem Neil Maritz weer ’n prominente plek in haar gedagtes in; sien sy hom voor haar staan soos hy daardie dag gelyk het toe sy hom voor oom Alwyn se kantoor gegroet het: koud, ongenaakbaar, afsydig … bitter.
Sy weet intuïtief dat oom Alwyn van Neil gepraat het toe hy sy laaste woorde uitgespreek het. Neil is bitter teenoor haar. Dis of ’n koue hand ’n oomblik haar hart vasgryp en druk. As dit nie so was dat hy vandag nog bitter teenoor haar voel nie, sou hy saam met oom Alwyn hierheen gekom het. Ook die feit dat oom Alwyn net sy vrou se groete oorgedra en geen melding van Neil gemaak het nie, staaf hierdie vermoede. Neil het haar vandag nog nie vergewe dat sy sommer net uit sy lewe gestap het nie, hom so weggestoot het nie. Durf sy hom dit verkwalik?
Die vraag bewe op haar lippe om oom Alwyn direk na hom te vra, maar sy besluit daarteen. Die feit dat oom Alwyn nie spontaan en vanself van Neil praat nie, vertel haar dat hy daardie spesifieke onderwerp liewer wil vermy. Ook in die twee jaar wat verby is, het nóg hy nóg sy vrou ooit melding van Neil in hul briewe gemaak. Sy besef eers op hierdie oomblik dat sy werklik niks weer van Neil te hore gekom het sedert sy hom daardie dag gegroet en na Johannesburg vertrek het nie.
Daar is skielik die eerste keer in twee jaar ’n drang in haar om te weet hoe dit met Neil gaan, of hy nog navorsing doen, wat met hom gebeur het sedert sy hom laas gesien het. Eens was hy so deel van haar daaglikse bestaan dat sy haar ’n lewe sonder hom nie kon voorstel nie. En nou het hy ’n totale vreemdeling geword … ’n herinnering.
Dis of daar ’n stywe band om haar keel trek en sy sluk swaar. Neil moes tog ook gehoor het van die tragiese gebeure. Die koerante was vol daarvan. Hy moet tog weet watter ramp haar getref het. Hy moes tog in die koerante gelees het dat haar en Norman se verlowing verbreek is. Ter wille van die vriendskap wat jare gelede tussen hulle was, behoort hy darem van hom te laat hoor, al het hy maar net ’n kort briefie geskryf of … groete en beste wense saam met oom Alwyn gestuur. Maar daar is niks, geen reaksie van sy kant nie.
Alwyn Bruwer sien die vrae in die blou oë en hy wend sy blik vinnig af. Hy weet wat in Deidre se gedagtes omgaan. Hy het ’n vermoede watter vrae binne-in haar spook en wat sy graag aan hom sou wil vra, maar waarvoor sy nie die moed het nie. Hy wens