die na-dood. Breyten Breytenbach
met ander woorde
marrying message meaning
to movement matter
nie sodanig om die taal te verwring –
seer sekerlik nie om die waan
van gedeelde emosies en griewe te besing nie
maar om die proses van beweging
geweeg in woorde en ontwikkel uit stilte
te laat uitkring
in dit wat as gedig ervaar word –
met ander woorde: om dit
met afweeg en uitvee
tot verdinging te bring
en die verlies is daar
as ’n vlies van vrees
wat skil word om die verskrikking van verskille te verskuil
in die stilte van verswording
even as I form the words the meaning disappears
even as I word the forms the meaning disappears
even as meaning forms an I words will disappear
meaning disappears the words even as an I is formed
even as I disappear the meaning forms the words
I am the disappeared meaning of words
mondweefsel
hier die weerspreking: kyk
hoe wriemel die woorde soos maaiers
wat deur die wond van lewe vreet
tot op die grynslaggende been
daar dan jou taak, leesskrywer, kyk:
om die niet se oopgaanwond
stekie vir stekie met woordstiltes
toe te werk
by die heengaan van Tomaž Šalamun, 27 desember 2014
“l’amour est fort comme un poème”
– Carmen, Bizet
“Little robin,
bones pinned to the cosmos.
Who whistles, who calls?”
– (Untitled), Tomaž Šalamun
1
die mens se blouskrif loop tot waar die reis
verskiet in sterre
en nie verder nie
onderweg fluit nagvoëls in die kreupelhout
branders staan op om te swel en breek
laat seisoen wanneer dae saamkrimp
sal daar soms berge wees
gestolp onder ’n laag sneeu
van mymering of ’n geheue
aan ewige lewe
en nie verder nie
niks is verklaarbaar in die worp woorde nie
maar wanneer die nag uitskei in dag
is alles aanwesig
soos dit nog altyd was
bome, ’n snawelmaan getower uit rook
ook skaduwees en kinders se helder klokklanke
en nie verder nie
die mens kry sy laken
wat ’n seil span oor die lyk
sy kis as sloep vir die gedagdroomde vaart
oorkant toe
en niks verder nie
2
ons was saam hier voor die nag se oneinde
om te tuur in daardie ruimte
waar ’n wenteling sononders
in die kolk verdwyn
en net die knettering skroeisels oorbly
as flonkerpetale oor ’n swart tafeldoek
ek lig ’n glasie op die stilte van jou verkoolde lippe, vriend –
al het die kyk my oë verblind
en is daar niks meer om te sien nie
3
. . . het onthou van die halfmaanmuur
in die onderste tuin
waar twee suurlemoenboompies
nou skuilte soek
. . . daar byna uitgevee deur seisoene
geskryf sien staan:
rug téén die muur
van bergwindkoue uit die noorde
anderkant die grens om ballingskap
om die rug te draai
en oor einders te soek
na gerugte van vryheid
die inwoner se boekery
(ter herinnering aan Japie Basson)
iets roep my uit die slaap
nog voor dit lig word buite
en ek loop op geheue af
deur die woonkamer van ’n houthuis
wat nie ons s’n is nie
waar ons eens per jaar
’n seisoen vertoef: trekvoëls
in ’n somergebied
of ontheemde reisende krappe
in die tydelike kluisenaarsbeskutting
van ’n ander se skulp
my geheue in hierdie woonvertrek
is omsoom met boekrakke
van vloer tot plafon
al die donker volumes van reise
deur ’n duisend geskiedenisse
oor die topografie van vreemde lande
geklinker in die nagvertellings van denkers
en dromers en minnaars en prinsesse
wie het my geroep om kennis te neem
van die oorledene se lewe
as ingesamelde murmeling?
het hy ooit al hierdie boeke wat nou rug
aan rug geslote in die halfdonker glim
geléés om verdwaal te raak
of met woorde aan die lippe ’n dieper sin te kry?
sou hy die totale som kon wees in afwesigheid
van al die ingebinde stemme
wat elk geryg aan die fluisterdraad woorde
spreek van ’n duisend geskiedenisse?
hoe doen die mens van aanwesigheid verslag?
die skulp dra in ’n wenteloor die gestilde patrone
van branders se eindeloos herhaalde variasies
op die verteerde geheue aan wrakke en lyke
en seeperdjies en walvisliedere in bewegende dieptes
waar die maan ’n duisend keer in donkerte
geskil