Tryna du Toit Omnibus 11. Tryna du Toit
moet dadelik Kaap toe kom?
Voor sy iets kon doen, het die bom ontplof. Herman en Lizelle was ’n naweek alleen by ’n skilderagtige hotel by een van die kleiner strandoorde, waar vriende hulle gesien het. Binne ’n dag het dit die hele Kaap vol gelê.
Dit was ongelukkige, hartseer dae. Die stof het uiteindelik gaan lê, ander nuus het die skinderstories op die agtergrond geskuif. Daar sou geen egskeiding wees nie. Ter wille van die kinders sou hulle weer probeer. Ellen sou voortaan saam met Herman Kaap toe kom terwyl haar ma vir die kinders huishou. Maar dit was ’n ouer, ontnugterde Ellen. Daar was ’n hardheid in haar wat vroeër nie daar was nie. Die barsie in die kruik was daar.
Met Paul se werk het dit goed gegaan. Hy het hom toegelê op vaskulêre chirurgie en groot sukses behaal. Dikwels wanneer Margaret van sy prestasies hoor, het sy gedink aan die dae toe hulle studente was. Toe al het die professore ’n mooi toekoms vir Paul voorspel.
Ja, met Paul se werk het dit goed gegaan, maar in sy private lewe is hy hard geslaan.
Anita het aangegaan met haar musiek. Sy het steeds opgetree en was veral gewild as begeleidster. Daar was af en toe gerugte dat dit nie so goed gaan met die Wagners se huwelikslewe nie, maar Margaret het gehoop dit is net praatjies. Dis altyd die hoë bome wat die meeste wind vang.
Sy was verlig toe sy hoor dat Paul vir ses maande Amerika toe gaan vir navorsing, en Anita en die twee seuns saamneem. Soos sy verwag – en gehoop – het, was die gerugte ongegrond.
Die Wagners was pas terug van Amerika toe Paultjie, hulle jongste seun, verongeluk het. Hy het met sy fiets voor ’n vragmotor beland en is op slag dood.
Margaret en Charl het begrafnis toe gegaan, en later het Margaret weer die Wagners besoek. Dit was asof sy ’n behoefte gehad het om met Paul te praat. Anita was in die bed met griep, en sy en Paul het lank gesels. Hy was kalm en rustig – soos ’n man wat in sy werk ook die skadukant van die lewe goed leer ken het – maar die hartseer in die grys oë het haar nog dae lank bygebly.
Margaret en Charl was die volgende jaar in die Kaap vir die sitting toe sy hoor dat Anita ’n groot operasie ondergaan het. Sy het vir Anita ’n briefie geskryf en haar ’n spoedige beterskap toegewens. Paul het self die briefie beantwoord. Hy was kort en saaklik: dit is ’n kwaadaardige gewas en reeds wyd versprei. Die prognose is swak: ses maande, op die meeste ’n jaar of twee.
Margaret was geskok en verslae. Anita is die dogter en die vrou van twee vooraanstaande geneeshere – kon hulle werklik niks vir haar doen nie?
Terwyl Charl en Margaret net na die sitting in Switserland was, is Anita Wagner oorlede. Die einde het gouer gekom as wat hulle verwag het.
Die ironie van die lewe, het Margaret gedink. Die briljante geneesheer wat so baie ander siekes gehelp het, kon sy eie vrou nie help nie.
Hulle het Paul besoek toe hulle terug was in Pretoria: ’n stil, ingetoë Paul tot wie Margaret vir die eerste keer nie kon deurdring nie.
In Januarie is hulle terug Kaap toe sonder dat sy Paul weer gesien het.
Die dolle gejaag het voortgeduur. Charl was ’n ruk lank ernstig siek met ’n kwaai griepaanval wat hy nie kon afskud nie. Selfs nadat hy beter geword het, was hy moeg en prikkelbaar. Hy het sleg geslaap en was dikwels tot laat in die nag in sy studeerkamer besig om die agterstallige werk in te haal. Aan sy dokter se waarskuwing dat hy die pas nie kon volhou nie, het hy hom nie gesteur nie. Pretoria, Kaapstad, Londen, Rome – dit was sy werk en sy lewe, ’n opwindende spel waarvan hy elke oomblik geniet het.
In Ingrid se matriekjaar is Margaret weer vir ’n paar weke saam met Charl na Switserland, waar hy ’n konferensie moes bywoon. Sy wou Ingrid nie graag op dié tydstip alleen los nie, maar Charl het net geweier om sonder haar te gaan.
“Ingrid is ’n selfstandige kind – sy het jou nie nodig nie. Ek het. Ek wil hê jy moet saamkom, Margaret.”
“Natuurlik moet jy saamgaan, Mamma,” het Ingrid gesê toe sy van Charl se planne hoor. “Ek kan na myself kyk.”
Maar daar was trane in haar oë toe sy Margaret groet, ’n stille verwyt wat Margaret die hele tyd in Switserland nie kon vergeet nie.
En toe was dit weer tyd om Kaap toe te gaan. Ingrid sou Stellenbosch toe gaan. Sy het drie onderskeidings in die matriekeksamen gekry en Charl het trots en tevrede geglimlag. Hy ken sy dogter!
In die Kaap het die lewe weer in die ou patroon verval. Daar was besoekende handelsendings en samesprekings; dit was vir Margaret of daar nooit ’n einde aan al die onthale en partytjies was nie. Daarby was sy bekommerd oor Charl. Hy het weer griep gekry, dié keer met longkomplikasies daarby, en was byna twee weke lank in die hospitaal.
In Julie is Charl, blykbaar volkome herstel, saam met die minister oorsee. Margaret is na haar suster op hulle plaas in die Karoo. Daar op die mooi, rustige ou plaas kon sy ’n bietjie tot stilstand kom, haar lewe in oënskou neem, en miskien helderheid in haar eie gemoed kry.
Toe Charl terugkom, het sy lank en ernstig met hom gesels. Hulle kan nie so voortgaan nie. Hulle is albei moeg, hulle het albei ’n goeie vakansie nodig. Hy het soveel verlof, sy stel voor dat hy dadelik langverlof neem – minstens twee maande, verkieslik langer – en dat hulle êrens langs die see ’n huisie huur waar hulle rustig kan ontspan en alleen kan wees.
Dis ’n goeie plan, het Charl gesê. Hy besef hy is moeg en het rus nodig. Maar nie nou nie. Dis ’n besige tyd wat voorlê, ’n Japanse sending, oorsese besoekers. Hy kan die minister nie in die steek laat nie, hy durf nie nou verslap nie. Dis nog ’n geheim, maar die minister het hom by die kabinet aanbeveel vir ’n belangrike pos wat in sy departement vakant word. Dit sal ’n groot pluimpie vir hom wees as hy die bevordering oor die koppe van ander ouer, meer ervare amptenare kry. Dit sal ook beteken dat hulle voortaan heelwat rustiger kan lewe.
Die Japanse sending het gekom en die minister was baie in sy skik met die onderhandelings. Dit het beter gegaan as wat hulle verwag het, en hy het Charl gekomplimenteer met sy aandeel in sake. Charl was geesdriftig en vol energie. Af en toe het hy gekla oor ’n vae pyn in die bors, maar hy het geweier om dokter toe te gaan. Hy het belowe om minder te werk, en dat hulle voortaan net die belangrikste funksies hoef by te woon. En sodra dit stiller word, kan hulle oppak en vakansie gaan hou. ’n Maand, twee maande … sy kan solank dink waarheen sy wil gaan.
Hy het belowe, ja, maar hy het nie daarby gehou nie. Daar was altyd belangrike sake wat sy persoonlike aandag vereis het.
Die tempo het versnel namate die einde van die jaar nader gekom het … tot die middag toe Charl se sekretaris hom huis toe bring, wit en strak, met ’n fel pyn in sy bors.
Hy het probeer glimlag, maar dit het inspanning gekos.
“Ek voel ellendig,” het hy met moeite gesê. “Jammer, dit sal nou beter wees.”
Die dokter het dadelik gekom en hom ’n inspuiting gegee, maar die pyn het nie bedaar nie. Nog voor die ambulans gekom het, terwyl die dokter besig was om hom ’n tweede inspuiting te gee, het Charl gesterf.
Ingrid het huis toe gekom, bleek en verslae. Margaret se suster en swaer en Charl se familie het gekom; Charl se kollegas was daar, verbyster. Die briljante Charl Marais, met sy helder en nugter siening van sake, nog so jonk, so plotseling weggeneem uit hulle midde.
Margaret was weer soos ’n slaapwandelaar, sy was daar en ook nie daar nie. Die jakarandas het geblom, die pers blommewaas het die stad in ’n sprokieswêreld omtower, maar sy het niks gesien nie.
Paul het ’n paar maal kom kuier, maar niks of niemand kon haar eintlik raak nie. Sy was alleen met haar hartseer en verlies.
Toe die begrafnis verby is, kom Ingrid die een oggend na haar toe.
“Wil Mamma hê ek moet by Mamma bly?” vra sy.
Margaret skud haar kop. “Nee, Ingrid. Natuurlik nie. Jy het hard gewerk, jy moet jou jaar gaan klaarmaak.”
“Ek sal bly as Mamma my nodig het.”
“Dis nie nodig nie. Tannie