Kom sit aan. Rudi Swanepoel
alleen wees nie, ons wil saam wees, saam iets bou, saam skep.
Ons het by mekaar uitgekom en nou wil ons by mekaar bly.
Om by mekaar te bly, belowe ons dat ons sal. Ons beloftes is so diep en so kosbaar en so ernstig dat dit ’n verbond is.
Ons het mekaar om ’n tafel leer ken: ’n studietafel, operasietafel, etenstafel.
Ons gaan mekaar by nog meer tafels beter leer ken en by daardie tafels onthou dat en wat ons belowe het.
Ons verbond maak dat ons in onsself, in mekaar en in ons verhouding glo. Ons verbond maak dat ons in versoening glo: die voortdurende geloof in die moontlikheid dat mense mekaar kan vind.
En weer kan vind.
Om aan mekaar verbind te bly, moet ’n mens kan luister. Luister en hoor. Hoor en luister. Jy moet kan plek maak, plek vir goed wat jy nie weet nie, vir idees wat jy nog nie bedink het nie en vir menings wat jy nie verwag het nie.
Om aan mekaar verbind te bly, moet jy nie die wêreld (en ander mense) na jou beeld wil vervorm nie; jy moet weet en onthou dat jy een van baie is, en so geldig soos wat jou wêreld is, so geldig is die volgende persoon s’n.
Om aan mekaar verbind te bly, moet ’n mens aandagtig en fyn kan luister.
Een van my mentors het dit so ontroerend mooi gestel: “’n Mens luister waarlik wanneer jy jou gedagtes en menings tydelik buite aksie stel ter wille van ’n ander.” Die Engelse woord vir dié “buite aksie stel” is suspend. Jy suspend jou ter wille van ’n ander. Dis luister, diep luister. Dis hoor, dis verstaan.
Om te kan luister het ’n mens tyd nodig. Maar ons het nie altyd tyd nie. Juis omdat ons nie altyd tyd het nie, moet ons tyd maak om tyd te hê. Ons moet besluit vir tyd – tyd om te luister.
Wanneer jy in verbondenheid met die mense om jou lewe, kan jy tyd opsy sit om te praat en te luister. Jy kan vir die mens by jou sê: “Dit gaan dalk nou moeilik wees om te gesels, maar kan ons vanaand?”
Dan kan jy jou belofte hou; jy kan onthou dat daai mens in jou lewe iets wou deel of bespreek of hoor. Wanneer jy opdaag omdat jy jou belofte gehou het, opdaag met jou ore en jou hart en jou hande oop, dan wys jy met alles wat jy het en op miljoene onuitspreeklike maniere dat jy omgee, dat die ander persoon belangrik is, dat hy of sy genoeg saak maak om tyd en aandag te kry.
Koffie of tee of kos, maar by ’n tafel.
Om gehoor te word is by uitstek ’n bindende ding. En om in verbondenheid te leef beteken ’n mens voel jy het ’n plek, jy behoort iewers.
In talle antieke kulture en gemeenskappe het mense byeengekom om probleme te bespreek en geskille te besleg. Deesdae voel dit asof ons almal weet wat die wêreld se probleme is, asof almal menings het oor die probleme en asof ons daardie opvattings eerder via ons slimfone deel as om van aangesig tot aangesig daaroor te praat – of selfs aan te raak, werkbare planne te maak en tot aksie oor te gaan.
Ons leef geïsoleerd.
Ons het verbondenheid vergeet.
Ons is alleen en kwaad.
En ons sorteer nie regtig ons issues uit nie.
Daar is al baie gesê en geskryf oor hoe ons deesdae ons keuses maak in terme van waarna ons kyk, na wie ons luister en wat ons lees. Die feit bly dat ons kies: In die wêreld waarin ons vandag leef, kiés ons ons bronne. Ons maak mense bymekaar van wie ons hou, met wie se menings en vertrekpunte ons saamstem. Dan luister ons na hulle en wat ons vermoed, word versterk. Ons vooropgestelde idees word bevestig en nie noodwendig uitgedaag nie.
Dit veroorsaak polarisasie en ekstremiteite, asook onverdraagsaamheid en onbuigsaamheid.
Ons het steeds ’n geweldige invloed op mekaar, maar dit gebeur per geleentheid, en hoewel die invloed hoegenaamd nie net negatief is nie, ervaar ons nie die onderlinge verbondenheid wat moontlik is tussen mense nie. In dié wêreld is dit moontlik om mekaar af te maak en af te skryf, weg te skuif en selfs te vergeet dat daar ander menings en stemme en perspektiewe is.
Ons begin onder die wanindruk leef dat ons altyd reg is, en dat ander meestal verkeerd is.
Tensy ons in dieselfde vertrek kom, tensy ons saam-saam sit, tensy ons by ’n tafel is met ons ore en harte oop.
Wanneer ons luister, wérklik na mekaar luister, onbevange en sonder vrees na mekaar luister, ontspring verbondenheid. Ons hoor mekaar nie net nie, ons sien mekaar ook. Ons sien en ons kry begrip, ons oordeel raak sagter en ons bekom insig.
Maar om te luister is nie so maklik soos om die ketel aan te skakel of die roosterbrood te verbrand nie. Luister is ’n kuns, ’n gesogte vaardigheid; dit is iets wat sielkundiges met baie moeite leer doen en wanneer hulle dit goed doen, gee hulle vir jou die gevoel dat jy gesien word, dat jy nie ’n blote toevalligheid of ’n ontydige lastigheid is nie.
Om te luister moet jy pause druk. Jy moet jou gedagtes, jou bekommernisse, jou menings en jou eie storie eers parkeer, ten minste terughou, vir ’n rukkie bêre.
Wanneer jy dit doen, maak jy plek. Jy skep ruimte tussen jou en jou genoot, ruimte vir die prater om te deel. Jy laat haar toe om play te druk, om haar waaksaamheid te laat gaan en maar net te gesels. Jy gee hom ’n onbekostigbare geskenk, die gevoel dat hy kan ontspan, dat sy ervaring en besorgdheid nie nietig is nie, dat dit in die oopte mag wees en nie weggesteek hoef te word nie.
Die waarheid maak ons vry.
Jou tafel kan jou plek van waarheid wees. Julle plek van waarheid. Alle waarhede, van gemaklik en ongekompliseerd tot dié met skerp kante en ontelbare fasette.
Maar jy moet daai tafel toe-eien, jy moet hom oormerk, jy moet hom opsy sit, jy moet hom dek. Selfs mooimaak. Kerslig kan die swaarste ontboeseming minder neerdrukkend laat voel.
Jou tafelgenote moet weet dat jou tafel ’n plek sonder vaardige oordeel en vinnige kritiek is. Hulle moet voel dat nie net hulle lywe nie, maar ook hulle angs en hartseer en humor en klein vreugdes welkom is, dat hulle sonder ongenaakbare sensors en met min genoeg vrees kan saamsit. Dat hulle plek het.
Wanneer jy mense by jou tafel verwelkom, is jy nie net ’n verbondsmens nie, maar ook ’n verbondskepper.
Offerkos (iets sterf sodat ons kan lewe)
’n Mens kry jou energie uit dít wat jy eet. Die plant en dier wat op ons bord beland, het ’n wyle terug nog geleef: die dier deur die klop van ’n hart en die plant deur ’n magiese proses van fotosintese en absorpsie van water, minerale en ander voedingstowwe.
Die groeiproses is egter beëindig voor die kos in jou yskas of op jou bord beland het. Dood het ingetree en as verwerking of bewaring nie sou plaasvind nie, sou verrotting die uiteinde wees.
Maar dis juis weens dié onafwendbare feit – die feit van die dood – dat ek en jy aan die ontvangkant van lewensonderhoudende energie beland. Ons kan eet en leef omdat iets gesterf het.
Daar is baie mense op die aarde. Miljarde. Dié mense moet almal eet en drink om aan die lewe te bly. Die volume kos wat deurentyd nodig is om die wêreldbevolking te voed is aardskuddend.
Kan jy jou dit indink?
In Amerika alleen word daar beraam dat 39 000 000 hektaar grond gebruik word vir mielieverbouing. Sowat 94 400 000 beeste bewandel die lengte en breedte van Amerika. Ongeveer 135 000 000 hoenders word daagliks wêreldwyd geslag.
Kolossale bedrywe bestaan en ontstaan rondom die mens se behoefte aan kos. Die verbouing van voedsel en neweprodukte benodig tallose werkers, maar die landskap verander vinnig en voortdurend weens onder meer meganisering.
Die feit bly staan, kos is groot. Kos