Bärner Mundart us Kanada. Ursula Thierwächter
bi mit myne Eltere und ärä Gloubensgruppe, (Neutäufer, Mennonite) nach Nordamerika usgwanderet. Sie si Farmer gsi und hei genau gwüsst, wo häre sie dörfe, oder müesse ga.
Dört wo mir häre si, het jedi Familie vom Staat, es Stück Land zueteilt übercho gha. D‘Mönsche uf däm Tross, hei kener Rychtümmer by sich gha. Nume grad s’Notwändigschte isch uf ihrne Wäge gsi. Sie hei müesse zämehaa und dr Gloube het ihne die nötegi Chraft gää, wo das herte Läbe gforderet het.
Als chlyses Meitschi han i ou nid alles verstande, was um üs ume vorsich gangen isch. Aber so viu hani gschpürt, dass mir nid allne Orte willkomme si gsi. Das Gfüehl vom nid willkomme si, hani ou i späteri Läbe mit mer mitgno, zum Byschpiel zu myre Pflegfamilie. Villicht isch das dr Grund gsi, worum mir dä Troum als Chind gäng ume wieder obsi cho isch.
Für übere Winter z‘cho, het üse Tross imene Dorf müesse e Halt mache. D‘Lüt hei sich wöue mit Läbesmittel und Sache ydecke, (Mähl, Härdöpfu) und äuwä ou öppis für d’Tier bsorge. Me het mit üs aber nid wöue verhandle und mir hei s‘Dorf mit lääre Händ müesse verlaa.ohni d‘Vorrät chönne ufgfüllt zha.
By dene Rückfüerige, tuet me gäng wieder es paar Jahr überspringe, wo nid wichtig für ne Ufklärig si. Drum bin i de i die Zyt cho, woni als erwachseni Frou gläbt ha. Myner Eltere si scho beidi gschtorbe gsi und Gschwüschterti oder anderi Familieangehöregi hani kener gha. I ha mi i däm Läbe sehr einsam und allei gfüehlt und i ha d’Liebi und e Partner schmärzlich vermisst. Zwar bin i gäng no i dere Gloubensgmeinschaft gsi, aber d‘Einsamkeit und das Gfüehl zu niemerem zghöre, het mi dr Räschte vo däm Läbe begleitet.
Uf em Tonbändli, wo mys Verzeute ufgnoh isch gsi, han i immer wieder gseit, dass mir ou, s’chönne öppis lehre, fähli. Dass s‘einzige Buech won i heigi, ä Bible sigi.
Mängisch dünkts mi, i heigi no hüt a settigne (Vorläbe) Erfahrige z‘chätsche. Zum Byschpiel mit em Läse…
Vo denn a, woni i mym jetzige Läbe ha glehrt läse, isch nüt meh vor mir sicher gsi. I ha aues verschlunge, wo mir isch i d’Händ cho und d’Schueubibliotheksbüecher hani scho fasch i dr Halbzyt, vo dr Schueuzyt düregläse gha.
Vo de Pflegeltere hani gäng wieder gseit übercho, dass es de so, gar nid giengti. Zersch macht me d‘Arbeit, nume die fule Lüt, chöi düre Tag Büecher läse. Am Aabe hani s’Liecht gly müesse lösche und d’Taschelampe het me mer wäg gno. Irgendwie louft mir das Thema (Karma) gäng no nache.
So gsehn i üses Huus vo denn, no hüt vor myne Ouge…
Aber zrügg zu mym Farmerfroueläbe…
Dört, wo mir gläbt und gfarmet hei – komischerwys, bruucheni dr Usdruck buuret hei nie, är passt für mi nid - isch es flach, troche und stoubig gsi. I ha mi gseh, die verwätterete, graue Holzbrätter vo dr Veranda vor em Huus, zwüsche, immer wieder wüsche … und süsch isch nid viu passiert.
Bis der Rückfüehrigstherapeut zu mir seit: „Chasch du zrügg i das Jahr, wo dis Läbe fertig isch?“ Und i ha mi gseh uf em Bett lige und i ha vo obe uf my Körper abegluegt. I bi villicht chlei meh als vierzgi gsi. Ohni grosses Ufsehe, friedlich und mit mir im Reine, bin i ab dere Wält gange, - ömu so, isch mys Gfüehl gsi - , won i mi säuber so gseh ha.
Das isch auso eis vo myne Läbe gsi. Was isch dr Sinn gsi? Was han i müesse oder wöue für Erfahrige mache? Mit es paarne Theme vo dene Vorläbe, wirdeni ou hüt no konfrontiert und nymeni einisch düre Tag äs Buech i d‘Händ, de ghören i my Muetter säge: „Nume die fule Lüt, läse düre Tag.“
Isch das nid abstrakt, wie lang eim doch so Sache nachegö?
Natürlich hätti gärn meh gwüsst über die Mönsche, wo zu dere Zyt vo Europa uusgwanderet si und ha drum googlet. Aber was chame scho usefinde, wenn ganz e huufe Lüt s’glyche Ziil hei und inere Gmeinschaft verschwinde?
Aber ä Vertrautheit mit däm eifache Läbe, isch immer no i mir inne. Gsehn i Biuder oder Filme vo dene Hüser, oder Mönsche, wo so läbe, de berüehrts mi ganz fescht.
Villicht dänke jetz es paar vo euch, dass das was i da verzeue vo Rückfüehrig und so, Ybildige vo Esoteriker sige oder eifach än Idee. Das chan i guet verschtaa. Aber für mi isch es äbä meh, als das und i weiss, i ha mir nüt ybildet.
I gloube ou fescht, dass me vo früechere Läbe Sache mitnimmt und i der jetzige Inkarnation mittreit. I bi ou hüt no prägt vo däm früechere, karge Läbe. Drum decken i mi ou immer wieder mit gnue Läbesmittel y .mängisch nume zviu.
Aber i muess säge, dass i mi ou chlei ha chönne ändere, syt i weiss, warum mir das gnue ha, so wichtig isch.
Ou Dankbarkeit isch für mi es wichtigs Thema. Dankbar sy für aues was eim gää wird. Z‘friede sy mit däm, wo me het und nid gäng jammere was eim fählt. Äs git ke Tag, won i nid Danke säge für aues das, won i hie i mym jetzige Läbe, darf gniesse.
So isch es doch mys Schicksal, dass i schlussamänt, uf mängem Umwäg, hie uf mym Bärg z’Kanada glandet bi?
I dr Schueu
I bi gäng es chlyses, brings Meitschi gsi, und viu chrank. Trotzdäm hani i dr Schueu guet nachemöge und i ha gärn glehrt. Es isch gloub dr einzig Ort gsi, won i chlei Anerchennig übercho ha.
I dr vierte Klass, hätti gärn d‘Prüefig für i d’Sekundarschueu gmacht. Myner Pflegeltere hei nid viu drvo ghalte, obschon dr Lehrer gmeint het, i hätti e gueti Chance die Prüefig z’bestaa. Aber äbe, gäng ume bin i wieder chrank worde und so het me beschlosse, dass es für mi besser sigi, i dr Primarschueu z’blybe. Für nes Meitschi, sigi die Sek ja so oder so nid so wichtig. Me het mi mit em Spruch tröschtet: „Lieber e gueti Primarschüelerin z‘si, als gäng müesse weible, dass me nache chunnt.“
So han i mi drygschickt, wie i so mängs angers ou. We me gäng ume wieder gseit überchunnt, wie dankbar das me chönni si äs Deheime zha und dass eim öpper luegi…wie nes eim de süsch chönnti ergaa, de wird me stiu.
Myner Lieblingsfächer si Zeichne, Schrybe, Läse, Turne und Naturkunde gsi. Eigentlich hani fasch aues gärn gmacht, usser äbe s‘Rächne, das isch nid so my Sterchi gsi. Ou d‘Datum vo dene schynbar wichtige Schlachte vo üsne Eidgenosse, hei mi nid würklich intressiert und mit dr Geografie, hanis o grad nid so gha. Einisch, wo mir hei müesse verschiedeni Städt ufschrybe, hani Tuhn gschribe, statt richtig Thun. Der Lehrer het mir s’korrigierte Blatt zrügg gää, won är mit eme rote Filzer usem Tuhn, es Huhn gmacht het gha. Är, het das villicht luschtig gfunde, aber für mi, wo sälte bym Schrybe Fähler gmacht het, isch das so ä Blamage gsi und es het mi schuurig möge. Vo denn a, hani Thun aber nie meh fautsch gschribe. ☺
Wenn mir i dr Klass Läse uf em Stundeplan gha hei, hani mi regelmässig glängwylet. Das Läsibuech han i drum scho nach es paarne Tag düregläse gha und ha drum all die Gschichte scho kennt. Vorläse hei ja meischtens die müesse, wos äbe nid so guet hei chönne und es isch enorm müehsam gsi, wenn der Konrad statt Studenten, x-Mal Stuud Enten wiederholt het.
Ou i dr Handarbeitsschueu hani normalerwys kener Problem gha. I ha haut ou Deheime müesse lisme und Socke flicke. Aber i ma mi guet bsinne, öppe i dr füfte Klass, hei mir äs wysses, halblinigs, ärmuloses Blusli gnääjt, es isch meh ä Sack gsi. Am Schluss hei mir müesse ume Halsusschnitt mit farbigem Garn, es Bördli drahääggle. Obschon i gärn Blau gha ha, het mir das ghäägglete Züüg überhoupt nid gfaue und drum han i mi schwäär taa, mit dere Arbeit. D’Frou Kohler, üsi damalegi Handarbeitslehrerin, het de irgend einisch gnue gha vo mir und mym muggigä Gfräss, (so het sie’s mir gseit) und het mi eifach mit mym Blusli Hei gschickt. I söus Deheime fertig mache, het sie gseit und my Muetter chönn de luege, göbs guet usechunnt.
Es isch Summer gsi und i ha bym Hääggle schwitzegi Händ gha. Won i mit däm Bördli bi fertig gsi, het mys wysse Blusli ziemlich ramponiert