Qabusnomə. Unsur əl -Məali ibn Keykavus ibn İsqəndər
votəşe:
"Bıpiyo cəmat ıştı bevəci nıvotı, əvoni tərif bıkə."
Çəyo votəşe:
"Bıpiyo dılonədə ıştə vırə bıkəy, xəlği tono ğırbı bıbu, bə xəlği tərəf bıbi."
Çəyo votəşe:
"Bıpiyo məxloğ tıni bənə ğırbinə iyən bənə nıfuzinə odəmi bızını, bo ıştə məsləhət nızınə çiy bo hiç kəsi məsləhət məzın."
Çəyo votəşe:
"Bıpiyo bə ıştı dıli jıqo yarə nıqını ki, bini de hiç məlhəmi mıolicə kardey bıedəni, de nodoni bə hıcət dəməşi."
Çəyo votəşe:
"Bıpiyo ən çokə odəm bıbuş, xəlğiku hiç çiy bə kam məkə."
Oxoyədə votəşe:
"Bıpiyo zıvonı dıroz bıbu, dasti kırt bıkə."
Çe Adilə Nuşirəvani nəsihəton ımonin.
Çımı balə, bə ın sıxanon xor diyə məkə. Çun boçi, çımonku həm hıkməti bu omedə, həm hıkmdorəti, səbin bəy ki, ımon həm çe hakimon sıxanonin, həmən çe alimon.
Çanə ki, cıvoniş, omut. Piəmerdətiədə bımonı quş doey nibəpeye. Çun boçi, piə merdon jəqo çiyon bəzınen ki, cıvonon əvoni nibəzınen.
Nəvminə fəsl
Çe piəti iyən cıvonəti ğaydon həxədə
Çımı balə, cıvonən bıboş, piəmerdə ağılı bıbu. Votedənim ki, cıvonəti məkə, ıştəni bə dast sey zınə cıvononədə bıbi. Veyən mardə quşə bın məbi. Filosof Ərəstuni votəşe: ˝Cıvonəti çe cındoəti qıləy sorte.
De ağıli hərəkət bıkə. Çun boçi, zağarətiku, çıskətiku bəlo omedəni. Əncəx axmaxə koonku bəlo bome. Çanə fırsəte çokə cıvonəti bıkə, səbin bəy ki, ə koon həni piətiədə kardey nibəzıneş.˝
Çoknə ki, qləy piəmerdi votəşe:
˝Cıvonətiəədə de ğəm-ğussə famedəbim ki, piətiədə kinon mınışon nibəpeye. Həni zınedənıbim ki, hiç mı ıştənən əvonım nibəpeye.˝
Beyt
Xıdolima, cıvon bim az i zəmin
Bə şəv, bə ruj fikri-xıvət kardedəbim —
Pi bim mıni nibəpiyen reçinon.
Isət pi bəm, hiç koy bə vec vardedənim.
Çanə cıvonən bıboş, izzətin bıbi, hiç vaxt Xıdo çe yod beməkə. Mardeyku arxayin məbi, çun boçi, mardey bə piəti, bə cıvonəti diyə kardedəni.
Bızın ki, oməbuş bə dınyo, kəynə ısə şəniniş.
Pamuye bıəbəy marde de dini,
Əzrayil nəqıni hiç bə cıvoni
Qıləy şəhrədə qıləy derzi hestbe. Çəy dukun şəhəri dərvozə paylobe. Bə ğəbıston şə ro çı dukuni vəyku dəvardedəbe. Hamonə derzi divoku qıləy hımbəş bə mex pevoniəbe. Dərvozəku kəynə cənozə beəşiy, əy adətış kardəbe qıləy sığ şodə bə hımbə. Manq təmom bıeədə hımbə təy kardedəbe, sığon aşmardedəbe, məlum bıedəbe ki, bə manqi şəhərədə çand kəs bə rəhmət şə.
Ruji çe rujon derziyən eqıniedə mardedə.
Çe derzi mardeyku ənəxəbə bıə qıləy mıştəri omedə bə dukun, vindedə ki, kəybə bastə bıə.
Hamsiyəku derzi xəbə sedə.
Hamso votedə: «Eqınie bə hımbə».
Çımı balə, de ıştə cıvonəti fors məkə. İtaət kardedəbuş, ya kardedənıbuş – Yolə Ofəyəvoni hiç vaxt çe yodo beməkə. Çəyku bıpi ki, ıştı qınoon bıbaxşı. Bıtars ki, qınobəqıy hınqıfti bəşeş, derzi ğəzinə ebəqınieş bə hımbə.
Heqo de cıvonon əşt-nışt məkə, hakanə pionən bə yod biyə. Çəvonədəən bo ıştə dust bıqət. Çun boçi, kəynə ki, bə ıştə cıvonəti səbin curi xətoon bıkoş, ə pion tıni çəyku obəkırnien.
Çe pion zınəy cıvonon əzın nin.
Harçand bə pion peharış kardey çe cıvonon adəte, əncəx tı çəvonku məbi. Çoknə ki, pion cıvon bıeyışon piyedə, cıvononən, beşubhə, bə piəti rəse orzuədən. Əncəx ıyo qıləy ko heste ki, pion ıştə vaxtədə cıvonətişon dəvoniə, əncəx cıvonon pi bıeyən bəzınen, nıbıeyən. Əve, pion bə dast dəməğand, bəvon ğırb bınə, noloyığə sıxan məkə bəvon, çun boçi, cəvobışon vey qon bəbıe.
Məsəme ki, 100 sinnədə qıləy piə merd hestebən. Ğəddış dıvəlu bıə, de dastələvo zu de təhəriy bə ro şedəybən. Qıləy cıvonə zoə de məğsədi ki, bəy peharış bıkə, çəy dastələvo nışon doedə, votedə:
– Şıx hey, ın ti-kəmonı bə çand səy, mınən piyedəme çəvo qıləy bıstənım?
Şıx cəvob doedə:
– Şayət umrı bırəso, hovsələ bıkardoş – əy bətı həvoy bəbaxşen.
Çanə həyomand, fərosətinən bıboş, de kamsərə pion həmroəti məkə.
De ağılmandə, ıştə vırə əzınə cıvonon əşt-nışt kardey de kamsərə piə merdon həmroəti kardeysə əfzəle.
çanə cıvoniş – cıvonəti bıkə, pibuş – piəti.
Mınən bı barədə dı beytım bə ğələm ıstənə:
Votıme kəy bə vikə, dəvard bə otəğ,
Boy,az həni ıştınim,tınən çemı bəğ.
Vote, bışi bə ıştə səy bınə xıynə,
Ha pi bedəş- pi bıbi, nıkən botı ləğ.
Bə cıvonon piəti dəməni, bə pionən cıvonəti kardey.
Piətiədə cıvonəti kardə, bə eşğ dəşə pi dəboxtə vaxti bə ğələbə şeypuri əjəni oxşəş bədoe.
Çe ımi barədə az ˝Zehdiyotədəm˝ votə:
Pipışkədə bə eşğ eqnə, cıvonəti kardəkəs,
Mədinədə peş dəboxte şoyə mahne handəkəs.
Pi bıeş, veyən nozəkə bişi məbi, şətələti məkə. Şətələ pion yavə bıedən. Iştəni şətələ mırdolə pionku çəşkə.
De piəmerdəti ədolətin rəftor bıkə, nəinki de cıvonəti. Çun boçi, çe cıvonon bo piə bıey umişon heste, əmmo pion sıvoy marde co çiy bə çəş nin.
Qandımə huşə ki zard bıe, əy bəpe bıdeviy, nıbo – əv ıştən bəçıpie, rubəbıe bə zəmin. Yaən ki, rəsə mivəən nıçınoş, rubəbıe bə doy bın.
Mı çımi barədə votəme:
Zulum doy,cəfo doy sute çemı con,
Qirəm taxti lınqə-poçon bınoş jıqo ovşumisə,
Süleymani