МУЛОҲАЗА: иқтисодий урбанизация. Ўқув қўлланма. Ибадулла Самандарович Байджанов
сиёсати билан боғлиқ. Ҳукумат доимий равишда янгиланиб турадиган кўчириш бўйича кенг қамровли сиёсатни ишлаб чиқди. Эскирган бинолар аҳолисини тегишли биноларга кўчириш ва бошқа мақсадлар учун умумий уй-жой қуриш учун ер зарурлигини ҳисобга олган ҳолда кўчириш сиёсати зарур.
Нархлари паст ва арзон нархларда сақланади. Уй-жой нархи мутаносиб равишда паст, бу қурилиш самарадорлигини оширадиган ва харажатларни минимал даражага туширадиган бир қатор чора-тадбирлар орқали амалга оширилади. Нархларни назорат қилишнинг асосий омиллари қуйидагилардир: лойиҳалар кўлами, қурилиш ишларини стандартлаштириш, қурилиш шартномаларини қатъий назорат қилиш ва ўз вақтида тўлаш.
Кўпгина ҳолларда, қурилишнинг қисқа муддатига эга бўлган стандартлаштирилган қурилиш режаси қабул қилинади. Замонавий дизайн чидамлилик ва минимал техник харажатларни ҳисобга олади. Уй-жой қурилишини ривожлантириш кенгаши қурилиш ишларини олиб боради, аммо қурилиш учун хусусий пудратчиларни ёллайди. Қурилиш харажатлари қолиплар, бетон тизимлар ва бошқа ҳар хил йиғма тизимлардан тобора кўпроқ фойдаланишни ўз ичига олган технологик янгиликларни фаол амалга ошириш орқали камайтирилмоқда.
Хитой сиёсатининг элементлари
Урбанизацияни ҳар томонлама, мақсадга мувофиқ ва узоқ муддатли режалаштиришнинг мисоли сифатида Хитой ҳукуматининг 70-йилларнинг охиридан бошлаб амалга оширган сиёсатининг тажрибаси келтирилган. Мақсад анъанавий Хитойни 2020 йилга келиб урбанизация даражаси тахминан 60% бўлган «шаҳар мамлакатига» айлантириш учун ишлаб чиқилган.
Хитойда давлат урбанизация сиёсатининг асосий элементлари қуйидагилардан иборат эди:
– саноатлаштириш сиёсати ставкалари, босқичлари ва натижаларини узоқ муддатли режалаштириш;
– шаҳар ва қишлоқ жойларда узоқ муддатли демографик тенденцияларни таҳлил қилиш, жадал саноатлаштириш шароитида шаҳарларнинг демографик имкониятларини ҳисоблаш, меҳнат ресурсларига бўлган эҳтиёжни ҳисоблаш; – қишлоқлардан шаҳарларга ишчи кучи оқимини рағбатлантириш бўйича комплекс дастурни ишлаб чиқиш, унда қишлоқ аҳолисини янги саноат мутахассисликлари бўйича ўқитиш ва қайта тайёрлашга қаратилган бир қатор институционал ва ташкилий тадбирлар кўзда тутади.
Жаҳон амалиётини таҳлил қилиш ва умумлаштириш шуни кўрсатдики, Япония, Корея Республикаси, Сингапур, Хитой, Ҳиндистон ва бошқаларда мақсадга мувофиқ урбанизация сиёсати фаол саноатлаштириш, шаҳарларнинг комплекс ривожланишини рағбатлантириш, самарали мавжуд салоҳиятдан фойдаланиш, аҳоли фаровонлигини изчил ошириш, доимий ва барқарор иш ўринлари, ер ислоҳоти ва ер бозорини яратиш. Дунёнинг кўплаб мамлакатларида иқтисодий ўсиш ва ижтимоий тараққиётни рағбатлантиришнинг муҳим омили бўлган урбанизация йўналишидаги барқарор тенденция мавжуд.
Илмий тадқиқотлар натижалари шуни тасдиқладики, урбанизация даражасининг 1,0 фоизга ўсиши Хитойда жон бошига тўғри келадиган ялпи ички маҳсулотнинг 10 фоизга, Ҳиндистонда