МУЛОҲАЗА: иқтисодий урбанизация. Ўқув қўлланма. Ибадулла Самандарович Байджанов
жой коммунал хўжалиги, йўл транспорти ва ижтимоий инфратузилма, шаҳар худудини ободонлаштириш ва бошқа кўп нарсалар, ҳатто шаҳар ўзи бюджет маблағларини киритмаса ҳам, ушбу соҳалардаги инвестиция жараёнларига ҳал қилувчи таъсир кўрсатиши мумкин.
Китоб беш бобдан иборат.
Дастлабки кириш боби шаҳарлар ва шаҳар агломерацияларининг минтақалар ва мамлакатларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг ҳаракатлантирувчиси сифатидаги ролининг назарий масалаларига, шунингдек шаҳар ва шаҳар агломерациясини ривожлантириш учун замонавий дунё сиёсатини таҳлил қилишга бағишланган. Ушбу бобнинг мақсади шу жумладан илмий адабиётларда назарий тушунчаларни ва турли мамлактлар ва халқаро ташкилотларнинг дастурий хужжатларидаги мақсадларни амалий белгилашни мисоллари орқали шаҳарсозликнинг, хусусан, иқтисодий ривожланиш учун муҳимлигини замонавий тушунишни намойиш этиш.
Иккинчи бобда муаллифларнинг Россия шаҳарларининг танланган гуруҳлари учун ялпи шаҳар маҳсулоти ва иккинчисининг иқтисодий ўсишга қўшган ҳиссасини баҳолаш натижалари келтирилган.
Учинчи бобда ўқувчига иқтисодий фаолиятнинг турли соҳаларининг ялпи маҳсулотга қўшган ҳиссасини таҳлил қилиш билан танишиш таклиф этилади.
Тўртинчи бобда биз шаҳарлар ва шаҳар агломерацияларининг турли йўналишдаги ижтимоий-иқтисодий ривожланиш кўрсатгичлари тизимини (демографик кўрсатгичлар, аҳоли ҳаракатчанлиги кўрсатгичлари, меҳнат бозори конъюнктураси, аҳоли даромадлари, иқтисодиёт ва инвестициялар ҳаёт сифати, уй-жой секторининг ҳолати). Россияда ва чет элларда қўлланилган кўрсатгичларни тахлил қилиш асосида янги тизим «Шаҳар барометри» шунингдек Россия ва хорижий шаҳарлар ва агломерациялар учун баъзи кўрсатгичларнинг қийматларини таққослаш натижалари таклиф этилади.
Бешинчи боб Россия шаҳарларини замонавий ривожлантиришнинг энг долзарб масалаларидан бири уй-жой ва шаҳарсозлик сиёсатига бағишланган. Агар шаҳарсозлик бўйича давлат сиёсатининг асосий мақсади уларни иқтисодий ўсиш омиллари сифатида ишлатиш бўлса унда уй-жой сиёсати ва шаҳарсозлик сиёсатини ҳам миллий даражада ҳам шаҳарлар даражасида уйғунлаштириш зарурлиги кун тартибида биринчи ўринда туради.
Шаҳар агломерациялари.
Уй-жой сиёсатининг шаҳарсозлик билан уйғунлик даражасини ошириш учун муҳим чора тадбирлар талаб қилинади. Албатта иқтисодий урбанизация, унинг барча қирралари ва омилларини таҳлил қилиш битмас-туганмас. Муаллифлар китобхонлар хукмига тақдим этилган асар узоқ йўлнинг бошланиши эканлигини тушунишади ва барча шаҳар тадқиқотчиларини ушбу асарга қўшилишга, танқид қилишга чақиришади ва баҳслашиш, янги ғояларни таклиф қилиш. Айниқса бизнинг асосий ўқувчиларимиз шаҳарларни ўрганиш мавзусини давом эттирадиган ва давом этирадиган бакалавр ва аспирантлар бўлишига умид қиламиз. Аммо биз китоб кенгроқ ўқувчилар учун фойдали бўлишига умид қиламиз.
Китобни тайёрлашда муаллифлар 2015—2017 йиллар