Samuray Hikâyeleri. Asataro Miyamori
ortadan kaybolan kuşa gözlerini dikmiş olan Katsuno biraz sersemlemiş görünüyordu. O-Tora’nın sözleriyle kendine geldi, sonra da yaptıklarının sonuçlarını düşünüp hafifçe sarsıldı ve ağlayarak yere düştü. Verandada duran genç refakatçileri şaşkınlık nidaları çıkardı ancak hiçbiri ona yardım etmeye gelmedi ya da onu yatıştırmaya çalışmadı. “Ne yapacaksın, Katsuno?” diye devam etti, o sırada mutsuz kızın uzandığı yere gelen ve onu elbisesinin boynundan tutan yaşlı cadaloz. “Takané’nin sıradan bir kuş değil, Şogun Hazretleri’nin değerli bir hediyesi olduğunu biliyorsun. Kaçmasına izin vererek ne yaptığının farkında mısın? Sadece birkaç damla gözyaşı hatanı telafi edebilir mi? Bana verdiğin zararı nasıl tamir edeceksin? Zira bu talihsizlik için ben suçlanacağım, ben sorumlu tutulacağım! Gel, ayağa kalk, kızım; ne söyleyeceksin?”
“Katsuno, ölüme hazırlan!” Yüksek ve öfkeli bir ses hepsinin yerinden sıçramasına yol açtı. Olanlardan haberdar edilen fevri Nobuyuki olay yerine koşmuştu ve şimdi de zapt olunmayan öfkesiyle kılıcını çekmiş, yere serilen kızın tepesinde duruyordu.
Bu önemli anda başka bir ses duyuldu.
“Lordum, lordum bekleyin!” Yeni Baş Meclis Üyesi Tsuda Hachiya araya girdi. “Sakinleşin lordum, yalvarıyorum. Hangi gün olduğunu unuttunuz mu? Bugün saygıdeğer babanızın kutsal vefat yıldönümü değil mi? Bu önemli günü anlık öfkenizle gerçekleştireceğiniz kanlı eylemle lekeleyebilir misiniz? Kendinizi dizginleyin ve bu meseleyi benim takdirime bırakın.”
Nobuyuki’nin öfkesi yükseldiği kadar çabuk indi. Gözdesinin itirazı üzerine Nobuyuki kılıcını kınına koydu ve verandaya döndü.
O zamana dek akşamki ziyafet için çoğu hizmetli kaleye varmıştı ve kazayı duyup aceleyle olay yerine gelmişlerdi. Shichiroyemon da aralarındaydı; kafa karışıklık maskesi altında suç ortağına bir şeyler fısıldadı, sonra öne çıkıp “Katsuno’nun cezalandırılmasına ne dersiniz, lordum?” dedi. “Muhterem ellerinizle ölüme sebebiyet vermeyerek bilgece davranıyorsunuz ama bu, Şogun Hazretleri’nden özür dilemek ve klana bir örnek teşkil etmek adına gereklidir. Kızın hak ettiği cezayı alması şarttır.”
“Pe… peki…” Nobuyuki tereddüt etti, ardından Hachiya’ya döndü. “Senin görüşün nedir, Hachiya? Shichiroyemon’un söylediğini yapmalı mıyım?”
“Hayır, lordum. Tarihin söylediğine göre çok uzun zaman önce, İmparator Takakura’nın hükümdarlığı sırasında buz gibi bir sabah düşüncesiz bahçıvanlar genç İmparator’un pek düşkün olduğu güzel akağacın birkaç dalını kesmiş ve o dalları sakélerini ısıtmak için yakmışlar. Ağacın resmi sorumlusu Fujiwara Nobunari buna fazlasıyla şaşırmış ve suçlularının elleriyle ayaklarını bağlayarak olayı İmparator’a bildirmiş. Ne var ki yüce gönüllü hükümdar hiç sinirlenmemiş, sakince şöyle demiş: ‘Çinli bir şair der ki:
‘Ormanda akağaç yaprakları topladık3
Ve yaktık onları, sakémizi ısıttık.’
Bu sıradan bahçıvanlar bu kadar ince bir zevki nereden öğrendiler acaba? Ne şairane bir fikir!’ Bunun üzerine dikkatsiz bahçıvanları suçsuz bulmuş. İmparator Takakura bu yüzden yüzyıllar geçmesine rağmen şimdi bile muhteşem bir hükümdar kabul edilir. O yüzden İmparator kadar iyi kalpli lordumun, bu kazaya neden olacak kadar talihsiz olmaktan başka suçu olmayan genç bir kıza merhamet edeceğini umuyor ve bunun için dua ediyorum.”
“Yeter, Bay Tsuda!” diye araya girdi Shichiroyemon. “Şüphesiz büyük bir âlimsiniz ve dilbazsınız fakat önerdiğiniz laçka kararlar kötü bir örnek olur. Kadınlara karşı her daim merhametli ve anlayışlısınız ancak böylesi bir meseleyle ilgilenirken cinsiyet ayrımı yapmamalıyız. Kaleyi küle çeviren bir yangın çıkaran suçluları sırf kadın ve ‘hata yaptı’ diye bağışlamakla aynı şey bu! Adalet bu mu?”
“Savınız abes,” diye yanıtladı genç adam kibirli bir biçimde. “Şiddet, idare için iyi bir kaideymiş gibi konuşuyorsunuz. Öyleyse eski Çin’in kralları Chow ve Chieh ile bizim ülkemizin kralları Tairas ve Ashikagas neden bu kadar hızlı çöktü? Bugün, lordumuzun babasının vefatının kutsal yıldönümü olduğunu ve lordumuzun amacının, saygıdeğer ruh adına akgözü serbest bırakmak olabileceğini hatırlayın.4 Bu hatayı istemsizce Katsuno’nun yapması zavallı, kafese hapsedilmiş kuşun özgür kalması gibi insancıl bir duruma neden oldu. Bir yerde şu dizeleri okumuştum:
‘İnsan kafesteki kuşun tatlı şarkılarını sevse de,
Kim bilir kalbinin içinde ne üzüntüler var.’
Bana kalırsa Katsuno tamamen suçsuzdur, aksine iyi bir eylemde bulunmuştur.”
Shichiroyemon ve O-Tora dışında orada bulunan herkes Hachiya’nın güzelce konuşarak Katsuno’yu müdafaa etmesini hayranlıkla dinledi. Kara kalpli çiftse kızın kaleden kovulmasında ısrar etti ancak Nobuyuki bu tartışmaları duymazdan gelerek meseleyi dinlendirmeye karar verdi. Bunca zaman bahçede dizlerinin üzerinde duran Katsuno şimdi duyduğu minnet sayesinde neredeyse kurtarıcısına tapacaktı.
III
Tsuda Hachiya artık otuz bir yaşındaydı. Bir çiftçinin oğlu olarak doğmuştu fakat yakışıklı ve iyi eğitimli bir zat olduğundan on altıncı yaş gününde Nobuyuki’nin evinde uşaklığa atandı ve çok geçmeden efendisi ona büyük bir yakınlık göstermeye başladı. Genç samuray boş vakitlerini edebiyat çalışmalarını ilerletmeye ve kılıç alıştırmaları yapmaya adadı ve o günlerin entelektüellikten yoksun samuraylarının arasında nadir bulunan idare becerisi hızla açığa çıkınca çabucak yükseldi, en sonunda hâlâ genç bir adamken hem Baş Meclis Üyesi hem Kâhya olmuş ve büyük bir yetki kazanmıştı. Fakat böylesi genç biri için mevki ve güç baş döndürücü olsa da o hem insan içinde hem de özel yaşamında mütevazı davrandı ve lorduna sadakat ve gayretle hizmet edip böylece şahsiyeti ve fazileti sayesinde bütün klanının takdirini kazandı.
Bir akşam Hachiya, acilen çağrılması üzerine lordunun huzuruna çıktı.
“Hachiya,” diye söze girdi Nobuyuki ansızın, cana yakın bir gülümsemeyle. “Bence tam zamanı, değil mi?”
“Affedin, lordum ama sizi anlayamadım,” dedi Hachiya şaşkınlıkla bakarak.
“O mühim meselenin.”
“Hangi mühim meselenin?” dedi genç adam tekrar edercesine, öncekinden daha da şaşkındı.
“Ha, ha! Bugün ne kadar kalın kafalısın! Katsuno meselesini diyorum!”
Hachiya konuşmadı. Hachiya’nın evlenmesi konusunda heyecanlı olan Nobuyuki ilk kez onunla Katsuno’ya aracılık etmeye çalışmıyordu. Önerilen geline karşı çıkmak şöyle dursun, gerçi Hachiya’nın eğilimi o yöndeydi ancak ihtiyatlılığı buna şimdiye dek engel olmuştu; “Dolunay mutlaka küçülür,” sözünü hatırladı. Yaşlı adamların yerine Baş Meclis Üyeliği’ne atanması zaten insanları gücendirmişti, bir de klanın meşhur güzeli Katsuno’yla evlenirse kıskançlığa ve düşmanlığa daha fazla sebep olmaz mıydı? Üstelik Shichiroyemon’un ona olan çılgın ilgisinden bihaber değildi ve bu kini daha fazla kışkırtmaya niyeti yoktu. Bu yüzden çeşitli bahanelerle aylarca lordunun ısrarlarından kaçındı.
“Yine ‘sonraki aya’ mı diyeceksin?” dedi Nobuyuki, genç adam sessiz kalırken tehdit edercesine. “Beni öyle kandıracağını sanma sakın!”
Hachiya
Eski Çin’in büyük şairi Hakkyoi’nin dizeleri.
Budist cenaze törenlerinde ve ölüm yıldönümlerindeki dini törenlerde ölenin ruhunun huzuru adına kafesteki bir kuşu özgür bırakmak yaygın bir gelenektir.