Koukonap. Johann Botha
daar ’n dop vir ou doedels!”
“Wodka en Coke sal dit wees!”
“Hy’s nogal vrolik vir die posmeester se neef. Dié dink mos hy’s wie.”
Die rumoer bedaar as oupa Sarel met stroewe waardigheid die kroeg betree.
“O dôner. Hier kom kak,” sê een van die manne.
Boet staan asof daar ’n bliksemstraal deur die plafon neergeknal het. Oupa Sarel stap nader en vat hom ferm aan die elmboog. “Kom, Boet,” sê hy. “Tyd om te gaan.”
Hy wat pas die siel van die paartie was, se vuur is geblus. Hy groet nie. Hy kyk niemand in die oë nie. Sy skouers hang. Hy volg oupa Sarel so gedwee soos ’n donkie wat ’n swaar vrag dra. Maar by die deur steek hy skielik vas. Hy lig sy duim uitdagend en sê een woord.
“Tjorts!”
Dit breek die ys.
Terwyl hulle wegstap, dryf een of twee opmerkings op die nagluggie agter hulle aan.
“Arme versukkelde bliksem. Wou ook maar net bietjie sports maak.”
“Wie de hel was die ou suurpruim met die bokbaard?”
11. Lappop
Oupa Sarel het hulle die storie van Uilspieël se klipsop vertel – die vabond het net die klip voorsien. Terwyl oupa Sarel uitwei oor al die bestanddele, van sopbeen tot groente, wat Uilspieël met sy slimpraatjies by die mense afgerokkel het, klink dit al hoe meer soos ma Lenie se boontjiesop – sonder die klip.
Lenie Fourie het geglo ’n sop moet ’n maaltyd wees. Daar moet murgbene in wees, stukkies sagte stowevleis, aartappels, uie, rape, tamaties, preie, seldery en speserye en ja, les bes, héélwat bone, want dis eintlik mos boontjiesop. So ’n bord sop met ’n dik sny vars brood waarin die botter wegsmelt – vir ’n honger maag was dit ’n groot bederf.
Sonder dat hulle dit besef het, het Lenie se sop vir die Fourie-seuns die begrip sop omskryf. Toe die gesin ’n slag die Kersete in die hotel nuttig, was die yl vloeistof wat as sop voorgesit is, ’n openbaring.
“Dis seker regte klipsop, nè?” vra Theunie.
“Niemand kan sop maak soos Ma nie,” meen Karel.
“Ag toe,” sê Lenie.
Vir Dries was daar net een soort sop wat naby sy ma se sop kon kom. Dit was Loekie se ma se ertjiesop. Dit was ook ’n sop met vleis aan die lyf, hoewel natuurlik nie so stewig soos ma Lenie se sop nie. Dit was ’n gladde, egalige ertjiegroen waarin alle bestanddele versmelt het. Daar was ’n titseltjie knoffel en peper in die nasmaak. En die brood daarmee saam, soos by die Fouries, was nog warm uit Hadid se kafee.
So ’n beker sop het hy en Loekie in die skadu van die skuur se suidemuur sit en eet nadat die vliegtuig oorgekom het.
Dit was nog nie etenstyd nie, dit was sommer vir die bederf. Die ander kinders was nie so gesteld op die ertjiesop soos hy en Loekie nie. Deel van die lekkerte was hul vaste onderonsie daaroor met Loekie se ma. As hulle agterkom daar word in die Davels se kombuis sop gemaak, was dit as’t ware hul plig om ’n voorsmakie te gaan bedel.
Die ritueel het vereis dat Ragel Davel moet sê nee a, vrate sal moet wag, die sop is nog nie klaar nie. Dan is die regte antwoord, kan nie wees nie, dit ruik dan so lekker. Maar teen daardie tyd het sy reeds twee bekers van die rak gehaal en kom die soplepel twee keer vol geurige groen sop uit die soppot te voorskyn.
“Proe bietjie vir my of dit al reg is,” sal sy sê. Jy kan die glimlag in haar stem hoor.
Twee van haar kinders, Hugo en Tilda, trek na haar mense, die Calitze, die gesigte skraal en intens, die hare reguit en donker. Loekie en Naomi is Davels uitgeknip. Albei het wipneuse en blougroen oë. Loekie se ligte hare is borselkop, maar die son speel vrolik met Naomi se blonde krulle.
Hugo hou hom nie opsetlik eenkant nie, maar sy belangstellings het al so bietjie verby draadkarre in die rigting van die rugbybus en die netbalmeisies se bene begin skuif. Dries en Loekie is nou die werf se voorbokke. Tilda en Karel bedryf ’n wapenstilstand. Karel kan meisies kwansuis nie verdra nie, maar Tilda is Tilda. Sy vat nie twak nie.
Die jongste Fourietjie, Theunie, neem die wêreld met stil besadiging waar. Hy kyk met soveel aandag dat dit lyk of hy dwarsdeur dinge wil kyk. Tans neem hy van Karel-hulle se doen en late kennis, met ’n fokus wat Naomi en die lappop met die blou rokkie uitsluit.
“Wat kan dié Theunie tog so staar?” vra Lood Fourie op ’n keer. “Wat gaan in sy kop aan?”
“Hy stel maar net belang,” verdedig Lenie. “Hy verwerk goed vir homself.”
“Hy is seker maar ’n introvert,” besluit Lood. Die kliniese term stel hom gerus.
In oupa Sarel het Theunie ’n kampvegter. “Hou maar dop,” sê hy eendag vir Lenie. “Hy gaan nog eendag predikant word.”
Sy noem dit vir Lood. Gode behoed, is sy onuitgesproke reaksie. Maar wat hy hardop sê, is: “Ek dink hy aard na die Viljoens.”
Lenie kyk hom effens agterdogtig aan, maar bewaar die swye. Sy is genoeg van ’n argetipiese moeder om haar kroos instinktief te beskerm, desnoods teen haar eie man. Daarbenewens is sy die kwesbaarste mens denkbaar, wat moeilik kwaad in haar medemens raaksien.
Die seuns is nie ontvanklik genoeg om al haar liefde op uit te stort nie. Hulle kan tog so ongemaklik reageer op drukkies en soentjies en soet woordjies. Meisies is daar heel anders. Baie meer fyntjies en lieftallig.
So enetjie is Naomi Davel, wat soms vir haar kom kuier. Sy dink aan haar as ’n klein sonskynkind. Tevrede met haar eie geselskap, al kan sy ook heerlik babbel as jy haar kans gee. En daardie laggie! Dit borrel sommer uit soos ’n kanarie se gekwetter.
Hoe oud sou Naomi toe gewees het, het Dries agterna gewonder. Seuns van so tien, elf stel nie juis belang in die ontwikkelingsfases van die deursnee-kleuter nie. Hoe oud is ’n dogtertjie as haar kop skaars by jou heup kom en sy soos ’n kiewietjie oor die werf draf? Twee jaar oud? Nie heeltemal drie nie?
Hy en Loekie het dit daardie dag reggekry om tot in die skuur se dakbalke te klim. Die staandak is sonder plafon, sodat die balke bêreplek skep vir herwinde materiaal soos geute, vloerplanke, waterpype, ’n paar ou deure en vensterrame. Dit bied dus interessante klouterplek, al bak die son die sinkdak bloedig warm en omskep die bedompige ruimte onder die nok in ’n bakoond.
Ledigheid is die duiwel se oorkussing. Hulle het in die skuur rondgedrentel, toevallig opgekyk en besef daar wink ’n avontuur wat nie langer behoort te wag nie. Die drabalke was taamlik ver van mekaar, maar verbeel jou jou greep aan die dwarslatte en trapplek op die dwarsbalke … Die gebrek aan ’n leer was dalk lastig, maar eenkant in die hoek het ’n groot lorriewiel teen die muur aangeleun gestaan.
Om dit nader te rol tot onder ’n dwarsbalk, was aangewese. Die styfgepompte band oor sy swaar ystervelling was nie heeltemal so maklik om te hanteer nie. Jy moes hom regop hou, want sodra hy wil-wil kantel, kom jy agter hoe swaar hy eintlik is. As hy sou val, kan jy maar los. Opgetel sal hulle hom nie sommer kry nie. Dalk was dit verbeelding, maar na hul gevoel was die wiel se swaartepunt na die naaf se boepenskant, wat hulle ter wille van die opklimslag na voor gedraai het.
Loekie, kleiner maar ratser, klim eerste op terwyl Dries die wiel stabiliseer. Op sy tone op die buiteband kry Loekie se vingers net-net vatplek om die dwarsbalk. Hy trap met sy kaalvoete teen die muur en hys hom op tot hy een been oor die balk kry. Na ’n paar mislukte vangpogings kry hy die dik tou beet wat Dries na hom gooi. Hy maak dit aan die balk vas sodat dit met ’n paar knope in reg oor die wiel hang. Nou kan hulle makliker op- en afklouter.
Die gewerskaf lok toeskouers. Aan Karel word uitdruklike vermanings en voorskrifte gegee oor hoe om dié Everest te benader. Hy bly stil en kry dit moeiteloos onder die knie. Loekie trek, tot Tilda se verbittering, die streep by meisies. Sy verkwalik egter vir Karel, wat haar, volgens haar siening, net daar verloën om soos ’n blou-aap tussen die balke te kerjakker.
As