Пьесалар / Пьесы. Туфан Миннуллин
бала, Бәхтияр. Булмас инде ул.
Бәхтияр. Син яманлык юрама, Нурсолтан. Яманлык юрамасаң да килә. Син көл.
Нурсолтан. Көлүнең ни икәнен белмәдем.
Бәхтияр. Өйрәнербез, асылзат. Сине җылатканнар җылаганда без көләбез. Каерылган канатлар төзәлгәч, без көләрбез, Нурсолтан. Адәм баласы җылар өчен генә түгел, көләр өчен дә яратылган.
Кинәт бер төркем сугышчыларның кычкырып көлгәннәре ишетелә.
Ишетәсеңме, көләләр. Бәлки, иртәгә үләрләр, тик бүген көләләр. Алар бүген иректә. Көлгән өчен камчы белән суктыручы юк. Син адәм баласы түгел, син хайван дип мыскыллаучы юк.
Көлү дәвам итә. Ут яктысы түгәрәкләнеп утырган сугышчылар төркеменә төшә. Түгәрәк уртасында – Мортаза. Ул биек кенә төп башында аякларын бөкләп утыра.
Василий. Карагыз, җәмәгать, ярты грошка ярамый торган йолкыш иде Мортаза. Хәзер кем булды?! Алла урынында утыра. Молодец, Мортаза!
Мортаза. Бәчели дәдәй, җәмәгать, патша гына булыймчы. Ходай Тәгалә булып кылансам, гөнаһысын кая куярмын?
Тавышлар. Әйдә, әйдә!.. Гөнаһысы уртак!..
Арадан берәү (Мортазага). Төш аннан. Азындыгыз. Тәһарәтсез башың белән…
Мескен бүрек. Син тик тор, абзый. Гөнаһтан курыксаң карама… Безгә теге дөньяда барыбер тәмуг. Монда көлеп калыйк. Мортаза, башла!
Мортаза. Алайса, Аллага тапшырдык, гөнаһысы уртак.
Тавышлар. Уртак!.. Уртак!..
Арадан берәү. Йа Хода, ахырзаман. (Борылып утыра.)
Мортаза. Кемнән башлыйбыз? Бәчели дәдәй, кил.
Василий (Мортаза каршына килеп). И Тәңрем, мин синең янга килгән идем.
Мортаза. Ни өчен?
Василий. Оҗмахка керәсем килә.
Мортаза. Син кем?
Василий. Үзеңнең урысың.
Мортаза. Әйдә кер, пумушнигым булырсың.
Көлешәләр. Василий төп янына сузылып ята. Мортаза каршына Ертык чикмәнле сугышчы килә.
Ник килдең?
Ертык чикмән. Оҗмахка керәсем килә.
Мортаза. Син кем?
Ертык чикмән. Чувашың.
Мортаза. Әйдә, табак-савыт юарсың.
Ертык чикмән. Юк, мин андыйга риза түгел.
Мортаза. Нишләтим соң сине?
Ертык чикмән. Бүтән эш тап.
Мортаза. Әйдә, алайса, яңабаштан.
Ертык чикмән (читкә китә дә Мортаза каршына әйләнеп килә). Оҗмахка керәсем килә.
Мортаза. Син кем?
Ертык чикмән. Чувашың.
Мортаза. Әйдә, булырсың йөзбашым.
Ертык чикмән. Амин. (Җиргә сузылып ята.)
Мортаза каршына Кара сакаллы сугышчы килә.
Мортаза. Син кем?
Кара сакал. Керәшен.
Мортаза. Бизәфчәкевә керәсең.
Арадан берәү. Йа Хода!
Мортаза янына Кызыл ыштанлы сугышчы килә.
Мортаза. Ник килдең?
Кызыл ыштан. Оҗмахка керәсем килә.
Мортаза. Син кем?
Кызыл ыштан. Чирмешең.
Мортаза. Чирмешең… Чирмешем… Әйдә, сиңа рөхсәт бирмешем.
Көлешәләр. Мортаза янына Мескен бүрекле килә.
Мортаза. Ә син ник килдең?
Мескен бүрек. Оҗмахка