Таулар һаман ерак…. Рифа Рахман
калдырып, авылдан чыгып китте. Китте дә ерак бер авылда көтүче булып ялланды.
Ирле килеш ирсез, каенатасының кырын күзен тойган Нурҗиһан да үз авылында кала алмый иде, баласын өстерәп, Нигъмәтулла яшәп яткан Иске Бүкән авылына китеп барды. Анда да мәктәпкә укытучы кирәк булып чыкты, тотты да шунда эшкә урнашты. Урнашты, әмма эшләп калмады, берничек тә Нигъмәтулланы үзенә йомшата алмаган хатын, Финатын ире төшкән нигез өстенә утыртып, Урта Азиягә, туган апайлары Кәримә яшәгән якларга чыгып югалды.
Нигъмәтулла Салихага фатирга гына дип тукталган иде, йортка ук керүче сыйфатында яшәп китте – малаен кая куярга, кемнән каратырга белмәгән ир хуҗа хатынга өйләнде. Салиха, күрер күзгә артык чибәр булмаса да, болай ипле генә, тормыш итәргә бер дигән хатын булып чыкты. Ата-анасыннан калган йорт-җире, каралтысы да тазадан, үзе – клуб мөдире. Нигъмәтулланың гармунда уйнаганын, җырлаганын белгәч, аны да, район җитәкчелегеннән сорап, клубка эшкә алдырды.
Озакламый Нигый белән Салиханың уртак кызлары туып, аңа Әлфия исеме куштылар. Халыкның җырга-моңга сусаган чагы иде. Нигъмәтулла үз тирәсенә бер төркем иптәшләр туплады да авыл саен концертлар куеп йөри башлады. Бәла аяк астында ята, дигәннәр. Салихага килгән бәла шулай булып чыкты. Яңгырлы көннәрнең берендә, пычракка әйләнгән трактор арбасы астында калып, ире якты дөньядан китте дә барды.
Ире үлмәсә, Салиханың Габәширне бер барып күрәсе юк иде. Авыл, район аралары да ерак, юллары да юк, күңеле-аягы да тартмады. Нигъмәтулла авылына кайткалаганда, яшь баланы тилмертеп йөртмик инде, дип, өендә калырга тырышкан Салиха ирен, үзе капланган трактор арбасына салып, Габәширгә алып китте.
Габәшир дигәннәре тач тау арасында икән. Арба өстендә ташлы юллардан тыкырдап, сазлыкларны чыпырдатып бардылар да бардылар. Мәңге дә бетмәс кебек иде бу көзге пычрак юл. Бетте – туп-туры зиратка китерде. Авыл Советына телефоннан хәбәр ителгән иде. Урыннар алынып, кабер казылып куелган булып чыкты.
Салиха, арбадан сикереп төшүгә үк, иңбашта ике ягыннан ике кеше тотып торган Хөршидәне күрде. Әнкә кешенең эндәшерлек түгел, аяк атларлык та хәле калмаган. Аның зиратка кермәсен белгәч, мәетне баскан турысына гына китерделәр дә үзенә, бик якыннарына гына йөзен ачып күрсәттеләр. Моңа кадәр телен-тешен кысып түзгән Хөршидә карчык шунда гына:
– Бигрәкләр дә әрәмнәр булдың, балакаем, – дип үксеп елап җибәрде. – Бәбкәчемне, Финаткаемны инде кемнәр карап үстерер?!
– Аның миннән артыгы юк, – диде Салиха. – Анысына борчылмагыз, Финатның миннән артыгы юк! Инде кул арасына кереп бара. Өйгә дә берзаман ир кеше кирәк булыр.
Малай Маһисараның үзеннән дә артырлык түгел иде. Әле тудырган әнисе исән икәнлеген белсә дә, вакытлар узгач, ул аны Иске Бүкәннән үзләренә алып кайтты. Өстен-башын да карады, мәктәбенә дә йөртте, укырга да җибәрде.
Финат үзенең болай да ике әниле икәнлеген белә иде, Маһи апасына «нәнә» дип эндәшә алмады. Финатны «нәнә» димәсә дә ярытты, бик яратты Маһисара. Эшкә карусыз иде ул. Укуы да яхшы гына барды,