Үзем генә беләм…. Набира Гиматдинова
p>
– Иң күп хат сиңа килә. Хатын-кыз хыялы өчен генә тугансыңдыр син, билләһи.
Җаббаров теләр-теләмәс кенә тагын хатка текәлде: «Сез дисәм, ерагаерсың да меңләгән кешеләр арасында буталып калырсың кебек. Ачуланма, шуңа син дип дәшәм. Инде ничә көннәр буе аяк тавышыңны, сөйләшүеңне ишетәм, хәтта дивар аша сулышыңны тоям кебек, каршыңа атылып чыгарга кодрәтем генә җитми. Тыңла, бу – минем булачак дөньямнан, ә берәүнең яшьлектәге якты төненнән алып кәгазьгә күчерелгән бәхете. Серемне түкмә, җый да күңелеңә салып куй, мин моңа ышанырга тиеш.
Төз нарат сыман өч ир-егет, кояш баеп барганда, Алтынай ярында шалаш кора. Дәү әнием моны миңа үзенчә аңлата.
– Алар, – ди, – Ходай дәүләтеннән урлап сурәт ясый, якын барма, берәр әйберләрен җуярлар да сиңа сылтарлар, – ди.
Җитмәсә, кичләрен капка төбенә җыелган бала-чага ахырзаман җиткәндә адәм җаннарының сурәтләргә иңеп калуы турында куркыныч сүзләр сөйли. Шуларны уйлап, күз алдымда пәри сурәтләре биешсә дә, күңелем Алтынай ярына тартыла.
Беркөнне мине мәктәпкә чакырдылар.
– Багалмам, истәлек өчен уку алдынгыларының портретларын ясатабыз, – диде пионервожатый, – исемлектә син дә бар. Тик, зинһар өчен, шаярышмагыз анда, рәссам абыйларыгызның кушканын төгәл үтәгез!
– Ярар, апа.
Дәү әниемнең өркетүләре җилгә оча, мин, батыраеп, пионер бүлмәсенең ишеген ачып керәм.
– Кер, кер, сеңлем, оялма! – ди өч абыйның берсе һәм мине үз янына чакыра. – Исемең ничек?
Озын парталарга таратып салынган төрле төстәге буяуларга карауга, мин исемемне онытам.
– Исемсез икән! – дип көлешә икәве.
– Йә, сабыйны оялтмагыз инде, урамга чыгыгыз, – дип куалый аларны рәссам абый. – Утыр, үскәнем. Кулыңны тезләреңә куй. Арысаң әйтерсең.
Ишек ярыгыннан вожатый апа миңа бармак яный. Тыңла, янәсе. Тыңламаган кая ул! Керфегемне селкетергә куркып, урындыгыма сеңдем. Әбиләр сөйләгәнчә, җаным әкрен генә гәүдәмнән аерыла, тик ул ак кәгазьгә түгел, рәссам абыйның якты күзләренә сеңә бара иде. (Бүгенге көнгә тиклем мин аның күзләрендә сакланамдыр төсле.)
Көннең калган өлешен җиргә акбур белән рәсем ясап уздырдым. Ә күңел һаман теге абыйны эзләде. Ни булса, шул булыр, елганы йөзеп, аръякка чыгарга кирәк! Ул чакта нинди көч, нинди рух мине бу хәтле кыюландырып җибәргәндер инде. Чөнки мин, чирләшкә кызчык, елның-елында авырып түшәккә егыла һәм мең дәва белән генә аякка баса идем.
Өс-башымнан чапыр-чопыр су аккан хәлдә, комлы ярга бассам, бөдрә таллар артыннан берәү кычкыра:
– Кем ул?
– Мин. – Җавабым сорау бирүчегә бөтенләй ишетелми, ут сыман кызышкан иреннәремдә генә сыланып кала.
– Кем ул, диләр? – Тавыш бу юлы кискен яңгырый. – Юкса ботыңнан эләктереп…
Тыелып кына ниндидер хатын-кыз көлә. Чү, безнең вожатый көлүе!
– Җүләрем! Бу вакытта кем йөрсен ди. Әйдә, коенабыз!
Талларны аралап, ике җан суга сикерә. Ай нурында коенып, икәү бәхеттән исерә! Икәү, икәү! Мин, акылдан язгандай, аларның кыланышын күзәтәм, көнчелектән йөрәгем шартларга җитешә, шушында, Алтынай кочагында тәгәрәп үләсем килә.
Иртәгесен хыянәтче рәссам абыйга юри киреләнәм: йә башымны борам, йә чәчемне туздырам. Ул мин тыңлаусызга сәерсенеп карый, ләкин ачулана белми, ягымлы елмая гына.
– Яле, матур гына утыр, сеңлем.
Өч көн, өч төн аңлаешсыз, буталчык сәгать-минутлар кичердем мин. Кулыма тоттырган әзер портретым да юатмый иде. Рәссамнарның, биштәрләрен асып, станциягә табан китеп баруын күргәч, тыным кысылып, артларыннан йөгердем. Алар китә иде. Миңа күңелсез буш көннәр калдырып, кайсы тарафларга, нинди илләргә җыенган икән алар? Минем өчен бу сер иде. Моны белсә, вожатый апа гына белгәндер. Елаудан күз кабакларым шешенгән хәлдә, мин аны мәктәп янында очраттым. Теге кичтәге су коенуларын инде гафу итсәм дә, салкын гына исәнләшеп уздым. Ул бит минем беренче көндәшем иде…»
Җаббаров, хатта сөйләнгән вакыйгалар белән үзе арасында бәйләнеш тапмагач, сөмсере коелып, укудан туктады. Хәзер юкны бушка аударып, кәгазь әрәм итүче автор гына кызыксындыра иде аны.
– Асылова фамилияле кыз күптән эшлиме? Кем булып? – дип сорады ул Мәликә ханымнан.
– Теге караңгы чоланда кемнеңдер киндерләре онытылып ята, имеш, музейга тапшырылмыйча. Шунда нәрсәдер эзләнә. Таҗи Галиевич ияртеп килгән. Сәнгать белгечеме, студентмы, тәгаен белмим.
«Хат иясе сулышың ишетерлек җирдә генә эшләп ята икән. Хатларын почтадан сала үзе», – дип уйлады Җаббаров. Чоланда кемнеңдер казынуы кәефен кырса да, атна-ун көннән үзенең иҗат күргәзмәсе ачылачагы исенә төшеп, күңеле тынычланды.
– Пүчтәк, – диде ул, көлеп. Аныңча, бөек максатлар белән янып-көеп яшәүче Әнәс Җаббаров каршында өч тиенлек хатлар язучы Асылова бер мескен генә иде.
– Ниемә хаҗәт соң ул чолан актару? – дип, сүзгә кушылды секретарь ханым. – Мирас, мирас диешеп, авыз сулары корый инде.
– Мин чоланны әйтмим, Мәликә ханым. Үземнең уйларны барлыйм.
– Алайса,