Ceyn Eyr. Шарлотта Бронте

      Yanvarın 19-da səhər saat beşi vuran kimi Bessi əlində şam guşəmə daxil olanda məni geyimli vəziyyətdə dayanıb gözləyən gördü. Bu gün səhər saat altıda malikanənin yanından gəlib keçəcək dilicanla Geytshedi tərk edəcəkdim.

      Soyuq bir qış səhəriydi. Darvazaya doğru gedərkən üşütmədən dişlərim bir-birinə dəyirdi.

      Biz qarovulçunun komasına daxil olduq. Axşamdan bura gətirilən çamadanım qapı ağzında qoyulmuşdu. Altıya bir neçə dəqiqə qalırdı, saatın zəngi vuran kimi dilicanın gəldiyini xəbər verən təkər səsləri eşidildi.

      Dilican yaxınlaşıb darvazanın qarşısında dayandı. Çamadanımı yüklədilər, məni bərk-bərk qucaqlayıb öpüşlərə qərq edən Bessidən ayırdılar.

      Biz yola düşdük.

      Bu səfərim haqqında heç nə xatırlamıram. Mənə elə gəldi ki, mənzilə çatana qədər yüz mil, neçə yüz mil yol keçib-getdik. Gecə haradasa dayandıq. Dilicanın qapısı açıldı. Qapının yanında bir qadın durmuşdu.

      ‒ Burada Ceyn Eyr adında balaca qız varmı? ‒ soruşdu və mən cavab verdim:

      ‒ Bəli.

      Məni düşürtdülər, çamadanımı yerə qoydular, fayton yola düşdü.

      Qarşıda darvaza var idi. Mən təzə bələdçinin müşayiəti ilə bu darvazadan keçib içəri girdim. Biz yolla gedib bir evin girişinə çatdıq. Bələdçim məni dəhlizlə buxarı olan otağa apardı və burada tək qoyub getdi.

      Otağa əlində şam tutmuş bir qadın daxil oldu. Onun ardınca başqa qadın da gəldi.

      ‒ Belə bir səfərə çıxmaqdan ötrü bu qız hələ çox kiçikdir, ‒ əlində şam olan qadın dedi. ‒ Onu tez yatağa salmaq lazımdır. Görünür, çox yorulub. Sən yorulmusan? ‒ o sual verərək əlini çiynimə qoydu.

      ‒ Bir az, xanım.

      ‒ Həm də, yəqin ki, acsan. Yatmazdan əvvəl ona şam yeməyi düzəldin, miss Miller.

      Yorğunluq və həyəcandan iştaham tam yoxa çıxmışdı. İçimdə yanğı hiss etdiyimdən su töküb içdim, amma yeməyə əl vurmadım.

      Yorğunluqdan ayaq üstə güclə dururdum, yataq otağına gəldik, yerimə uzanan kimi yuxuya getdim.

      Gecə sürətlə gəlib-keçdi. Zəng səsinə oyandım. Həvəssiz ayağa qalxdım. Hamı yığışıb qoşa sıraya düzüldü, sonra pilləkənlə aşağı düşüb soyuq, zəif işıqlı sinif otağına daxil olduq. Miss Miller dua oxudu.

      ‒ Siniflər üzrə düzlən!

      Mən qızların dörd stol arxasında yarımdairə şəklində düzüldüyünü gördüm. Məni ən kiçik sinfə qatıb yarımdairənin sonunda oturtdular.

      Dərslər başladı. Əvvəl qısa dua, ardınca “Əhdi-cədid”dən mətnlər, bunun ardıncasa “Bibliya”dan ayrı-ayrı fəsillər oxundu. Sonra zəng çalındı. Qızlar sıraya düzülüb səhər yeməyi üçün o biri otağa keçdilər. Necə də sevindim! Aclıq məni əldən salmışdı, axı bütün bu müddət ərzində bir tikə də olsa çörək yeməmişdim!

      Yeməkdən sonra əmr verildi: “Bağçaya!” Mən də hamının ardınca gedərək təmiz havaya çıxdım.

      Giriş qapısının üzərindəki daş lövhədə yazılanları oxudum: “Lovud yetimxanası. Binanın bu hissəsi filanıncı ildə, filan qraflıqda Broklhörst-holldan olan Naomi Broklhörst tərəfindən bərpa edilmişdir”.

      Sonra öyrəndim ki, bura, bir növ, yetimlər üçün sığınacaq yeridir. Naomi Broklhörst lövhədə yazıldığı kimi, binanın təzə hissəsini tikib. Burada hər şeyi idarə edən onun oğludur. Burada qalan qızların yaxınları ildə on beş funt ödəyirlər. Yerdə qalan məbləği ianəylə yığırlar.

      Yenidən başlanan dərslər saat beşə qədər davam etdi. Saat beşdən sonra bizə yenə yemək verdilər. Bunun ardınca yarım saat istirahət etdik, sonrasa yenidən dərslər başladı. Bundan da sonra bizim hərəmizə bir stəkan su və bir tikə yulaf qoğalı verdilər, dua oxuyandan sonra yatmağa getdik. Bununla da Lovudda birinci günüm başa çatdı.

      İkinci gün də elə eynilə birincinin təkrarı oldu. Ümumiyyətlə, Lovudda keçirdiyim birinci üç ay mənə əsrə bərabər göründü. Burada yeni qaydalara çətin alışırdım. Onların öhdəsindən gələ bilməyəcəyimdən yaranan qorxu məni üzərimə düşən fiziki iztirablardan daha çox üzürdü.

      Yanvar, fevral və martın ortalarına qədər olan vaxt ərzində əvvəl çoxlu qar, yazqabağı isə yolların palçıqlı olması üzündən gəzintimiz bağa çıxmaqla məhdudlaşırdı. Əynimizdəki kasıb geyim bizi kəskin soyuqlardan qoruya bilmirdi. Yeməyin az olması bizi daha ümidsiz vəziyyətə salırdı.

      Qeyd etməliyəm ki, mister Broklhörst mənim Lovuda gəldiyim birinci ayı burada yox idi. Nəhayət, o peyda oldu. Missis Ridin ona mənim xasiyyətimlə bağlı dediyi sözləri çox yaxşı xatırlayırdım. Mister Broklhörstün mənim haqqımda verəcəyi məlumatdan sonra burada həmişəlik olaraq pis qız kimi damğalanacaqdım. İndisə budur, həmin adam artıq buradadır. Miss Templin yanında durub.

      Ən yaxşısı nəzərə çarpmamaq olduğunu qərara aldım. Yazı lövhəsini əlimdə elə tuturdum ki, üzüm görünməsin. Ola bilər, doğrudan da, məni görməyəcəkdilər, amma lövhə birdən əlimdən sürüşüb yerə düşdü və dəhşətli, xain şaqqıltı səsi otağa yayıldı. Bütün nəzərlər mənə sarı çevrildi. Gözlədiyim təhlükə yubanmadan başımın üzərini aldı.

      ‒ Nə ehtiyatsız qızdır! ‒ mister Broklhörst bildirdi. ‒ Hə, bu ki təzə qızdır. Bu qız haqqında bir neçə