Ceyn Eyr. Шарлотта Бронте
Bəli, ser.
‒ O kimin evidir?
‒ Mister Roçesterin.
‒ Siz onu tanıyırsınız?
‒ Yox, mən onu heç vaxt görməmişəm.
‒ Məgər o, orada yaşamır?
‒ Xeyr.
‒ Harada olduğunu bilirsiz?
‒ Yox, bilmirəm.
‒ Siz evin qulluqçusu deyilsiniz, bu məlumdur. Siz…
‒ Mən mürəbbiyəyəm.
‒ Hə, mürəbbiyə! ‒ o, diqqətlə mənə baxdı. Sonra ayağa qalxdı, amma bir addım atan kimi sifəti ağrıdan əyildi. ‒ Mən sizi kömək dalınca göndərməyəcəm, amma istəsəniz, siz özünüz mənə kömək edə bilərsiniz.
‒ Yaxşı, ser.
‒ Kömək edin ata tərəf gedim.
Mən ona yaxınlaşdım. Atlının əli bütün ağırlığıyla çiynimə yatdı, axsaya-axsaya özünü atın yanına çatdıra bildi. Yüyəni əlinə keçirən kimi atı ram edib cəld qalxıb yəhərə oturdu.
‒ Təşəkkür edirəm, indisə qaçın məktubunuzu Heyə çatdırın və bacardıqca tez evə qayıdın, ‒ dedi.
O, atı mahmızladı, at şahə qalxıb dördayaq çapmağa başladı. İt də onların ardınca götürüldü.
Mən evə qayıdanda missis Feyrfaksın otağına girdim. O, otaqda yox idi. Əvəzində buxarının qarşısında ağ-qara dərili, yolda rastlaşdığım itin eyni olan yekə it yerini rahatlayıb oturmuşdu. Onun haradan bura gəldiyini anlaya bilmirdim. Şamları yandırmaq və bizə kimin gəldiyini öyrənmək üçün zəngi çaldım. Li daxil oldu.
‒ Bu it hardandır?
‒ Sahiblə birgə gəlib.
‒ Kiminlə?
‒ Mister Roçesterlə. O elə indicə gəldi.
‒ Doğrudan? Missis Feyrfaks onun yanındadır?
‒ Bəli, miss Adel də. Onlar hamısı qonaq otağındadır. Conusa həkim dalınca göndəriblər. Sahibin başına hadisə gəlib. Yolda at yıxılıb, sahibin topuğu yerindən çıxıb.
Məlum oldu ki, həkimin tapşırığıyla mister Roçester axşam tez yatağına girib; ona görə də səhər yuxudan gec oyandı. Nəhayət, durub aşağı düşəndə birbaş işlərlə məşğul olmağa başladı: artıq onun işlər üzrə rəisi və icarədar da gəlmişdilər.
Mən Adellə kitabxananı tərk etməli oldum. İndi kitabxana bura gələnlər üçün qəbul otağına çevrilmişdi. Yuxarı mərtəbədəki otaqlardan birində özümüzə sinif otağı yaratdıq.
Axşam missis Feyrfaks otağıma gəldi:
‒ Mister Roçester sizin və şagirdinizin axşam qonaq otağında çay məclisinə gəlişinizdən məmnun qalacağını bildirir. O, bütün günü məşğul olduğundan sizinlə tanış olmağa imkan tapa bilməyib.
‒ Çay nə vaxt olacaq? ‒ soruşdum.
‒ Oh, saat altıda. Kənddə olan zaman o, adətən, tez yatmağa gedir. Yaxşı olar, elə indidən aşağı düşək.
Yemək otağına çatanda missis Feyrfaksı özümdən qabağa buraxdım. Mister Roçester taxtın üzərində yarıuzanmış halda əyləşmişdi. Gəlməyimizi görməyə bilməzdi, amma içəri girəndə heç başını da qaldırmadı.
‒ Bu, miss Eyrdir, ser, ‒ missis Feyrfaks həmişəki yumşaq səsiylə dedi.
‒ Qoy miss Eyr otursun, ‒ dedi.
Keçib oturdum. Sahib dilləndi:
‒ Xanım, mən çay içmək istəyirəm.
Missis Feyrfaks zəngi çaldı və Li məcməyini gətirəndə ayağa durub özü cidd-cəhdlə fincanları, qaşıqları düzməyə başladı. Adellə keçib stol arxasında əyləşdik, evin sahibi yarıuzanmış halda çayını içdi.
Çay süfrəsi yığışdırıldıqdan sonra evin sahibi dedi:
‒ Gəlin oda yaxın əyləşin! Siz mənim evimdə üç aydır yaşayırsınız?
‒ Bəli, ser.
‒ Siz hardan gəlmisiniz?
‒ Lovuddan, …şir qraflığındakı məktəbdən.
‒ Orada neçə müddət olmusunuz?
‒ Səkkiz il.
‒ Görünür, möhkəm adamsınız. Belə bir müəssisədə ən sağlam adam da bu müddətin yarısını yaşaya bilməzdi. Sizin valideynləriniz kimdir?
‒ Valideynlərim yoxdur.
‒ Yəqin, heç vaxt da olmayıb, hə? Siz onları xatırlayırsız?
‒ Yox.
‒ Yaxşı, bəs əmiləriniz, bibiləriniz?
‒ Yoxdur, hər halda, mən onları görməmişəm.
‒ Bəs sizin eviniz?
‒ Evim olmayıb.
‒ Qardaşlarınız, bacılarınız bəs harada yaşayır?
‒ Mənim nə qardaşlarım, nə də bacılarım var.
‒ Bura gəlməyi kim sizə məsləhət gördü?
‒ Qəzetə elan verdim və missis Feyrfaks məni bura dəvət etdi.
‒ Miss Eyr, siz nə vaxtsa şəhərdə yaşamısınız?
‒ Xeyr, ser.
‒ Bəs cəmiyyətdə necə, olmusunuz?
‒ Xeyr, ser. Yalnız Lovudda şagirdlər və müəllimlərlə bir cəmiyyətdə olmuşam. İndisə Törnfildin sakinləri ilə ünsiyyətdə oluram.
‒ Siz çox mütaliə etmisiniz?
‒ Yalnız əlimə düşən kitabları oxumuşam. Amma onlar çox olmayıb.
‒ Lovuda gedəndə sizin neçə yaşınız vardı?
‒ Təxminən on.
‒ Səkkiz il orada yaşamısız. Deməli, on səkkiz yaşınız var?
Mən başımla təsdiqlədim.
‒ İndisə deyin, Lovudda sizə nə öyrədiblər? Royalda çala bilirsinizmi?
‒ Ala-babat.
‒ Əlbəttə, həmişə belə deyirlər. Adel səhər mənə bir neçə rəsm göstərib dedi ki, onlar sizindir. Yəqin ki, müəllim sizə kömək eləyib.
‒ Qətiyyən!
‒ Saat doqquzdur! Siz nə barədə düşünürsünüz, miss Eyr? Adelin yatmaq vaxtı çatıb. Aparın onu.
Otaqdan çıxmazdan əvvəl Adel ona yaxınlaşıb üzündən öpdü…
‒ Siz deyirdiniz ki, mister Roçesterin qəribəlikləri yoxdur, ‒ Adeli yatmağa aparandan sonra missis Feyrfaksın otağına girən kimi ondan soruşdum.
‒ Sizcə, var?
‒ Məncə, var.
‒ Hə, düzdür. Amma bu qəribəlikləri onun üçün keçmək olar.
‒ Nəyə görə?
‒ Qismən ona görə ki onun təbiəti belədir. Qismən də ona görə ki ağır fikirlər onu narahat