Şahzadə və dilənçi. Марк Твен
Şahzadəni görən kimi uşaqlar oyunlarını buraxıb onun başına yığışdılar. Şahzadə özünəməxsus ləyaqət hissi ilə dedi:
– Mərhəmətli uşaqlar, öz böyüyünüzə deyin ki, Uels şahzadəsi Eduard onu görmək istəyir.
Bu sözlər səs-küylə qarşılandı. Acıdil bir oğlan ona dedi:
– Ay cındırpaltar, olmaya sən əlahəzrətin elçisisən?
Şahzadənin üzündə qəzəb parladı, qılıncını siyirmək üçün əlini yanına atdı, lakin heç bir şey tapmadı. Hamı qəhqəhə çəkib güldü. Eduard dedi:
– Mən şahzadəyəm. Siz mənim atamın sədəqəsi ilə dolanırsınız. Mənimlə belə rəftar etmək sizə yaraşmaz.
Bu sözlər uşaqlara çox məzəli gəldi, onlar gülüşdülər. Acıdil oğlan yoldaşlarına çığırdı:
– Ey əlahəzrətin kral atasının çörəyi ilə dolanan donuzlar, qullar! Tez olun, diz çökün, onun şahanə cır-cındırı qarşısında təzim edin.
Hamı qəhqəhələr içində boğularaq diz çökdü və şahzadənin qarşısında baş əyərək onu ələ salmağa başladı.
Eduard yaxında duran uşağa bir təpik vurdu və hirsindən çığırdı:
– Al payını! Sabah səni dar ağacından asdıracağam.
Daha bu zarafat deyildi. Belə zarafat olmazdı. Gülüş bir anda qəzəblə əvəz olundu. Uşaqlar ağız-ağıza verib çığırışdılar:
– Yapışın yaxasından! Sürüyün onu gölməçəyə! İtlər hanı? İtidiş, bura gəl, tut onu!
İngiltərənin tarixində görünməmiş bir mənzərə idi: rəiyyət itləri vəliəhdin üstünə qısqırdırdı. İtlər az qala onu parçalayacaqdı. Şahzadə güclə canını qurtardı.
Axşamçağı şahzadə gəlib şəhərin ən gur yerinə çatdı. Bədəni gömgöy, əlləri qan içində idi. Daha heç kimlə söhbətə qoşulmurdu, yoldan ötənlər onu söyürdü.
Birdən yekəpər bir sərxoş kobudcasına onun yaxasından yapışdı:
– Gecənin bu vaxtında yenə veyillənirsən, evə isə bir dənə də fartinq gətirməmisən. Pulsuz olsan, vay halına! Əgər sənin sür-sümüyünü sındırmasam, mən Con Kenti deyiləm.
Şahzadə sərxoşun əlindən çıxdı və hirslə dedi:
– Aha, sən onun atasısan? Şükür sənə, İlahi. Məni öz atamın evinə apar, onu isə oradan çıxart!
– Mən bilmirəm sən nə danışırsan. Ancaq onu bilirəm ki, mən sənin atanam. Sən tezliklə buna əmin olarsan.
– Qulaq as. Mən Uels şahzadəsiyəm. Məni atam kralın yanına apar. O sənə yuxuda da görmədiyin xəzinə bağışlayar. Məni bu bəladan qurtar.
Con Kenti gözlərini təəccüblə uşağa zillədi və başını tərpədərək dodaqaltı mırıldandı:
– Ağlını itirib, dəli olub.
Sonra yenə uşağın yaxasından yapışıb xırıltılı səslə söydü:
– Ağlını itirdin, itirmədin, təfavütü yoxdur. Sənin qabırğalarını qırmasam, adımı Con Kenti qoymaram.
O, şahzadəni güclə sürüyərək dallarınca düşən küçə avaralarının şən çığırtıları altında yaxın həyətlərin birində gözdən itdi.
Tom şahzadə rolunda
Şahzadənin otağında tək qalmış Tom Kenti bir xeyli əynindəki dəbdəbəli paltardan həzz alaraq güzgünün qabağında əzilib-büzüldü. Sonra şahzadənin yerişini təqlid etdi, qılıncı siyirdi və onun dəstəsindən öpərək döşünə sıxdı…
Beləcə, yarım saat keçdi. Tom birdən şahzadənin nədənsə gecikdiyini düşündü və özünü yalqız hiss etdi. Onun nigarançılığı get-gedə artırdı. Birdən bir adam içəri girər və onu şahzadənin paltarında görər. Allah eləməmiş, onu yerindəcə asarlar. Yox, o, tez şahzadəni axtarıb tapmalıdır.
Birdən qapı taybatay açıldı və ipək paltarlı bir paj içəri daxil olub dedi:
– Ledi Cen Qrey.
Bunun arxasınca çox qəşəng və bahalı paltarda bir qız içəri daxil oldu və Tomu görcək dedi:
– Niyə belə qəmginsən, mənim şahzadəm?
Tom donub-qaldı. Sonra var qüvvəsini toplayıb dili dolaşa-dolaşa dedi:
– Ah, mənə yazığınız gəlsin! Mən şahzadə deyiləm, mən zavallı Tom Kentiyəm. Xahiş edirəm, şahzadəni çağırın. Qoy o, mərhəmət edib cır-cındırımı özümə qaytarsın və buradan sağ-salamat getməyə mənə icazə versin. Mənə rəhmin gəlsin, məni xilas et.
Tom bu sözləri deyib qızın qarşısında diz çökdü. Qız bundan dəhşətə gəlib heyrətlə:
– Ah, milord, sən mənim qarşımda diz çökürsən, – deyə qışqırdı və otaqdan qaçdı.
Bir anda saraya dəhşətli xəbər yayıldı: "Şahzadə dəli olub!" Ancaq bu barədə heç kəs bərkdən danışmağa cürət etmirdi. Hamının üzündə kədər vardı. Birdən adamların arasında çox dəbdəbəli geyinmiş saray ağası göründü və təntənə ilə elan etdi:
– Kralın adından əmr olunur!
Bu yalan və mənasız xəbəri dinləmək, təhlil etmək və saraydan kənara yaymaq ölüm qorxusu altında qadağan edilir!
Bir azdan sonra Tomu çox zəngin döşənmiş bir otağa gətirib qapını bağladılar. Tomla gələnlər onu dövrəyə aldılar. Qarşıda, otağın o başında taxtın üstündə kök, enlisifət, sərt baxışlı bir kişi uzanmışdı. Onun saçı-saqqalı tamam ağ idi. Bir ayağı cuna ilə sarınmış və balış üstünə qoyulmuşdu. Bu zəhmli kişi kral VIII Henri idi.
O danışmağa başladı və üzündə birdən-birə mehribanlıq ifadəsi göründü.
– Hə, necəsən, milord Eduard? Sənə nə olub, mənim şahzadəm? Kral atanı bu cür şit zarafatla ələ salmaq haradan ağlına gəlib?
Tom "kral atanı" sözlərini eşitcək dizi üstə yıxıldı. Əllərini yuxarı qaldırıb dedi:
– Sən kralsanmış! Mən məhv oldum!
Kralı elə bil ildırım vurdu. Dərin bir ümidsizliklə dilləndi:
– Heyhat, mən düşünürdüm ki, danışılan sözlər həqiqət deyil, qorxuram ki, yanılmış olam.
O, dərindən ah çəkdi və həlim bir səslə dedi:
– Atana yaxın gəl, bala, sən xəstəsən?
Tom ayağa qalxıb titrəyə-titrəyə İngiltərə kralına yaxınlaşdı. Kral onun başını köksünə sıxdı və incə-incə sığalladı.
– Məgər sən öz qoca atanı tanımırsan, mənim balam? – dedi. – Mənim bu qoca qəlbimi parçalama, söylə ki, məni tanıyırsan.
– Bəli, sən mənim böyük hökmdarım kralsan.
– Doğrudur, doğrudur… Sakit ol, əsmə, burada heç kəs səni incitməz.
– Səndən xahiş edirəm, mənə inan, mənim böyük