Əlvida, silah!. Эрнест Миллер Хемингуэй
böyük məmnuniyyətlə oxuyaram.
– Onları güc-bəlayla tapmışam. Yenə də taparam.
– Lütf edib yanıma gəldiyiniz üçün sizə təşəkkür edirəm, müqəddəs ata, – bir az ordan-burdan laqqırtı vurduqdan sonra soruşdum. – Sizə nə olub, niyə belə yorğun görünürsünüz?
– Mümkün olsa, Abrutssıya qayıdacam, – keşiş dedi. – Orda yaşamaq və sevərək Allaha xidmət etmək… Orda – mənim vətənimdə insanın Allahı sevməsi təbii bir şey sayılır, yoxsa iyrənc hoqqabazlıq hesab edilmir.
– Başa düşürəm.
O mənə baxıb gülümsədi.
– Başa düşürsüz, amma Allahı sevmirsiz.
– Bəzən gecələr ondan qorxuram.
– Yaxşı olardı ki, onu sevəydiz.
– Mən heç kəsi sevmirəm.
– Sevəcəksiz. Bilirəm ki, sevəcəksiz. Onda siz xoşbəxt olacaqsız.
– Bəs qadına məhəbbət? Əgər mən, doğrudan da, bir qadını sevsəydim, onda da belə olacaqdı?
– Bunu bilmirəm. Çünki mən heç bir qadını sevməmişəm.
– Bəs öz ananızı?
– Bəli, anamı, görünür, sevmişəm.
– Siz Allahı həmişə sevmisiz?
– Lap uşaqlıqdan.
– Belə… – dedim. –Siz hələ çox cavansız.
– Cavanam, – dedi, – amma siz mənə «müqəddəs ata» deyirsiz.
– Bu, nəzakət üçündür.
O gülümsündü.
– Getməliyəm, – dedi. – Mənə görə bir qulluğunuz var?
– Hədiyyələr üçün sağ olun.
– Dəyməz.
– Əlvida! – mən yerli şivə ilə dedim.
– Çao, – o qarşılıq verdi.
9
Ertəsi günün səhəri palata həkimi məndən soruşdu ki, sabah yola düşmək üçün gücüm çatarmı? «Çatar» deyəndə səhər tezdən yola salınacağımı bildirdi.
Onlar məni mütləq Milana göndərmək istəyirdilər. Yeni hücum başlanana qədər yaralıları arxaya göndərib hospitalı boşaltmağa tələsirdilər.
Səhra hospitalından çıxıb gedəcəyim gün Rinaldi gəldi. Axşam düşmüşdü. Bizim baş həkim də onun yanındaydı. Dedilər ki, məni Milana, yenicə açılmış Amerika hospitalına göndərirlər. Ora Amerikadan bir neçə sanitar dəstəsinin gələcəyi gözlənilirdi. Bu hospital İtalyan ordusundakı amerikalılara xidmət etməliydi.
Rinaldi dedi:
– Ah, əzizim, siz gedəndən sonra mən neyləyəcəm?
Mən, sadəcə, gülümsündüm. Məlum oldu ki, miss Barkli də Milana göndərilir.
Səhəri gün tezdən Milana yola düşdük və ora iki gün sonra çatdıq. Bizi yük stansiyasında düşürtdülər. Sanitar avtomobili məni amerikan hospitalına apardı.
Hospitalın həyətində sanitarlar xərəyi yerə qoyub binaya girdilər. Qapıçıyla qayıdıb məni götürdülər.
Lift yavaş-yavaş qalxdı. Biz meydançaya bənzər dəhlizə çıxdıq. Otaqlardan birinin zəngini basdılar. Heç kəs cavab vermədi.
– Bəs bunlar hanı? – sanitarlardan biri soruşdu.
Qapıçı qapını döyüb içəri girdi. Qayıdanda arxasınca gözlük taxmış, şəfqət bacısı geyimində qoca bir qadın gəlirdi.
– Mən italyanca başa düşmürəm, – o dedi.
– Burda məni bir otağa yerləşdirmək lazımdır, – ingiliscə dedim.
– Bircə palata da hazır deyil. Biz hələ heç kəsi gözləmirdik.
– Allah xatirinə, məni bura yerləşdirin! – bükülmüş ayaqlarımda ağrı getdikcə şiddətlənirdi. Qapıçı ağsaçlı şəfqət bacısıyla uzaqlaşdı, tez də geri qayıtdı.
– Ardımca gəlin, – o, sanitarlara dedi. Məni uzun dəhlizlə apardılar. Pərdələri örtülü bir otağa daxil olduq. İçəridən təzə mebel iyi gəlirdi. Divarın dibində çarpayı qoyulmuşdu. Küncdə iri güzgülü şkaf vardı.
Məni xərəkdən götürüb çarpayıya uzatdılar.
Qapıçı çarpayının ayaq tərəfində durmuşdu. O çox mehriban adam təsiri bağışlayırdı.
– Siz gedə bilərsiz, – qapıçıya dedim, sonra isə qoca qadına səsləndim. – Elə siz də! Ancaq getməmişdən əvvəl adınızı öyrənə bilərəm?
– Adım miss Uokerdir, – qadın cavab verdi.
Tezliklə yuxuya getdim, oyananda isə su içmək istədim. Düyməni basdım. Qapı açıldı, şəfqət bacısı içəri girdi. Bu, bayaqkı qadın yox, başqası idi. Cavan və gözəl görünürdü.
– Sabahınız xeyir, – dedim.
– Sabahınız xeyir, – deyə o, çarpayıya yanaşdı. – Biz doktoru çağıra bilməmişik. Bu gün bura kimisə gətirəcəklərini gözləmirdik. Sizə nə olub?
– Mən yaralıyam; dizlərim, pəncələrim… başım da zədələnib.
– Adınız nədir?
– Henri. Frederik Henri.
– İndi sizi yuyunduraram. Ancaq doktor gələnə qədər sarğılara əl vura bilmərik.
– Bilmirsiz, miss Barkli burda deyil ki?
– Xeyr, bizdə elə adam yoxdur.
Bu vaxt miss Uoker əlində pijama ilə gəlib çıxdı. Onlar pijamanı əynimə geydirdilər. Özümü şux və təmiz hiss etdim.
– Siz çox mehribansınız, – dedim. Miss Heyc adlı digər şəfqət bacısı güldü. Bir stəkan su və pəncərəni açmasını istədim. Pəncərədən damların kirəmiti, tüstü bacaları, onların üstündə isə ağ buludlu mavi səma görünürdü.
Doktorun nə vaxt gələcəyini soruşdum. Artıq ona xəbər verdiklərini, nə vaxt gələcəyini isə bilmədiklərini söylədilər.
Şəfqət bacıları gedəndən bir az sonra mən yenə yuxuya getdim. Səhər yeməyindən sonra müdir miss Van-Kampen gəldi. Məni xeyli boş sorğu-suala tutdu. Nə o mənim xoşuma gəldi, nə də mən onun. Bu qadın balacaboy, hər xırda şeydən şübhələnən, lovğa birisi idi. Görünür, italyan ordusunda qulluq eləməyimi rüsvayçılıq sayırdı.
Müdir çıxandan sonra miss Heyc otağa girdi.
– Bu saat sizə şam yeməyi gətirərəm.
– Lazım deyil, – dedim. – Ac deyiləm.
Buna baxmayaraq o, podnosu gətirib yatağın yanındakı balaca stolun üstünə qoydu. Təşəkkür edib bir az yedim. Sonra qaranlıqda projektor işıqlarının necə dolaşdığını seyr edə-edə növbəti dəfə yuxuya getdim.
10
Oyananda, günəş otağı parlaq işığa