Бөртектән – көшел / Из колосьев сноп. Ильдар Низамов
тартыша-тартыша, яктыга омтылган. Сыны шыксыз сузылып нәзегәйгән. Сыек кына җилдә дә бөгелеп-сыгылып тора. Очында гына бер тотам яфрак – селкетсәң, очып китәрдәй кулъяулык.
Ничек соң син мондый язмышка дучар булдың, каен? Нишләп соң син үз тиңнәрең арасында, үз илеңдә түгел? Берәрсенең ялгышуы аркасында шулай килеп чыктымы икән?
Моннан да ачы зур ялгышу, гомер буе үкенерлек гыйбрәт, юк, булмас! Әллә берәрсе юри шулай эшләдеме икән? Моннан да кансызрак, миһербансызрак шаяруның дөньяда булуы мөмкинме?!
Бәлки, син шундый язмышка үзең теләп юлыккансыңдыр? Илеңне тарсынып, дус-туганнарыңны тиңсенмичә, алардан йөз чөергәнсеңдер?
Хәзер инде үкенүдән файда юк. Үзе егылган еламас. Әмма әйтим: үз илеңдә, тиңнәрең арасында, беләсеңме, син хәзер нинди каен булыр идең? Тимгел-тимгел кара миңнәр белән чуарланган ап-ак сылу гәүдәңне сузылып-сузылып төшкән бөдрә чуклар бизәр иде. Хәтта ачы җилләр искәндә дә бөтен гәүдәң белән болай дерелдәмәс идең, шул чукларыңны гына җилпеп-чуалтып, горур шаулар идең. Иптәшләреңнең якынлыгы сиңа көч, ышаныч бирер иде. Син чын ак каен булган булыр идең.
Нишләгәнсең син, каен!
Нишләткәннәр сине, каен?!
Монда мин дә сандугач
Яшәргә риза мин монда, Әйләнеп бер яфракка.
Күкләр тәмам зәңгәрләнеп җиткән язгы бер көнне тик кенә торганда күңел табигатькә җилкенә башлый. Апрель җиткән, юлларның бөтенләй өзелгән чагы лабаса. Нилектән болай тәкатьсез ашкыну, кем чакыра, кем көтеп тора диген?
Юк, күңел барыбер тыңламый, тыелгысыз ашкына; басулар, Шура буйлары, урман эчләре сихри бер көч белән үзенә дәшә, тарта.
Иртән әлегесен чираткан. Чаңгы ярыйсы гына шома шуа, юл читендәге челтәр-челтәр чәрдәкләнеп беткән карны кыштырдатып, үзенә бер көй чыгарып бара. Тирә-юньдә шундый тынлык ки, хәтта менә шушы кыштырдау да зыңлап ишетелә, еракларга таралып китә. Бөтен дөньяга бердәнбер тавыш.
Юлдан инде ат та, җәяүле дә йөрерлек түгел – чокыр-чакыр. Аларны күлләвекләр баскан. Су өсләрен төрле-төрле сурәт белән чуарланган аксыл боз каплаган. Күлләвекләр бер-берсенә илчеләр – гөрләвекләр җибәрә башлаган. Кояш күтәрелеп, көн җылына барган саен, боз юкара, юкара, аның астындагы гөрләвекнең җәһәтрәк, җәһәтрәк йөгерүе ачыграк күренә.
Гөрләвекләр инешкә ашыга. Ә инеш әле кар астында. Шактый биек яры гына ала-кола ачылып килә. Ачылган җир өстеннән нәфис пар күтәрелә. Җир исе, кар сулары исе, яшь тал исе килә.
Ә юлда салам, печән, мал-туар исе. Чү, монысы нинди ис тагы? Сизелер-сизелмәс кенә ачы, зәһәр ис килә.
Олы юлга җитеп, шуны кисеп чыкканбыз икән. Кыш көне ашлама ташыганнар иде, чәчкәннәр-түккәннәр, күрәсең. Хәзер менә гөрләвекләр белән инешкә агып төшәр, аннан – Шурага, Илләткә, Иделгә. Агу. Җинаять бит! Эх, шуны ник вакытында уйламыйбыз да азактан үкенәбез икән!
Әйдә әле, чаңгы-дуслар, тизрәк китик әле моннан, басуларда, болын-урманнарда, шөкер, һава әлегесен сафтыр, сулап туймаслыктыр.
Ә