Keçmişdən gələn səslər. Болеслав Прус
O, gözlərini qaldırdı və səsləndi:
– Anelka, sən nə edirsən?
– Kitabları yığışdırıram. Anamın yanına getmək olarmı? – qız yeşiyi bağlayaraq soruşdu.
– Gedək! – panna Valentina belə dedi və kreslodan qalxdı.
ÜÇÜNCÜ FƏSİL
Anelka və onun şən yol yoldaşı Karus mirvari-ağ rəngli, xəstəxana palatası kimi olduqca işıqlı və ehtimal, gənc evlilər üçün yataq otağı kimi xidmət etmiş, indi isə müəyyən təyinatı olmayan səmavi-mavi rəngli iki otaqdan keçərək, hər tərəfdən vəhşi üzüm ağacları ilə sıx bürünmüş şüşəli terrasa yüyürdülər.
Burda hündür stulda bernardinli rahib paltarı geyinmiş və əlində gəlincik olan arıq oğlan əyləşmiş, yaxında, üstü butılka və şüşə qablarla doldurulmuş masanın yanında isə ağ paltarlı, orta yaşlı qadın diqqətlə kitab oxuyurdu. Gözəl, xəstə qızartılı yanaqları olan arıq sifəti var idi. O, tünd-yaşıl rəngli yumşaq balınclar döşənmiş iri kresloya batmışdı.
Anelka bu qadına doğru cumdu, onun sifətini, boynunu, arıq, şəfaf əllərini və dizlərini öpüşlərə qərq etdi.
– Ah! Comme tu ma”s efraye, Angelique (Ah! Məni necə qorxutdun, Anjelika! – fransızca)! – deyə qadın ucadan səsləndi və kitabı bağlayaraq, Anelkanın qırmızı dodaqlarından öpdü. – Hecə oldu, dərs, Allaha şükür, bitdimi? Sanki nahardan bəri sifətin hətta bir qədər çəkilib. N”es tu pas malade (Sən xəstə deyilsən)? Itini sakitləşdir, o mütləq masanı, ya da Yuzeki aşıracaq. Joseph, mon enfant, est-ce que le chien t”a efraye (Jozef, mənim balam, it səni qorxutmadı)?
– Non, – deyə bernardinli kostyumlu oğlan bacısına küt-küt baxaraq, cavab verdi.
Işlər necədir, Yuzek?.. Qoy səni öpüm! – deyə Anelka ucadan səsləndi və qardaşının boynunu qucaqladı.
– Doueement! Doueement (Ehtiyatla! Ehtiyatla)! Axı sən bilirsən, məni belə silkələmək olmaz, mən zəifəm! – deyə oğlan şikayətlə dedi.
Bacısının coşqun qucaqlamalarından kənarlaşaraq və qansız dodaqlarını boru şəklində irəli uzadaraq, onu ehtiyatla öpdü.
– Ana, sən bu gün elə gözəlsən… Görünür, artıq tamamilə sağlamsan… Yuzek, baxsana, sənin oğlanının gödəkçəsi yuxarı sıyrılıb, – deyə Anelka boşboğazlıq edirdi.
– En verite (həqiqətən), bu gün özümü yaxşı hiss edirəm. Nahardan sonra bir neçə qaşıq səməni ekstraktı qəbul etmiş və bir fincan süd içmişəm. Ce chien fera du deqat partout (Bu it nə isə törədir), – əzizim, onu qov.
– Itil, Karusik! – Anelka gül dibçəklərini və küncdəki dəmir susəpəni qoxulamağa macal tapmış və xəstə ananın tuflisinə divan tutmağa hazırlaşan iti bağa qovaraq, çığırdı.
Həmin dəqiqədə panna Valentina daxil oldu.
– Bonjour, mademoiselle (Günaydın, mademuazel)! – evin sahibəsi onu salamladı. – Necə oldu, məşğul olmanı bitirdiniz? Anelkanın uğurları necədir? Joseph, mon enfant, prendras tu du lait (Jozef, mənim balam, bəlkə süd içəsən)?
– Non, maman (Xeyr, ana), – deyə oğlan mürəbbiyəyə doğru başını tərpədərək, cavab verdi.
Qovulmuş it zingildədi və qapını cırmaqladı.
– Nə isə, maraqlı bir şey oxuduğunuz sifətinizdən görünür. Qoluxovskinin, barəsində sizə danışdığım “Düşüncələr”i olmasın ? – deyə panna Valentina soruşdu.
– Angelique, ouvre la porte a cette pauvre bete (Anjelika, bu bədbəxt heyvan üçün qapını aç), onun ulaması qəlbimi parçalayır… Xeyr. Qoluxovskini deyil, daha da maraqlı bir şey – Raspaylın ksöndzimizin iltifatla borc verdiyi kitabçasını oxuyuram, – xəstə belə cavab verdi. – Anelka, qapını açıq qoy, qoy otaq havalansın. Pani, bu şəxsin öz dərmanları ilə hansı möcüzəli təsir edən nəticələrə nail olduğuna inanmazsınız. Mən heyranam və mənə belə gəlir, yalnız bir neçə fəsli oxumağımdan dolayı daha sağlam olmuşam. Hələ mən bütün bu vasitələri tətbiq etməyə başlayanda nə olacaq! Joseph, mon enfant, n”as-tu pas froid (Jozef, mənim balam, sənə soyuq deyil)?
– Non, maman!
–Əvvəlcə həkimlə məsləhətləşmək daha yaxşı deyilmi? – deyə panna Valentina qeyd etdi.
– Istəyirsən səni bağa çıxarım? – Anelka qardaşındann soruşdu. – Orda quşları görərsən, Karusikin kəpənəklərin ardınca necə qoşduğuna baxarsan…
–Axı sən bilirsən, mənə çıxmaq olmaz, axı mən zəifəm, – deyə oğlan cavab verdi.
Başıbəlalı “zəiflik” zavallı uşaq üçün işgəncə mənbəyi idi, onun bütün fikirlərini udurdu, buna görə müqəddəs Fransiskin himayəsinə verilmiş və bu ordenin rahibi geyimini daşıyırdı, ona daim dərmanlar tıxayırdılar.
Evin sahibəsi mürəbbiyə ilə təbiblərdən danışmağa davam etdi.
– Onlar heç nə bacarmır və heç nə bilmirlər, – deyə xəstə şikayətləndi. – Artıq üç ildir, məni müalicə edirlər və hamısı da boşuna. Indi təbiblərsiz keçinmək qərarına gəlmişəm, özüm müalicə olunacağam. Bircə Yasek məni Xalubinckinin yanına aparacaq… O, hiss edirəm ki, o mənə kömək edərdi! Amma Yasek bu barədə fikirləşmir, evdə gec-gec olur; mən Varşavaya səfər barədə danışmağa başlayanda işlərin yol vermədiyini deyir. Hər şey vədlərlə bitir. Angelique, chasse ce chien (Anjelika, iti qov), o özünü ədəbsiz aparır!
Haqsızlıqla şübhələnilən Karusik qovulmaya məruz qoyuldu və hər cür tərifə layiq olan itaətlə öz qismətinə tabe oldu. Ancaq bu ona dərhal zingildəməkdə, qapını cırmaqlamaqda və sonra şəstlə gəzişən xoruzların üzərinə atılmaqda mane olmadı.
Bu arada Anelka nədənsə kefsizləyən Yuzeki daha rahat əyləşdirdi, anasına isti dəsmal, mürəbbiyəyə isə ingilis qrammatikasını verdi, Yuzekə süd gətirməkdən ötrü və anasına kotlet sifariş etmək üçün mətbəxə yüyürdü. Yolda çiçək qırdı və və saçına taxdı. Terrasa hündür boylu və ağır çəkili, heç də ilk gəncliyində olmayan şəxslə – anbardar pani Kivalskaya ilə birlikdə qayıtdı. Onun əynində qara və qırmızı zolaqlı yun paltar vardı. Bu parad tualetinin sərbəst sinəsi onun möhtəşəm formalarını əlverişli şəkildə göstərirdi.
Anbardar evin sahibəsinə döşəmə taxtalarını şikayətlə cırıldadan zərif reverans etdi, mürəbbiyəyə başını yellədi, o isə hətta baxışını da layiq bilmədi. Panna Valentina ona təcili ər lazım olduğu barədə mətbəxin yanından keçərkən eşitdiyi boşboğazlığını edəndən bəri anbardara nifrət edirdi.
– A, əzizim, qayıtdınmı? Şəhərdə yeni nə var? Feldşer dişlərini müalicə etdimi?
– Ah, yeniliklər, sizə ərz edim, çoxdur, mərhəmətli pani! Cənab keşişin təsərrüfat müdirəsinin vəziyyəti lap pisdir, ayaqları artıq şişib, – deyə anbardar nəql etdi, son kəlmələrində xaç çəkdi və yumruğunu sinəsinə vurdu.
– Ona nə olub?
– Bunu